Στη Σάντα Μαρία ντα Φέιρα οι «δεκαπέντε» επιχείρησαν για άλλη μια φορά να διευθετήσουν ένα πρόβλημα που τους απασχολεί από το 1990, όταν άνοιξε η Ενιαία Ευρωπαϊκή Αγορά. Είναι το πρόβλημα της φορολογικής πολιτικής των κρατών- μελών και η «εναρμόνιση» της. Από τότε και σε τακτά χρονικά διαστήματα οι ιθύνοντες της Ευρωπαϊκής Ενωσης προσπάθησαν να το αντιμετωπίσουν, αλλά ματαίως.

Η φορολογική πολιτική κάθε κράτους εκφράζει κατ' αρχάς την ταξική του φύση, είναι η βασική πηγή άντλησης εσόδων, ένα μέσο για την προστασία της εθνικής παραγωγής και ο κυριότερος μηχανισμός αναδιανομής του εθνικού εισοδήματος.

Είναι επομένως στοιχείο στενά συνδεδεμένο με τα εθνικά, ακόμη και τα κυριαρχικά συμφέροντα. Γι' αυτό το λόγο, εξάλλου, η επίλυση του θέματος είναι τόσο δύσκολη.

Στη Σύνοδο της Φέιρα οι «δεκαπέντε» υποστηρίζουν ότι έκαναν ένα βήμα προς την εναρμόνιση. Μετά από πολύωρη συζήτηση κατέληξαν σε ένα σχέδιο, σύμφωνα με το οποίο ένα κράτος- μέλος θα είναι υποχρεωμένο να ενημερώνει τις φορολογικές αρχές των άλλων κρατών-μελών για τις αποδόσεις τοποθετήσεων που επιτυγχάνουν οι υπήκοοί τους στο έδαφός του. Αν δεν ενημερώνει θα είναι υποχρεωμένο να επιβάλλει υψηλή φορολογία της τάξης του 20% ή 30% στις αποδόσεις που εξασφαλίζουν οι ξένοι στο έδαφός του.

Πέρα από την ασάφεια που διακρίνει τις συγκεκριμένες διατυπώσεις, στην απόφαση ορίζεται ένα μεταβατικό στάδιο διάρκειας 10 ετών, που καθιστά αμφίβολη την τελική εφαρμογή. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι οι «δεκαπέντε» κατέληξαν σε μια απόφαση χωρίς αντίκρισμα προκειμένου να αποφύγουν ένα νέο φιάσκο.

Βεβαίως, πίσω από τις μάταιες προσπάθειες των ιθυνόντων της ΕΕ να λύσουν το θεμελιώδες για την απελευθέρωση των αγορών πρόβλημα της φορολογικής πολιτικής κρύβεται η έντονη δυσαρέσκεια των Γερμανών και των Γάλλων για την πολιτική της βρετανικής κυβέρνησης. Ο Τ. Μπλερ επιμένει να διατηρεί ένα ιδιαίτερα ελκυστικό φορολογικό σύστημα για το μεγάλο μονοπωλιακό κεφάλαιο. Αυτό το σύστημα γίνεται μαγνήτης για τις πολυεθνικές επιχειρήσεις, που εγκαταλείπουν η μια μετά την άλλη τη Γερμανία, ή τη Γαλλία για να απολαύσουν τις χαρές του βρετανικού φορολογικού παραδείσου.

Το θέμα της φορολογικής εναρμόνισης, της προσπάθειας δηλαδή για τη διαμόρφωση μιας κοινής φορολογικής πολιτικής για όλα τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, θα συνεχίσει να προκαλεί πονοκεφάλους στους ιθύνοντες της ΕΕ, χωρίς προοπτική επίλυσης. Η ίδια η φύση του προβλήματος και οι έντονοι ενδοκαπιταλιστικοί ανταγωνισμοί δεν αφήνουν πολλά περιθώρια.