Το ρόλο του ως παγκόσμιου επικυρίαρχου και του «προστάτη» των ατομικών δικαιωμάτων και των θρησκευτικών ελευθεριών υπενθυμίζει το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών με την ετήσια έκθεση για τη θρησκευτική ελευθερία που δόθηκε την Τρίτη στη δημοσιότητα και η οποία αναφέρεται και στην Ελλάδα. Στην ουσία πρόκειται για ένα ακόμα εργαλείο επέμβασης στα εσωτερικά των διαφόρων χωρών και επιλεκτικής υποστήριξης των κυβερνήσεων ανάλογα με τη διαγωγή που δείχνουν απέναντι στα κελεύσματα των ΗΠΑ.

Συγκεκριμένα με την εν λόγω έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, που καλύπτει την περίοδο από τον Ιούνιο του 1999 έως τον Ιούνιο 2000, εκφράζεται η υποστήριξη της αμερικανικής κυβέρνησης στην κυβέρνηση Σημίτη και στην απόφασή της για να αφαιρέσει την αναγραφή του θρησκεύματος από τις αστυνομικές ταυτότητες. Μάλιστα επισημαίνεται ότι «η πρεσβεία των ΗΠΑ στην Αθήνα εργάζεται συστηματικά για την προώθηση της θρησκευτικής ελευθερίας». Η έκθεση, που υποβάλλεται στο Κογκρέσο σύμφωνα με το σχετικό νόμο, τονίζει ότι ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος οργάνωσε διαδηλώσεις στη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα στις οποίες συμμετείχαν πάνω από 100 χιλιάδες υποστηρικτές του.

Τονίζεται ακόμα ότι το Σύνταγμα της Ελλάδας καθιερώνει την Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία ως την επικρατούσα θρησκεία της χώρας και αναφέρεται ότι οι μη ορθόδοξες ομάδες αντιμετωπίζουν μερικές φορές εμπόδια και περιορισμούς στην άσκηση της πίστης τους. Επισημαίνεται πάντως ότι οι ηγεσίες των μειονοτικών θρησκειών διαπιστώνουν μια γενική βελτίωση στην κυβερνητική ανεκτικότητα, που εκφράζεται με λιγότερες κρατήσεις για περιπτώσεις προσηλυτισμού, με το νόμο για τους αντιρρησίες συνείδησης, αλλά και τη σωστή λειτουργία του θεσμού του Συνηγόρου του Πολίτη. Οι περισσότεροι Ελληνες, αναφέρεται, συνδέουν τη θρησκεία με την εθνότητά τους και σημειώνεται ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία διαθέτει σημαντική οικονομική δύναμη και πολιτική επιρροή.

Ειδικότερα για την απόφαση της κυβέρνησης ν' αφαιρέσει την αναγραφή του θρησκεύματος από τις ταυτότητες επισημαίνεται ότι έχει προκαλέσει δημόσια συζήτηση σε εθνικό επίπεδο για το ρόλο της Εκκλησίας στην ελληνική κοινωνία. Γίνεται δε ανοιχτή αναφορά στο ρόλο της αμερικανικής πρεσβείας. «Η πρεσβεία των ΗΠΑ στην Αθήνα, σημειώνεται, εργάζεται συστηματικά για την προώθηση της θρησκευτικής ελευθερίας, διπλωμάτες της συναντώνται τακτικά με αξιωματούχους των υπουργείων Εξωτερικών και Παιδείας, καθώς επίσης και με εκπροσώπους διαφόρων θρησκευτικών ομάδων, όπως Ελληνοορθόδοξους, Διαμαρτυρόμενους, Καθολικούς, Εβραίους και Μουσουλμάνους».

Σε επιμέρους τμήματα της έκθεσης για την Ελλάδα, που καταλαμβάνει 11 σελίδες, αναφέρεται ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία διαθέτει σημαντική οικονομική και πολιτική επιρροή. Επίσης, οι μη ορθόδοξοι στην Ελλάδα καταγράφονται ως εξής: Μουσουλμάνοι από 98.000 έως 110.000, Διαμαρτυρόμενοι 30.000, Μάρτυρες του Ιεχωβά 50.000, Καθολικοί 50.000, Σαϊεντολόγοι 12.000, Εβραίοι 5.000 και Μορμόνοι 300. Ο νόμος του 1998 -αναφέρεται στην έκθεση - που προβλέπει εναλλακτική θητεία για τους αντιρρησίες συνείδησης, έχει γίνει δεκτός από αυτούς ως θετικό, πρώτο βήμα, αλλά επικρίνεται η 36μηνη εναλλακτική υπηρεσία, που είναι διπλάσια της κανονικής στρατιωτικής θητείας.

Επισημαίνεται ακόμα ότι για τους 10.000 Μουσουλμάνους των Αθηνών, η Βουλή των Ελλήνων ενέκρινε νομοσχέδιο τον Ιούνιο 2000, που επιτρέπει την ανέγερση του πρώτου ισλαμικού πολιτιστικού κέντρου και τεμένους στην Αθήνα. Ωστόσο, αναφέρεται, διαφορές εξακολουθούν να υφίστανται εντός της μουσουλμανικής κοινότητας και μεταξύ μέρους αυτής και της ελληνικής κυβέρνησης για τον τρόπο επιλογής των μουφτήδων και τη διαχείριση των βακουφιών. Επίσης σημειώνεται ότι οικονομικά η μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης υπολείπεται της υπόλοιπης Ελλάδας, αλλά κατά την περίοδο που εξετάζεται δεν υπήρξαν παράπονα για δυσμενή μεταχείριση σε επιχειρηματικές άδειες, κατασκευές κτιρίων ή ιδιοκτησία τρακτέρ.

Το ποσοστό, πάντως, τονίζεται, των Μουσουλμάνων που εργάζονται στο δημόσιο τομέα είναι δυσανάλογα μικρότερο από το ποσοστό των Μουσουλμάνων στο συνολικό πληθυσμό, προστίθεται στην έκθεση. Γίνεται δε ακόμα αναφορά ότι η Συνθήκη της Λωζάνης προβλέπει το δικαίωμα εκπαίδευσης στην τουρκική γλώσσα επί αμοιβαιότητα με την ελληνική μειονότητα της Κωνσταντινούπολης που τώρα έχει μειωθεί σε 3.000 ανθρώπους. Στη Δυτική Θράκη λειτουργούν θρησκευτικά και κοσμικά σχολεία όπου διδάσκεται η τουρκική γλώσσα.