Με χαρά πλησιάζω το μεγάλο ποίημα του Νίκου Παναγιωτόπουλου «Σύσσημον ή Τα κεφάλαια» από τις εκδόσεις «Ινδικτος». Ο Παναγιωτόπουλος άφησε πίσω του το άγιο ζωοποιό πνεύμα από το οποίο μόνο η σκόνη του έφτανε σ' εμάς και πέρασε στο «πραγματικό» με τη μορφή γερακιού που αποφασίζει να αποδώσει δικαιοσύνη. Μιλώντας απευθείας στην ανθρώπινη φύση, απέφυγε το δόκανο που στήνει ο Θεός ο οποίος δεν επιθυμεί πια τίποτα και στάθηκε ν' ακούσει το τελευταίο μυστήριο που συνοδεύει την εξόδιο ακολουθία μας. Αρχισε το δικό του κάλεσμα προς όλους: «Ηρθαν να τον παραλάβουν ζωντανό από ηθική κληρονομική καταβολή που έχουν να προλαβαίνουν αυτόν που πεθαίνει».

Στη συνέχεια πήρε τη θέση της μούσας, δηλαδή της ευθύνης, βγάζοντας από πάνω του για πάντα το σχήμα του ποιητή που είχε πρόωρα γεράσει, δεν ερέθιζε εαυτόν και αλλήλους και ήταν ο καλύτερος πελάτης της πλήξης. Το ποίημα, που γεννήθηκε σε κατάσταση έξαρσης, γρήγορα απέκτησε το βάρος του περιστρόφου, με τη λέξη «ήρθαν» έτοιμη στη θαλάμη. Μας λείπουν οι λέξεις. Δε θ' αργήσει να έρθει ο καιρός που θα τρέχουμε σαν άρρωστοι στα πέριξ της Ομόνοιας στέκια για να προμηθευτούμε από τους απρόσωπους ντίλερ λέξεις με δόσεις.

Ο Παναγιωτόπουλος ακολούθησε με κλειστά μάτια σαν πολύτιμη συμβουλή το ξέσπασμα του Οράτιου: «Δίκαια σιχαινόμουν να υψώσω το κεφάλι μου και να τραβήξω την προσοχή» (Ωδές, IIIXVI, 80-81). Επειτα χάραξε το «Σύσσημον» στον αέρα, αφήνοντας την πρωτοβουλία να συναντηθεί μαζί του σε όποιον είναι αποφασισμένος, σε όποιον επιθυμεί να φανερώσει τα μυστικά του, σε όποιον δε θέλει να σέρνεται σαν ναυάγιο, σ' αυτόν που αλλοιώθηκε, αλλά δεν κατάφερε ν' αποφύγει τον πόνο, σε όποιον για λόγους ευλάβειας αποφάσισε να γίνει σκυλί, σε όποιον κρατά μια μαύρη άκρη σαν το τελευταίο χαρτί του, σε όποιον ενώ διέσχισε προσεχτικά το χρόνο, δεν μπόρεσε ούτε μια στιγμή να προσέξει τη ζωή του.

Οταν ο ποιητής παίρνει τη θέση της μούσας, ανοίγει μια πόρτα που δε φανταζόμαστε. Ας τον ακολουθήσουμε όλοι εμείς που: «Είμαστε οι καταδικασμένοι του χώρου και οι σκλάβοι του χρόνου / Είμαστε αλύτρωτοι λες κι είμαστε λόγιοι / Είμαστε μια γκρεμισμένη πολιτεία μέσα σε μια σπηλιά / Είμαστε ένα μνήμα μέσα σ' έναν οντά / Είμαστε μια μοίρα».