Το τέλος των θερινών διακοπών στην Ευρωπαϊκή Ενωση επαναφέρει μεταξύ των άλλων το θέμα της Διακυβερνητικής Διάσκεψης και τη συζήτηση για το μέλλον της ΕΕ. Αν λάβει κανείς υπόψη ότι σε τρεις μήνες η Διακυβερνητική οφείλει να ολοκληρώσει τις εργασίες της, τότε εξηγείται η εμφάνιση απαισιόδοξων εκτιμήσεων για την τελική έκβαση. Οι εκτιμήσεις αυτές προέρχονται και από τους κόλπους της γαλλικής προεδρίας, η οποία έχει αναλάβει να διεκπεραιώσει την υπόθεση της Διακυβερνητικής στο κρίσιμο δεύτερο εξάμηνο του 2000. Υπενθυμίζουμε ότι στα πλαίσια της Διακυβερνητικής συζητούνται προτάσεις που οδηγούν στη συγκρότηση ενός «σκληρού πυρήνα» στον οποίο θα συμμετέχουν οι μεγαλύτερες και οικονομικά ισχυρότερες χώρες - μέλη της ΕΕ με την αντίστοιχη περιθωριοποίηση των μικρότερων. Επίσης με προτάσεις, όπως η μείωση του αριθμού των Κοινοτικών επιτρόπων και η στάθμιση των ψήφων ανάλογα με το πληθυσμιακό μέγεθος της κάθε χώρας, οδηγούν στη συστηματική απομάκρυνση των μικρότερων χωρών - μελών από τα κέντρα λήψης των αποφάσεων, τα οποία θα μονοπωλούν πέντε ή έξι χώρες.

Τα νερά της Διακυβερνητικής ταράχτηκαν από το Γερμανό υπουργό Εξωτερικών, Γιόσκα Φίσερ, ο οποίος πριν από λίγους μήνες διατύπωσε την πρόταση της ομοσπονδιοποίησης με τη δημιουργία ενός ομοσπονδιακού συντάγματος και την εκλογή ομοσπονδιακής κυβέρνησης και ομοσπονδιακού προέδρου κατόπιν καθολικής ψηφοφορίας μεταξύ των πολιτών όλων των κρατών - μελών της ΕΕ. Η πρόταση Φίσερ που οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε ένα σκληρό πυρήνα αποτελούμενο από τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιταλία και τις χώρες της Μπενελούξ (Βέλγιο, Ολλανδία, Λουξεμβούργο) προϋποθέτει την πλήρη εκχώρηση των εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων από τα κράτη - μέλη στα ομοσπονδιακά όργανα.

Και ενώ όλοι οι Ευρωπαίοι εταίροι γνωρίζουν ότι η πρόταση Φίσερ είναι η λογική συνέπεια (έστω ακραία) των σχεδίων της πολιτικής ενοποίησης (στη σύνταξη των οποίων συμμετείχαν όλοι), εν τούτοις εγείρουν ενστάσεις και διατυπώνουν αντιρρήσεις, αφού διαπιστώνουν ότι η ομοσπονδιοποίηση, σε συνδυασμό με τη διεύρυνση της ΕΕ προς την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, θα οδηγήσει στη γερμανοποίηση της ΕΕ και την απόλυτη οικονομική και πολιτική ηγεμονία του Βερολίνου.

Στην πρόσφατη σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ στο Εβιάν της Γαλλίας, οι υπουργοί της Ιταλίας και της Ισπανίας εξαπέλυσαν επίθεση κατά του Φίσερ κατηγορώντας τη γερμανική κυβέρνηση για ηγεμονικές διαθέσεις, ενώ ο υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας, Ρόμπιν Κουκ, ζήτησε από τους συναδέλφους του να αποφεύγουν τη λέξη «ομοσπονδία», μια λέξη που προκαλεί όχι μόνο αντιδράσεις, αλλά εκρήξεις στη Γηραιά Αλβιόνα με τα γνωστά αντικοινοτικά αντανακλαστικά.

Πάντως στο επόμενο τρίμηνο θα επιδιωχτεί μια κοινά αποδεκτή διαδικασία, ώστε να αποφευχθεί ένα φιάσκο της Διακυβερνητικής, αν και αρκετοί το διαβλέπουν. Η συμβιβαστική πρόταση θα κινείται πιθανότατα στην κατεύθυνση να συμφωνηθούν το Δεκέμβρη στη Νίκαια τα υπόλοιπα θέματα της ατζέντας (μείωση επιτρόπων, στάθμιση ψήφων, ενισχυμένη συνεργασία) και να παραπεμφθεί το θέμα της ομοσπονδιοποίησης σε μια νέα Διακυβερνητική Διάσκεψη.

Οι συζητήσεις στη Διακυβερνητική, πάντως, συνεχίζονται, ενώ οι «δεκαπέντε» διαπιστώνουν μια αυξανόμενη δυσαρέσκεια των πολιτών των κρατών - μελών απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ενωση και το ευρώ. Σύμφωνα με τα στοιχεία των τελευταίων δημοσκοπήσεων η συντριπτική πλειοψηφία των Γερμανών (περίπου 65%) θέλουν να διατηρηθεί το γερμανικό μάρκο, ενώ μόλις το 35% τάσσεται υπέρ του νέου νομίσματος.

Με ιδιαίτερη προσοχή περιμένουν οι «δεκαπέντε» το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στη Δανία, στις 28 Σεπτέμβρη, όπου οι πολίτες της χώρας θα κληθούν να απαντήσουν αν θέλουν ή όχι τη συμμετοχή της χώρας τους στη Νομισματική Ενωση. Η προσοχή μετατρέπεται σε ανησυχία για τους ιθύνοντες της Ευρωπαϊκής Ενωσης αφού ένα ΟΧΙ της Δανίας θα προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις σε όλα τα κράτη - μέλη και κυρίως σ' αυτά όπου καταγράφεται υψηλό ποσοστό αντίθεσης (Βρετανία, Σουηδία, Φινλανδία).

Η «ανησυχία» αυτή εντείνεται από δυο παράγοντες. Ο πρώτος αφορά στο πρώτο δημοψήφισμα στη Δανία για τη Συνθήκη του Μάαστριχτ το 1992, όπου υπερίσχυσε το ΟΧΙ. Ο δεύτερος λόγος αφορά στα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων που φέρουν το ΟΧΙ να προηγείται και πάλι ενόψει του δημοψηφίσματος της 28ης Σεπτέμβρη.