Η τάση αλλαγής πολιτικής της Γαλλίας απέναντι στις πρώην αποικίες της διαφάνηκε, αρχικά, στη γαλλοαφρικανική διάσκεψη κορυφής στη Λα Μπολ το 1990. Τότε, ο Γάλλος Πρόεδρος Φρανσουά Μιτεράν είχε αναφερθεί εκτενώς στην ανάγκη εκδημοκρατισμού και εισόδου των χωρών της Αφρικής στο δρόμο της ανάπτυξης, προκειμένου να καταλάβουν μια ισότιμη θέση στους κόλπους της παγκόσμιας κοινότητας.Στα πλαίσια της αντίληψης αυτής, στη διάσκεψη της Λα Μπολ είχε υιοθετηθεί η πρόταση χορήγησης "δημοκρατικού πριμ" από τη Γαλλία σε όσες συνεργαζόμενες χώρες πραγματοποιήσουν... βήματα προόδου.

Τα στοιχεία της αλλαγής έγιναν σαφέστερα στην επόμενη γαλλοαφρικανική Διάσκεψη Κορυφής στη Λιμπερβίλ το 1992, όπου ο τότε σοσιαλιστής πρωθυπουργός Πιερ Μπερεγκοβουά είχε προχωρήσει σε μια εκτενή ανάλυση της άποψης ότι "προϋπόθεση της εγκαθίδρυσης δημοκρατικού πολιτεύματος είναι η ύπαρξη πολιτικής σταθερότητας, η οποία με τη σειρά της προϋποθέτει την ύπαρξη μιας ελάχιστης ασφάλειας". Στην ουσία ο τότε Γάλλος πρωθυπουργός εισήγαγε μια σειρά αναπροσαρμογών στις, μέχρι τότε, υπάρχουσες συμφωνίες με τις αφρικανικές χώρες, οι οποίες σκόπευαν στη σταδιακή χαλάρωση των σχέσεων ασφυκτικού εναγκαλισμού, έτσι ώστε και να μειωθούν οι υποχρεώσεις της Γαλλίας απέναντι στις πρώην αποικίες της χωρίς, όμως, να δεχτεί πλήγμα το γόητρο και φυσικά η επιρροή που ασκούσε η πρώην μητρόπολη.

Με άλλα λόγια, η γαλλική ηγεσία προωθούσε την αντίληψη ότι η αποδυνάμωση των εθνικών αφρικανικών κρατών, η αναζωπύρωση των εθνικών συγκρούσεων και η πολιτική λιτότητας των αφρικανικών καθεστώτων δημιουργούσε πολλαπλές εστίες αναταραχής, στις οποίες καλούνταν ως "πυροσβέστης" να επέμβει η Γαλλία διπλωματικά και στρατιωτικά, τακτική που ήταν, τόσο για πολιτικούς λόγους αλλά κυρίως για οικονομικούς, ασύμφορη.

Οι απόψεις αυτές αποκρυσταλλώθηκαν σε γραπτό λόγο, το 1994, όταν η Γαλλία απέδιδε στην πολιτική απέναντι στη μαύρη ήπειρο τα χαρακτηριστικά της "υποστήριξης της εξέλιξης των κρατών αυτών προς ένα κράτος δικαίου" και τασσόταν υπέρ της "ένταξης της στρατιωτικής συνεργασίας των δύο πλευρών σε μια σφαιρική διαδικασία εκδημοκρατισμού".

Ηδη από το 1992 άρχισαν οι σταδιακές περικοπές της χρηματικής βοήθειας προς τις αφρικανικές χώρες, σε μια προσπάθεια αυτές να "προαχθούν στη θέση των ισότιμων εταίρων από τη θέση των υποτελών" και λαμβανόταν μέριμνα για τη διανομή άμεσης χρηματικής βοήθειας μόνο σε περιπτώσεις "εκτάκτου ανάγκης",κάτι που έγινε το 1993, όταν διανεμήθηκε ποσό 200,7 εκατομμυρίων φράγκων στο Τσαντ, τη Σενεγάλη και την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία. Παράλληλα, ιδρύεται ο οργανισμός Στρατιωτικής Αποστολής Συνεργασίας, μέσω του οποίου τίθενται σε εφαρμογή μια σειρά προγραμμάτων, τα οποία έχουν στόχο, επισήμως πάντα, την ενδυνάμωση της ανάπτυξης, την εμπέδωση των δημοκρατικών θεσμών και την ανασυγκρότηση των στρατιωτικών δυνάμεων των αφρικανικών χωρών, με βάση την οικονομική τους κατάσταση.

Στα πλαίσια των προγραμμάτων "τήρησης τάξης και πρόληψης κρίσεων", όπως ονομάστηκαν, η Υπηρεσία Διεθνούς Τεχνικής Συνεργασίας της Αστυνομίας - που αξίζει να σημειωθεί, για να γίνει κατανοητή η αντίληψη του Παρισιού για τις σχέσεις του με τις πρώην αποικίες, ότι υπαγόταν στο γαλλικό υπουργείο Εσωτερικών και Δημόσιας Τάξης - ανέλαβε το καθήκον να εκπαιδεύσει και να αποστείλει στις αφρικανικές χώρες "τεχνικούς στρατιωτικούς συμβούλους", οι οποίοι θα είχαν ως έργο την παροχή συμβουλών και την επίβλεψη διαδικασιών που θα κατέληγαν στη σταθεροποίηση των δημοκρατικών καθεστώτων, αλλά και στην αποσόβηση "ενοχλητικών για την Ευρώπη" καταστάσεων, όπως είναι η μετανάστευση, το λαθρεμπόριο όπλων και ναρκωτικών κλπ. Βέβαια, στα παρασκήνια των επισήμων ανακοινώσεων, η Γαλλία δεν έκρυψε ότι μέσω των προγραμμάτων "τήρησης τάξης" σκόπευε και στην προώθηση της δικής της "βιομηχανίας ασφάλειας" τόσο σε υλικό επίπεδο όσο και σε αντίληψη και δομή. Οι Γάλλοι τεχνικοί στρατιωτικοί σύμβουλοι, επισήμως, είχαν σαφείς εντολές για μη ανάμειξη στα πολιτικά δρώμενα των χωρών, καθώς και για μη συμμετοχή σε διοικητικές θέσεις των κρατών. Εντούτοις, το 1995 το γαλλικό υπουργείο Εσωτερικών και Δημόσιας Τάξης, επί Σαρλ Πασκουά, παραδέχτηκε ότι από τους 792 τεχνικούς στρατιωτικούς συμβούλους, που βρίσκονταν σε 20 αφρικανικές χώρες, το 1/5 εκτελούσε χρέη αξιωματικών της χωροφυλακής και 8, επισήμως, κατείχαν ανώτερες διοικητικές θέσεις. Ο "σκοτεινός ρόλος" και οι "αμφίβολες δραστηριότητες" των τεχνικών στρατιωτικών συμβούλων έφεραν τη γαλλική ηγεσία σε δυσκολότατη θέση, αρκετές φορές, όταν αναγκάστηκε να τους απομακρύνει άρον άρον από χώρες όπως το Τόγκο και το Ζαϊρ, όταν, υπό ιδιαίτερα άσχημες συνθήκες, διεκόπη η στρατιωτική τους συνεργασία με τη Γαλλία.

Τα προγράμματα "τήρησης τάξης" αποδείχτηκαν, με την πάροδο του χρόνου, κάκιστη επιλογή για τη Γαλλία και καταλογίστηκαν ως "μελανό σημείο" στο ενεργητικό του τότε Γάλλου Προέδρου Φρανσουά Μιτεράν. Ο αντικαταστάτης του, Ζακ Σιράκ, κατά την επίσκεψή του στην Μπραζαβίλ της Δημοκρατίας του Κονγκό τον Ιούλιο του 1996, αναγκάστηκε να απαρνηθεί τη ρήση του "πνευματικού του πατέρα" στρατηγού Ντε Γκολ, ο οποίος είχε ανακηρύξει πρωτεύουσα της γαλλικής ένωσης την πόλη. Ο Ζακ Σιράκ, αντικρίζοντας την αφρικανική πρωτεύουσα μέσα στη μιζέρια, τη φτώχεια και τη δυστυχία, παραδέχτηκε ότι οι προσπάθειες του προκατόχου του ήταν "σαφώς ανθρωπιστικές", αλλά κατέληξαν μόνο σε "επιφάσεις δημοκρατίας, οι οποίες δεν κατάφεραν να εμπνεύσουν τους άμεσα ενδιαφερόμενους αφρικανικούς λαούς, διότι δεν έλαβαν υπόψη τους τις ιδιαιτερότητές τους"."Η αύξηση της μετανάστευσης, συνέχισε ο Σιράκ, αποδεικνύει την απελπισία της Αφρικής, η οποία πρέπει να βρει τον εαυτό της και να αποκτήσει εμπιστοσύνη σε αυτόν".

Βέβαια, οι διαπιστώσεις του Γάλλου Προέδρου δεν μπορεί και δεν πρέπει να γίνουν αντιληπτές μόνο υπό το πρίσμα μιας ανθρωπιστικής διαπίστωσης, αλλά θα πρέπει να ληφθούν υπόψη μια σειρά από εξελίξεις που έλαβαν χώρα ανάμεσα στο 1994 και το 1996 στις πρώην γαλλικές αποικίες.Ο Ζακ Σιράκ, μέσα από τις δηλώσεις του, εξέφρασε την αντίληψη των ηγετικών κύκλων της Γαλλίας, οι οποίοι συνειδητοποίησαν ότι τα θεμέλια της παραδοσιακής αντίληψης των Ηλυσίων Πεδίων για τις γαλλοαφρικανικές σχέσεις σείονταν συθέμελα καθώς οι συμφωνίες συνεργασίας είτε δεν τηρήθηκαν είτε κατέρρευσαν, το γαλλοαφρικανικό φράγκο υπέστη δραματικές υποτιμήσεις και το κύμα μετανάστευσης αυξήθηκε με καταιγιστικούς ρυθμούς.

Οι εμφύλιες συγκρούσεις και οι εθνικές αντιπαραθέσεις ξέσπασαν η μία μετά την άλλη, ενώ τα απολυταρχικά καθεστώτα πολλών αφρικανικών χωρών δέχονταν τη δριμεία επίθεση, κατά τόπους, αντάρτικων κινημάτων. Η Γαλλία φάνηκε όσο ποτέ άλλοτε αδύναμη εμπλεγμένη στη δίνη των γεγονότων. Το διπλωματικό της κύρος και το πολιτικό της γόητρο δέχτηκαν σοβαρότατο πλήγμα από την τακτική που ακολούθησε, κυρίως στις χώρες της περιοχής των μεγάλων λιμνών. Κανείς, και ιδιαίτερα οι ίδιοι οι λαοί, δεν μπόρεσαν να ξεχάσουν ότι η γαλλική διπλωματία παρείχε την υποστήριξή της στον δικτάτορα της Ρουάντα Τζουβενάλ Χαμπουαριμάνα, αλλά και στον δικτάτορα του Ζαϊρ Μομπούτου Σεσεσέκο. Το επιχείρημα του Παρισιού "περί έμπνευσης ηθικής και πνευματικής ευπρέπειας στους αφρικανικούς λαούς" κατέρρευσε παταγωδώς.

Οι, άλλοτε παντοδύναμες, γαλλικές ένοπλες δυνάμεις έδειξαν απελπιστική ολιγωρία στην εκτέλεση του καθήκοντος του ελέγχου των προσφυγικών στρατοπέδων των Χούτου, με αποτέλεσμα να βρουν καταφύγιο πολλοί που προσπαθούσαν να εξοντώσουν αυτή τη φυλή και να επακολουθήσουν οι γνωστές σκηνές φρίκης που έκαναν το γύρο όλου του κόσμου. Το Παρίσι δεν κατάφερε να ψελλίσει ούτε μία δικαιολογία για τη συμπεριφορά πολλών ανδρών των ενόπλων δυνάμεών του ή των ανώτερων αξιωματούχων του ως "μονάρχες κληρονομικώ δικαίω".

Η Γαλλία κατηγορήθηκε για συνενοχή στη γενοκτονία, ενώ ταυτόχρονα βρέθηκε πλήρως εκτεθειμένη για την υποστήριξη που παρείχε στα ισλαμικά δικτατορικά καθεστώτα της Νιγηρίας και του Σουδάν, τα οποία, εκτός των άλλων, δε βρίσκονταν ποτέ στην παραδοσιακή ζώνη επιρροής της ως πρώην αγγλικές αποικίες.Η γαλλική διπλωματία δεν μπόρεσε να απαλύνει τις σοβαρότατες επιπτώσεις που είχε στην εικόνα της η αποκάλυψη ότι υποστηρίζει τον Νιγηριανό δικτάτορα Σάνι Αμπάχα στην εμφύλια διαμάχη που μαίνεται στη χώρα, σε μια προσπάθεια να ελέγξει την ανάπτυξη του αφρικανικού "γίγαντα" - όπως ονομάζεται η Νιγηρία. Ούτε, βέβαια, κατάφερε να δικαιολογήσει γιατί η εχθρότητα προς την Ουγκάντα και τους Τούτσι την οδήγησαν στην υποστήριξη του ισλαμικού στρατιωτικού καθεστώτος του Χαρτούμ.

Την ίδια στιγμή, σε πολλές πρώην γαλλικές αποικίες η αγανάκτηση και η οργή των κατοίκων ξεσπούσε δίνοντας σαφώς το στίγμα ενός επερχόμενου κύματος "γαλλοφοβίας". Το Μάη του 1996 διαδηλωτές κατέστρεψαν το γαλλικό πολιτιστικό κέντρο στο Μπανγκούι της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας, ενώ στο Μαλί μαζικές διαδηλώσεις ακολούθησαν τη βίαιη απομάκρυνση των Αφρικανών μεταναστών, από τις γαλλικές αστυνομικές δυνάμεις, από την Εκκλησία Σαν Μπερνάν, στα τέλη του περασμένου καλοκαιριού. Οπως χαρακτηριστικά σχολίαζαν δημοσιογραφικές και διπλωματικές πηγές, "η Γαλλία ξέχασε, με τον πιο κραυγαλέο τρόπο, το αίμα που η Αφρική έχει πληρώσει γι' αυτήν".

Η κατάσταση αυτή σε συνδυασμό με την εμφάνιση των Ηνωμένων Πολιτειών στη μαύρη ήπειρο σήμανε την επίσημη έναρξη της αντίστροφης μέτρησης για την παραδοσιακή γαλλική πολιτική και την αρχή του τέλους της γαλλικής παρουσίας στην Αφρική,τουλάχιστον έτσι όπως την είχε συνηθίσει τόσο το Παρίσι όσο και οι αφρικανικές χώρες. Την επερχόμενη "αλλαγή φρουράς" εγκαινίασε η περιοδεία του τότε Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Ουόρεν Κρίστοφερ, τον Οκτώβρη του 1996, στην παραδοσιακή ζώνη γαλλικής επιρροής, κατά τη διάρκεια της οποίας δεν έλειψαν τα σχόλια περί "πατερναλιστικής γαλλικής πολιτικής". Ο Κρίστοφερ εξέφρασε την επιθυμία της Ουάσιγκτον για σύσφιξη των πολιτικών και στρατιωτικών δεσμών των ΗΠΑ με τις αφρικανικές χώρες, ενώ πρότεινε τη σύσταση μιας αφρικανικής δύναμης διαχείρισης κρίσεων, η οποία θα στηρίζεται οικονομικά και υλικά από την Ουάσιγκτον. Τις αλλαγές και τη δυσαρέσκεια της Γαλλίας για την εμφάνιση των ΗΠΑ σχολίαζε ειρωνικά ο τότε υφυπουργός Εξωτερικών, Ρον Μπράουν, παρομοιάζοντας τη Γαλλία με την πρώτη σύζυγο, που γίνεται πρώην σύζυγος μετά την εμφάνιση της δεύτερης γυναίκας. "Και, όπως γίνεται και στη ζωή, συνήθως η δεύτερη σύζυγος είναι και η πιο αγαπημένη" τόνιζε ο Μπράουν.