"Εθνικιστές", "εκσυγχρονιστές" και το Κυπριακό | ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

"Εθνικιστές", "εκσυγχρονιστές" και το Κυπριακό

Των Σέργιου Ζαμπούρα και Νίκου Τριμικλινιώτη*

Δεν είχε προλάβει να ολοκληρωθεί η καταμέτρηση των ψηφοδελτίων, το απόγευμα της 15ης Φλεβάρη, όταν ο κ. Τζοχατζόπουλος τηλεφώνησε στον κ. Κληρίδη, να τον συγχαρεί για την επανεκλογή του (με διαφορά στήθους) στην προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τη βιασύνη αυτή του Ελληνα υπουργού Αμυνας, αρνήθηκε να σχολιάσει ο ΓΓ του ΑΚΕΛ, Δημήτρης Χριστόφιας, περιοριζόμενος να υπενθυμίσει στους δημοσιογράφους παλαιότερη δήλωση του εκπροσώπου της ελληνικής κυβέρνησης, Δημήτρη Ρέππα, ότι η Αθήνα "δεν επεμβαίνει στα εσωτερικά" της ανεξάρτητης Κύπρου.

Στην Αθήνα πάντως, τα τελευταία χρόνια, γράφονται και λέγονται πολλά που δημιουργούν την εντύπωση ότι το εφιαλτικό εκείνο δόγμα του "εθνικού κέντρου", δεν έχει ακόμα βγάλει τον σκασμό στη Νεκρή Ζώνη που οι ΝΑΤΟικοί πατριώτες φόρεσαν στο Νησί της Αφροδίτης.

Συστηματικά καλλιεργείται η θεωρία ότι η Κυπριακή Δημοκρατία "δεν ήταν ποτέ αυτοσκοπός" αλλά μέσο για την εξυπηρέτηση ευρύτερων ("εθνικών" φυσικά) συμφερόντων. Οτι, όπως έγραφε στο ΒΗΜΑ (31.7.94) ο καθηγητής και τώρα πρέσβης της Ελλάδας Δημήτρης Κώνστας, το Κυπριακό "δεν μπορεί να αξιολογείται ως μεμονωμένο διεθνές πρόβλημα... αλλά ως βασική πτυχή της ευρύτερης ελληνο - τουρκικής αντιπαράθεσης από το Αιγαίο ως τη Βοσνία".

Σύμφωνα με τη "γεωπολιτική" αυτή θεωρία, το ελληνικό κράτος έχει ιδιαίτερα συμφέροντα στην Κύπρο και, μέχρι στιγμής, τα συμφέροντα αυτά εξυπηρετούνται από τη διαιώνιση της σημερινής κατάστασης της ντε - φάκτο διχοτόμησης. Ενα τέτοιο συμφέρον, ή κατά την ορολογία του κ. Κώνστα "σημαντική παράμετρος ισχύος του Ελληνικού Κράτους", είναι και η επιρροή του στους Ελληνοκύπριους και, γενικότερα, στην "Ελληνική Διασπορά" - επιρροή που χρωστά εν πολλοίς στο ότι το Κυπριακό παραμένει ανοιχτή πληγή. Αλλά, συνεχίζει η θεωρία, επειδή αργά ή γρήγορα θα επιβληθεί διπλωματική λύση, η Αθήνα πρέπει να "διευρύνει τις επιλογές της": παραμερίζοντας "συναισθηματισμούς", "ψυχολογικές αναστολές" και, αν αυτό χρειαστεί, παραμερίζοντας και τους Ελληνοκύπριους ακόμα. Διότι, όπως έγραφε ο καθηγητής Παναγιώτης Ηφαιστος σε μελέτη του το 1991, ζωντανό παραμένει στην Αθήνα "το σοβαρό ερώτημα: εάν οι Ελληνες της Κύπρου οδηγηθούν σε απόφαση πολιτικής αυτοκτονίας, η Αθήνα θα τους επιτρέψει, εάν όχι ωθήσει, να το πράξουν;".

"Σοβαρό ερώτημα" μεν, όχι τόσο τραγικό δίλημμα δε. Δεν είναι δα και τόσο μεγάλο "πρόβλημα" οι Κύπριοι, αφήνει να εννοηθεί από τα γραφόμενά του ο δημοσιογράφος Σταύρος Λυγερός που καλύτερη "επιλογή" θεωρεί την προσάρτηση της ελεύθερης Κύπρου από την Ελλάδα. Στην περίπτωση αυτή, γράφει στο βιβλίο του Κύπρος - Στα όρια του αφανισμού, 1992, η Αθήνα θα μπορούσε να τους "παραχωρήσει καθεστώς αυτονομίας και αυτοδιοίκησης". Κι αν ούτε μ' αυτό το καρότο δε χορτάσουν οι Ελληνοκύπριοι, "η Αθήνα θα έπρεπε να καταστήσει απολύτως σαφές στη Λευκωσία ότι, εάν δεν προχωρήσουν από κοινού προς μια τέτοια κατεύθυνση, η Ελλάδα θα παραιτηθεί δημοσίως" από την προστασία τους.

Στην Αθήνα σήμερα, τις απόψεις αυτές δεν τις έχουν μόνο ούτε κυρίως "εξτρεμιστές", αλλά και "ειδήμονες" που απολαμβάνουν ανενόχλητη πρόσβαση στα αστικά μέσα διαμόρφωσης της κοινής γνώμης καθώς και διασυνδέσεις με κομματικά και κρατικά κέντρα αποφάσεων. Πρόκειται, ακόμα, για απόψεις που, παρά τη συχνά οξύτατη αντιπαράθεσή τους, φαίνεται να εναρμονίζονται με εκείνες που υποστηρίζουν μιαν εναλλακτική υποτίθεται πολιτική "διαχείρισης και επίλυσης κρίσεων και διαφορών". Γιατί, ολοένα και περισσότερο, ο δημόσιος "διάλογος" για το Κυπριακό, περιστρέφεται γύρω από την οριστική διχοτόμηση του νησιού - όπως, περίπου, ο εγκληματίας επιστρέφει στον τόπο του εγκλήματος.

Η εθνικιστική τουρκοφοβία και ο εκσυγχρονιστικός πραγματισμός είναι μέρη αυτής της αναδυόμενης διχοτομικής "συναίνεσης". Οι εθνικιστές έτσι, αποφάσισαν ότι, αφού διχοτόμηση σημαίνει τη μετατροπή της ελεύθερης Κύπρου σε ελληνικό στρατιωτικό οχυρό, η Αγκυρα αντιτίθεται στη διχοτόμηση. Οι εκσυγχρονιστές, απ' την πλευρά τους, ανακάλυψαν τον "εθνοτικό" χαρακτήρα της κυπριακής διαμάχης και υποστηρίζουν ότι, όπως έχουν σήμερα τα πράγματα, οι Ελληνοκύπριοι έχουν περισσότερα να χάσουν παρά να κερδίσουν από την επαναπροσέγγισή τους με τους Τουρκοκύπριους συμπατριώτες τους, την αποστρατιωτικοποίηση και επανένωση της κοινής τους πατρίδας.

Οι "επιλογές" ή τα "σενάρια" εθνικιστών και εκσυγχρονιστών είναι πολλά, τα εξής τρία: Συνομοσπονδία, δύο κράτη ή "Ομοσπονδιοποίηση" της ελεύθερης Κύπρου με την Ελλάδα... Δηλαδή, η Διχοτόμηση. Αλλά γελά καλύτερα όποιος γελάει τελευταίος!

* Ο Σέργιος Ζαμπούρας είναι πολιτικός επιστήμονας, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Σέφιλντ. Ο Νίκος Τριμικλινιώτης είναι νομικός, πρόεδρος του"Φόρουμ για τη Φιλία Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων" και μέλος της γραμματείας του ΑΚΕΛ Βρετανίας