Από τον επιδιωκόμενο σκοπό αρχίζουν οι διαφορετικές προσεγγίσεις στον όρο"αξιολόγηση", γιατί, ανάλογα με τη σκοπιά που βλέπει η κάθε πολιτική δύναμη την εκπαίδευση και τα συμφέροντα που εκπροσωπεί, θέτει και διαφορετικάμέτρα και σταθμά για την εκπαίδευση και την αξία της.

* * *

Η άρχουσα τάξη στην Ελλάδα, και παγκόσμια, ποτέ δεν έκρυψε την αποστροφή της για το δικαίωμα στη μόρφωση των εργαζομένων και των παιδιών τους. Ηθελε πάντα να παρέχει τόσες γνώσεις και τόσο επιλεκτικά, που θα της επέτρεπαν να απομυζά όσο το δυνατόν περισσότερα από την εκμετάλλευση των εργαζομένων. Ταυτόχρονα, δεν μπόρεσε να κρύψει ότι ήθελε και θέλει να χρησιμοποιεί την εκπαίδευση για τη διαμόρφωση ανθρώπων, που θα προσαρμόζονται στις επιλογές της και στο δοσμένο κοινωνικοοικονομικό σύστημα, ώστε έτσι να περιορίζει τις δυνατότητες ανατροπής της εξουσίας της.

Αδιάψευστος μάρτυρας των παραπάνω είναι το περιεχόμενο των προγραμμάτων και βιβλίων με τα παρωχημένα θρησκευτικά δόγματα, τις ταϊστικές διδακτικές μεθόδους, που αντιμετωπίζουν το μαθητή μηχανιστικά, την αποσπασματικότητα των παρεχόμενων γνώσεων, τη διαστρέβλωση της ιστορίας της ανθρωπότητας, ώστε τελικά ο μαθητής να μη διαμορφώνει επιστημονική θεώρηση για τον κόσμο και την εξέλιξή του, να προσαρμόζεται στο ιδεολογικό πλαίσιο της άρχουσας τάξης.

Ετσι το τρίπτυχο "πατρίς, θρησκεία, οικογένεια" ενισχύεται μέσα στα βιβλία της ιστορίας, αφήνοντας στην άκρη τις ρήσεις του Ρήγα "όποιος συλλογάται ελεύθερα, συλλογάται καλά" ή του Σολωμού "Εθνικό είναι ό,τι είναι αληθινό".

Ο μαρξισμός εκχυδαϊζεται ως αποτυχημένη "διά της κοινωνίας σωτηρία" και από την άλλη υμνείται ο καπιταλισμός και οι "ενωσιακές" του προσπάθειες τύπου Ευρωπαϊκής Ενωσης, συμβάλλοντας στη μονοδρόμηση της σκέψης των μαθητών στον ευρωραγιαδισμό.

Από την πλευρά μας, καθορίζοντας σαν σκοπό της εκπαίδευσης τη διαμόρφωση ανθρώπων ικανών να αλλάξουν την κοινωνία, επιδιώκουμε την ολόπλευρη μόρφωση όλων, τη διεύρυνση της γενικής εκπαίδευσης μέσα από ένα ενιαίο 12χρονο υποχρεωτικό βασικό σχολείο.

Αυτή η προσέγγιση έρχεται σε αντίθεση με τις επιδιώξεις της ΕΕ για εκπαίδευση δεξιοτήτων, για προτεραιότητα της κατάρτισης σε σχέση με τη γενική εκπαίδευση, για ακόμα πιο ταξικό - επιλεκτικό λύκειο. Αυτοί είναι οι στόχοι της αντιεκπαιδευτικής μεταρρύθμισης. Και τη μεταρρύθμιση αυτή υπηρετεί η επιχειρούμενη κυβερνητική αξιολόγηση.

Συμπερασματικά εμείς θεωρούμε ότι η αξιολόγηση είναι μια διαδικασία που πρέπει να απαιτεί ριζικά διαφορετικό σκοπό της εκπαίδευσης από αυτόν της προσαρμογής των νέων ανθρώπων στο μοντέλο και τις απαιτήσεις της ΟΝΕ.

* * *

Στην πραγματικότητα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Ολα τα άμεσα αιτήματα, που προβάλλονται στο χώρο της παιδείας, είναι αποτέλεσμα συμπερασμάτων αξιολόγησης του εκπαιδευτικού συστήματος από τους άμεσα ενδιαφερόμενους για τη βελτίωσή του. Π.χ. η μείωση των μαθητών ανά τάξη, η πρωινή βάρδια, η περιοδική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, η ολοκλήρωση της σχολικής εργασίας μέσα στο ίδιο το σχολείο, η εξασφάλιση εργαστηριακής υποδομής, εξοπλισμού και εποπτικών μέσων διδασκαλίας σε όλα τα σχολεία, η αναπροσαρμογή των αναλυτικών προγραμμάτων και βιβλίων, με σκοπό την επιστημονική προσέγγιση της αλήθειας, η ουσιαστική αύξηση των διορισμών, είναι ορισμένα μέτρα που θα μπορούσαν να συμβάλουν στη βελτίωση της παρεχόμενης μόρφωσης.

Η κυβέρνηση, όμως, και οι υποστηρικτές της επιμένουν να προσπερνούν αδιάφορα, να απαξιώνουν την εκπαίδευση και ταυτόχρονα να μιλούν για αξιολόγηση.

Παραδείγματα:

α) Μετά από παρατηρήσεις και έρευνα διαπιστώνεται ότι στην απογευματινή βάρδια και ιδιαίτερα τις 2 πρώτες ώρες, υπάρχει μειωμένο ενδιαφέρον και απόδοση των μαθητών, κάτι που προσθέτει δυσκολίες και στους εκπαιδευτικούς, επηρεάζοντας την απόδοσή τους. Ποια είναι η πιο κατάλληλη λύση;

Να χτιστεί σχολείο, ώστε να λειτουργήσουν σε πρωινή βάρδια, ή να τιμωρηθούν οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές για τη μειωμένη απόδοσή τους;

Την πρώτη λύση επιδιώκουμε εμείς με τους αγώνες μας, τη δεύτερη η κυβέρνηση με τα ΠΔ και ΥΑ, για την "αξιολόγηση".

β) Η επιστήμη και η τεχνολογία είναι γνωστό πως εξελίσσονται. Η νέα γνώση επιβάλλεται εκ των πραγμάτων να συμπληρωθεί στην υπάρχουσα. Ομως οι εκπαιδευτικοί δε βοηθιούνται να ανανεώσουν τη γνώση τους. Το αίτημα για περιοδική επιμόρφωση όλων των εκπαιδευτικών, με ευθύνη των πανεπιστημίων, μένει χρόνια ανικανοποίητο. Η επιμόρφωση εξαρτάται από την ατομική ικανότητα αυτομόρφωσης του εκπαιδευτικού. Σήμερα, μάλιστα, προτείνεται ως λύση η θεσμοθέτηση της εξατομικευμένης επιμόρφωσης, την οποία θα πρέπει να φροντίζει καθένας εκπαιδευτικός μόνος του ν' αποκτά, προστρέχοντας σε σεμινάρια και προγράμματα εδώ κι εκεί, χωρίς απαλλαγή από τα διδακτικά του καθήκοντα. Και αυτά, με την απειλή της περικοπής μισθού, της μετάταξης ή της απόλυσης, αν δε συμμορφωθεί.

γ) Εντοπίζεται ότι ορισμένα παιδιά έρχονται αδιάβαστα, διακατέχονται από μόνιμη νευρικότητα και επιθετικότητα, με αποτέλεσμα να υπάρχει αντίκτυπο στη λειτουργία της τάξης. Συνολικά μειωμένη απόδοση των μαθητών, αλλά και των εκπαιδευτικών που διδάσκουν στις τάξεις αυτές. Ποια είναι η λύση;

Εκτός από τις κατάλληλες παιδαγωγικές παρεμβάσεις (πάνω στις οποίες θα πρέπει να είναι επιστημονικά καταρτισμένοι όλοι οι εκπαιδευτικοί) ή την υποστήριξη του σχολείου από ειδικούς επιστήμονες, πάνω απ' όλα χρειάζεται αντιμετώπιση σε κοινωνικό επίπεδο. Ανάλογα με τον εντοπισμό των προβλημάτων (άνεργοι γονείς, άσχημη οικονομική κατάσταση κλπ.) να παρθούν τα κατάλληλα μέτρα. Οπως να υποχρεώνεται η πολιτεία να παρέχει οικονομική ανακούφιση, μέχρις ότου βρουν οι γονείς δουλιά.

Ο άλλος δρόμος, που, βέβαια, ακολουθεί η κυβέρνηση, είναι να κλείνει μάτια και αυτιά μπροστά σε αυτήν την πραγματικότητα, που πρέπει να πούμε ότι είναι αποτέλεσμα της γενικότερης αντιλαϊκής πολιτικής της και να ρίχνονται οι ευθύνες στον "ασυνείδητο" εκπαιδευτικό και τον "κακό" μαθητή, που γεννήθηκε "ανεπίδεκτος μαθήσεως".

Με λίγα λόγια, όλα τα αιτήματα που το κίνημα θέτει μέχρι σήμερα είναι αποτέλεσμα της δικής του αξιολόγησης. Αποτελούν προϋποθέσεις που οι εργαζόμενοι, οι γονείς, οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί αξιολογούν σαν βασικές για μια κάποια ανακούφιση του σχολείου από τα προβλήματά του. Για αυτό και συναντούν τη λυσσαλέα αντίδραση των κυβερνώντων, οι οποίοι κάθε άλλο παρά επιδιώκουν δημόσια εκπαίδευση και μόρφωση για όλα τα παιδιά των εργαζόμενων.

Γιάννης ΜΠΕΡΝΙΔΑΚΗΣ

Εκπαιδευτικός