Πληθαίνουν τις τελευταίες μέρες οι δημόσιες παρουσιάσεις του έργου ιδιωτικών μαιευτηρίων ή εξειδικευμένων επιστημόνων στον τομέα της μαιευτικής. Οι παρουσιάσεις αυτές συνοδεύονται από επιστημονικά ερευνητικά προγράμματα, που σε ορισμένες περιπτώσεις είναι όντως πρωτοποριακά.

Ομως όλες αυτές οι κινήσεις δε φαίνεται να έχουν στόχο την εκλαϊκευση - με την κλασική έννοια - κάποιων νέων επιστημονικών δεδομένων. Η αλήθεια βρίσκεται αλλού: Στον αδυσώπητο ανταγωνισμό μεταξύ των ιδιωτικών μαιευτηρίων, που κάνουν υψηλές επενδύσεις - παρά την υπογεννητικότητα - και το καθένα διεκδικεί για λογαριασμό του μεγαλύτερο κομμάτι της πίτας.

"Ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος, αφού τα κρεβάτια στην Αττική είναι περισσότερα απ' τους τοκετούς", έλεγε στο "Ρ" στέλεχος μεγάλου μαιευτηρίου. Παρά τα "περίσσια" κρεβάτια, την επόμενη βδομάδα ξεκινά επισήμως τη λειτουργία της νέα μεγάλη μαιευτική γυναικολογική κλινική, ενώ οι παλιές αναπτύσσουν και άλλους τομείς.

Και σ' αυτή την επιδίωξη εντάσσονται τα ερευνητικά προγράμματα καθώς και η εν πολλοίς μεθοδευμένη πληροφόρηση. Αυτό διαφάνηκε χτες στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου του μαιευτηρίου "Μητέρα", στο οποίο παρουσιάστηκαν δυο προγράμματα εξωσωματικής γονιμοποίησης. Το ένα με τη συμμετοχή δέκα ευρωπαϊκών χωρών και το άλλο υπό την καθοδήγηση του Χάρβαρντ. Δυο φορές οι ομιλητές έκαναν έκκληση προς τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης να "προβάλουν επιτέλους το έργο της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στον τομέα της υγείας... που υπόκειται στις πλέον αυστηρές διαδικασίες και προδιαγραφές που ουδέποτε μέχρι σήμερα η πολιτεία διανοήθηκε να εφαρμόσει στους δημόσιους φορείς περίθαλψης", αλλά και να το μάθουν ζευγάρια με πρόβλημα γονιμότητας και να απευθυνθούν στο πρόγραμμα. Το ένα πρόγραμμα αυτό είναι δωρεάν, όπως αναφέρθηκε, για 60 ζευγάρια και το κόστος αυτής της μεθόδου υπερβαίνει το ένα εκατομμύριο για κάθε περίπτωση.

Το άλλο πρόγραμμα της εξωσωματικής γονιμοποίησης συνίσταται στην ωρίμανση στο εργαστήριο ωαρίων ή σπερματοζωαρίων. Με αυτό τον τρόπο, όπως αναφέρθηκε, άτομα με διάφορες παθήσεις, όπως καρκίνου, μπορούν πριν υποβληθούν σε κάποια επέμβαση να "βάλουν στο ψυγείο" ωάρια ή σπερματοζωάρια και μετά τις επεμβάσεις να αποκτήσουν παιδιά.

Κατ' αρχάς να σημειώσουμε ότι οι πρόοδοι της επιστήμης είναι ευπρόσδεκτοι και αλίμονο στην ανθρωπότητα αν δεν υπήρχαν. Ομως η επιστήμη δεν "κλείνεται" στο μικροσκόπιο, αλλά έχει κοινωνικές αναφορές και πρέπει να υπακούει σε ηθικά κριτήρια και πολιτιστικές επιλογές.

Πέραν του ότι όλες αυτές οι δραστηριότητες της εξωσωματικής γονιμοποίησης εκδηλώνονται απουσία νομοθετικού πλαισίου στην Ελλάδα, προκύπτουν πελώρια ηθικά προβλήματα και ερωτηματικά. Ετσι χτες στη συνέντευξη Τύπου τέθηκαν τα ερωτήματα, αν υπάρχουν ηθικά διλήμματα ή πώς αντιμετωπίζουν το ενδεχόμενο να πεθάνει μετά την απόκτηση παιδιού με τον τρόπο που περιγράφτηκε παραπάνω ή ακόμα ποια είναι η άποψή τους για την τεκνοποίηση σε προχωρημένη ηλικία. Για τις περιπτώσεις των ασθενειών δόθηκε η απάντηση ότι οι περιπτώσεις αυτές είναι σχεδόν πλήρως ιάσιμες ή ότι δεν υπάρχει καμία διαφορά σε έναν εξηντάχρονο και μια εξηντάχρονη που αποκτούν παιδιά. Για τα γενικότερα ηθικά προβλήματα δόθηκε η εξής απάντηση: "Στην επιστήμη αναπτύσσουμε την τεχνολογία, αλλά οι επιστήμονες δεν είναι φιλόσοφοι. Το αποτέλεσμα μιας επιστημονικής ανακάλυψης εξαρτάται απ' τον τρόπο χρησιμοποίησής του. Τα λέιζερ, λόγου χάρη, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για τις βόμβες, αλλά και ευεργετικά στην ιατρική".

Η απουσία φιλοσοφίας - που θα διαπνέεται απ' το σεβασμό στα στοιχειώδη δικαιώματα του ανθρώπου - στον επιστήμονα είναι ισοδύναμη με τη μη εξέλιξη της επιστήμης. Πρωτίστως, ο ίδιος ο επιστήμονας που γνωρίζει τις δυνατότητες της ανακάλυψής του πρέπει να φροντίζει για την, με θεσμικό πλαίσιο και κάτω από κοινωνικό έλεγχο, αξιοποίηση της ανακάλυψής του προς όφελος του ανθρώπου, καθώς και για τη διασφάλιση από πιθανές εκτροπές. Ιδού ένα ακόμα ερώτημα: Τι θα γίνουν τα "κατεψυγμένα ωάρια ή σπερματοζωάρια" στην περίπτωση μη χρήσης τους; Η απάντηση που δόθηκε ήταν ότι θα διατηρούνται ως τότε που επιθυμεί ο κάτοχος και μετά θα καταστρέφονται. Μπορεί να γίνεται έτσι αλλά πάντα σε αυτές τις περιπτώσεις υπάρχει και το "αλλά"...

Στη χτεσινή συνέντευξη Τύπου παρουσιάστηκε και ένα πρόγραμμα αντιμετώπισης του νεογνικού ίκτερου με φαρμακευτική αγωγή, που θα επιτρέπει, όπως είπε ένας ομιλητής, στις λεχώνες να εξέρχονται από το μαιευτήριο 48 ώρες μετά τον τοκετό. "Η έξοδος εντός 48 ωρών, στην Αμερική, δεν έγινε για ιατρικούς λόγους, αλλά γιατί πίεζαν οι ασφαλιστικές εταιρίες για τα νοσήλια", επισήμανε άλλος ομιλητής.

Μέσα απ' αυτό το πλέγμα δημιουργούνται τα "αυτοκατευθυνόμενα άτομα", που κατευθύνονται στα διάφορα κέντρα γονιμότητας, όπως ακούστηκε να λέει χτες το πρωί ειδικευμένος μαιευτήρας σε τηλεοπτικό σταθμό.

Υπενθυμίζουμε ότι το θέμα της εξωσωματικής γονιμοποίησης απασχόλησε την κοινή γνώμη στη χώρα μας τον περασμένο Μάρτη μετά τη δραματική καταγγελία 30χρονης γυναίκας ότι μολύνθηκε με τον ιό του ΕΪΤΖ από το σπέρμα δότη που δεν είχε ελεγχθεί. Τότε ο υπουργός Υγείας, Αν. Πεπονής, ανακοίνωσε τη συγκρότηση επιτροπής από γιατρούς και νομομαθείς, η οποία θα μελετήσει και θα εκπονήσει τον τρόπο της θεσμικής ρύθμισης της τεχνητής γονιμοποίησης στη χώρα μας, αλλά έκτοτε ουδέν.

Γιώργος ΜΟΥΣΓΑΣ