«Είδες τα χάλια μας;», με ρώτησε.

«Ποια χάλια;».

«Ο λαός μας δεν ξέρει τι ψηφίζει». Ο τόνος της φωνής της ήταν αποκαρδιωτικός.

«Μα, δεν ξέρει περισσότερα», προσπάθησα να την παρηγορήσω.

«Δηλαδή, μου αποδίδεις ευθύνες», είπε σα να βρισκόταν σε δικαστήριο.

«Εσένα, γιατί;», τη ρώτησα σχεδόν απολογητικά.

«Γιατί αν δεν ξέρει ο αγράμματος ή μισογραμματισμένος, φταίω κι εγώ που δεν τον δίδαξα. Δηλαδή, φταίμε όλοι όσοι ξέρουμε γράμματα».

Μισής ώρας συζήτηση, ασφαλώς, δε μεταφέρεται σε μια στήλη εφημερίδας.

Στην αρχή, δεν κατάλαβα καλά τι εννοούσε. Γεωγραφικά ή πολιτικά; `Η, μήπως, εννοούσε θρησκευτικά; Η Σαχά μού είχε διευκρινίσει ότι οι εκλεγμένοι είναι ισλαμιστές. Αλλά επειδή αυτή μάλλον δεν έχει καμιά θρησκεία, αυτό το αφήσαμε να κρέμεται ανάμεσα στα δυο τηλέφωνα. Για μια στιγμή, σκέφτηκα πως δεν ήξερα πόσο καθολικός είναι ο πρώην Πρόεδρος της Γαλλίας. Οχι πως μ' ενδιέφερε, δηλαδή. Αλλά υπήρχαν και άλλες νύξεις του Ντ' Εστέν, στη συνέντευξη που έδωσε στην εφημερίδα «Λε Μοντ». Τάχα πως η προσπάθεια ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ προωθείται από «τους αντίπαλους της Ευρώπης». Ο νους του αναγνώστη πάει αμέσως στις Ηνωμένες Πολιτείες. Δηλαδή, εμάς ο Ντ' Εστέν μάς ξέχασε ή μας πρόσβαλε; Μήπως μας επιτέθηκε έμμεσα ή το χτύπημα ήταν άμεσο, ντιρέκτ όπως το λένε στην πυγμαχία; Εμάς, σαν μέλος της ΕΕ, δε μας σκέφτηκε καθόλου; `Η δε μας λογαριάζει καθόλου; Δεν είμαστε ισότιμα μέλη; Μήπως αγνοεί τη δική μας εξωτερική πολιτική; Μήπως εμείς είμαστε περισσότεροι δημοκρατικοί, ανεκτικοί; Α, τον πονηρό! Αν εμείς υποστηρίζουμε την ένταξη, λέει υπογείως, ευθυγραμμιζόμαστε μ' εκείνους που τους ονομάζει «αντίπαλους της Ευρώπης».

Αν η Τουρκία μπει στην ΕΕ, μας λένε, έστω και με τις μαντίλες - αν και η Ευρώπη είναι γεμάτη απ' αυτές - τότε δε θα φοβόμαστε για την αλλαγή των συνόρων μας. Οι παραβιάσεις στον αέρα δε σημαίνουν τίποτα. Ο αέρας έχει σύνορα; Οπου θέλει πάει...

Μπορεί, άραγε, ο Ζισκάρ ντ' Εστέν να μην ήταν ενημερωμένος για τη δική μας υποστήριξη της εισδοχής της Τουρκίας στην ΕΕ;

Ολα είναι πιθανά...