Στην Ελλάδα οι κυβερνήσεις και οι αρμόδιοι κοινωνικοί φορείς ψάχνουν ακόμη στα τυφλά για την αντιμετώπιση του φαινομένου του κοινωνικού αποκλεισμού, που με τον καιρό, ως πρόβλημα, γίνεται όλο και απειλητικότερο. Η διαπίστωση αυτή υπάρχει στη μελέτη του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ) για τις "Διαστάσεις του Κοινωνικού Αποκλεισμού στην Ελλάδα" (δυο τόμοι), που παρουσιάστηκε χτες μαζί με το βιβλίο του ΕΚΚΕ "Γήρανση και Κοινωνία".

Η έννοια του "κοινωνικού αποκλεισμού" χρησιμοποιήθηκε σε κοινοτικό κείμενο για πρώτη φορά το 1989. Εκείνη τη χρονιά υιοθετήθηκε και ο "Κοινωνικός Χάρτης".

Ενας ορισμός του κοινωνικού αποκλεισμού είναι ο εξής: Μπορεί να θεωρηθεί ως μια συνθήκη αποξένωσης ενός ατόμου από την αγορά εργασίας, την οικογένεια, τους συγγενείς, τους φίλους, καθώς και τον κρατικό μηχανισμό ή τις κρατικές υπηρεσίες. Ο κοινωνικός αποκλεισμός αντιμετωπίζεται από τη σκοπιά της απειλής της "εσωτερικής κοινωνικής συνοχής και της ειρήνης".

Οι κατευθύνσεις των ερευνών, μ' άλλα λόγια, εναρμονίζονται με τις κατευθύνσεις της Ευρώπης σε τέτοια σοβαρά θέματα, με αποτέλεσμα να οδηγούνται σε συμπεράσματα που κινούνται στην ίδια ρότα (π. χ. την υιοθέτηση των ελαστικών σχέσεων εργασίας). Αλλωστε δεν μπορούσε να γίνει κι αλλιώς, καθώς η πρωτογενής έρευνα στην Ελλάδα έχει αφεθεί στην τύχη της, με αποτέλεσμα η προσφυγή στις κοινοτικές χρηματοδοτήσεις να οδηγεί και στην "κατευθυνόμενη" έρευνα - με την έννοια ότι οι επιστήμονες δεν έχουν τη δυνατότητα να διεισδύσουν στα κοινωνικά φαινόμενα ή στις πλευρές αυτών των φαινομένων που παρουσιάζουν ιδιαιτερότητα για την ελληνική πραγματικότητα. Παρά ταύτα όμως οι μελέτες του ΕΚΚΕ περιέχουν σημαντικά στοιχεία για τον κοινωνικό αποκλεισμό, όπως προσδιορίζεται στις έρευνες. Σύμφωνα με την έκθεση προτεραιότητα στην καταπολέμηση των φαινομένων αποκλεισμού έχουν οι ομάδες των παλιννοστούντων μεταναστών, του αλλοδαπού εργατικού δυναμικού, των ατόμων με ειδικές ανάγκες, των τοξικομανών αποφυλακισμένων, των Τσιγγάνων και των πολιτικών προσφύγων.

Ιδιαίτερα εντυπωσιακά είναι τα στοιχεία για τους συνταξιούχους, για τους οποίους υπάρχουν αρκετές προσεγγίσεις, καθώς και για τον κοινωνικό αποκλεισμό στην εκπαίδευση.

Οι συντάξεις, που αποτελούν τη βασικότερη πηγή εισοδήματος των ηλικιωμένων, υστερούν κατά 75-90% έναντι του μέσου εθνικού εισοδήματος, αναφέρεται στην έκθεση. Τα παιδιά των φτωχών οικογενειών δεν μπορούν αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες του εκπαιδευτικού συστήματος για την πρόσβαση στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, αναφέρεται σε άλλο σημείο.

Γ. Μ.