ΣΕ ΩΡΑ επετειακή, καθώς θυμόμαστε και τιμάμε την 27η επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, η Πανελλήνια Ενωση Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (ΠΕΑΕΑ) μας στέλνει επίκαιρα, αλλά και ταιριαστά το νέο ημερολόγιο του 2001 αφιερωμένο ολόκληρο στη «Σπουδάζουσα» και στη μεγάλη προσφορά της στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα.

ΕΝΑ συγκλονιστικό προσκλητήριο της νέας ζωής, που πάλεψε για τη λευτεριά, για τον καινούριο κόσμο, στα μαρμαρένια αλώνια μέσα στα Ανώτατα Ιδρύματα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Στο Μετσόβιο, στα Πανεπιστήμια, αλλά και στις άλλες Ανώτατες Σχολές. «Τα ονόματα των νεκρών σπουδαστών που αναγράφονται - διευκρινίζεται στο εισαγωγικό του ημερολογίου - είναι μόνο όσα έγιναν γνωστά...».

ΔΕΚΑΔΕΣ τα ονόματα των νεκρών και το τελικό νούμερο της θυσίας, εξήντα χρόνια αργότερα, εξακολουθεί να μένει ανοιχτό και στο μάρμαρο της αναγραφής να προστίθενται όλο και νέα ονόματα, «αυτά που φέρνει η έρευνα». Πρέπει εδώ να ειπωθεί πως ο κατάλογος είναι στην πραγματικότητα μεγαλύτερος - ειδικά σ' ορισμένες σχολές, όπως η ΑΣΟΕΕ, όπου η Εθνική Αντίσταση είχε μια πλούσια μαχητική δράση στα χρόνια της Κατοχής.

ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ της ΠΕΑΕΑ, πολύ σωστά υπενθυμίζοντας το πασίγνωστο και τόσο για μας αγαπητό σύνθημα «Πολεμάμε και τραγουδάμε» συνταίριαξε εύστοχα σε κάθε μήνα κι από ένα τραγούδι, απ' αυτά που τραγουδούσαν πολεμώντας οι ΕΠΟΝίτες της Σπουδάζουσας στις πόλεις και στα βουνά, στις μάχες αλλά και σ' όλες τις νεολαΐστικες ΕΠΟΝίτικες γιορτές, σ' όλα τα γλέντια στις πολιτιστικές εκδηλώσεις που σφράγισε με τη φλόγα της πίστης και της δημιουργίας η θρυλική μας Οργάνωση, η ΕΠΟΝ.

ΚΑΘΕΝΑΣ από εμάς που σκύβουμε πάνω σ' αυτό το ντοκουμέντο της θυσίας, της αρετής και της νιότης μπορεί να συνεχίζει τη συνομιλία του με ακριβούς συντρόφους, που μαζί τους περπάτησε στα αρχαία, τα δοξασμένα μονοπάτια της Εθνικής Αντίστασης. Τα εικοσάχρονα παλικάρια που έπλαθαν όνειρα για τη ζωή για το μέλλον.

ΗΤΑΝ, φυσικά, πολύ δύσκολο, στον ασφυκτικά περιορισμένο χώρο ενός ημερολογίου να χωρέσουν και να παρουσιαστούν αναλυτικά τα βιογραφικά στοιχεία για τη ζωή και την ηρωική, αγωνιστική τους δράση, μια πραγματικά «γεωγραφία θυσίας» που κάλυψε κάθε γωνιά της ελληνικής γης.

Η ΕΠΙΛΟΓΗ που έκανε η ΠΕΑΕΑ, όπως αναφέρει το προλογικό δωρικό σημείωμα, «έγινε με κριτήριο το ότι ο τρόπος του θανάτου τους είχε, τότε, συγκλονίσει το φοιτητόκοσμο, ολόκληρη τη Σπουδάζουσα και φυσικά όλο το λαό. Θα λέγαμε πως η επιλογή είναι πράγματι πολύ δύσκολη για όλες αυτές τις ζωές. Και μπροστά τους, στη μνήμη όλων υποκλινόμαστε».

ΔΕΝ μπορούσε όμως να γίνει κι αλλιώτικα, παρά να ξεκινήσει το «Ημερολόγιο» με το Μήτσο Κωνσταντινίδη, τον πρώτο νεκρό του Αγώνα για τη λευτεριά, που έπεφτε το Δεκέμβρη του 1942 στην οδό Ζαΐμη, όταν οι μεγάλες διαδηλώσεις συγκλόνιζαν την πρωτεύουσα. Ηταν, και το θυμόμαστε σήμερα, η πιο δύσκολη ώρα, καθώς ο θάνατος φτερούγιζε κοντά μας. Κι άρχιζε από τότε όλο και πιο συχνά να χτυπάει κατάστηθα τη Σπουδάζουσα, τα νιάτα της ΕΠΟΝ. Ο Γιάννης Δούκας, φοιτητής της Φυσικομαθηματικής, ήταν εκείνος, που ανεβασμένος σ' ένα τραπέζι του συσσιτίου, στην Πανεπιστημιακή λέσχη, μας είχε ανακοινώσει τον πρώτο νεκρό μας.

ΚΙ ΕΠΕΙΤΑ, μερικούς μήνες αργότερα θα 'φτανε κι η σειρά του αγαπημένου μας συντρόφου του Γιάννη, που θα 'πεφτε ηρωικά ζητωκραυγάζοντας για το ΚΚΕ, για την Ελλάδα. Κι οι θυσίες διαδοχικές... Καθημερινές. Εφταναν από κάθε γωνιά, καθώς οι σπουδαστές - η Σπουδάζουσα ήταν στα χρόνια της Κατοχής κι έπειτα «παρούσα» σ' ολόκληρη την Ελλάδα. Πολεμιστές της λευτεριάς, της δημοκρατίας και της εθνικής ανεξαρτησίας.

ΞΕΧΝΙΕΤΑΙ μήπως το πάντα γελαστό παιδί ο Εδμόνδος Τορόν, σπουδαστής του ΕΜΠ, που έπεσε μαζί με άλλους διαδηλωτές σ' εκείνη τη συγκλονιστική διαδήλωση στις 5 Μάρτη 1943, που τελικά υποχρέωνε τους χιτλερικούς και τους εθνοπροδότες να παίρνουν πίσω το διάταγμα της πολιτικής επιστράτευσης;

ΚΙ ΑΠΟ κοντά ο Θωμάς Χατζηθωμάς, που λάτρευε τη μουσική και το σκάκι, μελετητής από μαθητής της μαρξιστικής κοσμοθεωρίας και 17χρονος κι όλας σπουδαστής στους πολιτικούς μηχανικούς. Ολόψυχα δοσμένος στον Αγώνα θα πέσει στη μεγάλη διαδήλωση της 22 Ιούλη 1943 ενάντια στην επέκταση της βουλγαρικής κατοχής. Και μαζί του, δίπλα του, εκλεκτές μέσα στους εκλεκτούς, άτρομες η Παναγιώτα Σταθοπούλου, η Κούλα Λίλη και η Ηρώ Κωνσταντοπούλου...

Ο ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑΚΟΣ κύκλος που τόσο εύστοχα μας προσφέρει με τη φετινή έκδοσή της η ΠΕΑΕΑ, κλείνει με τον Κωστάκη Ρέπα, τους Βολιώτες αδελφούς Δονδολίνους (τον Αλέκο και τον Νίκο), καθώς επίσης με τον Στράτο Δημόπου (Λέων) και τον Πάνο Κασιμάτη, τον Εκτορα Οικονομίδη (Κοσμάς), τον αξέχαστο και ατρόμητο, μαχητή της ΕΠΟΝ Σπουδαστών.

ΜΕ ΤΗ ΧΡΥΣΗ της νιότης πανοπλία... Της ΕΠΟΝ ο ύμνος, της αξέχαστης Σοφίας Παπαδάκη το ποίημα, είναι ό,τι πιο ταιριαστό για να συντροφέψει τον «Κλέαρχο της ΕΠΟΝ», το Νείλο Μαστραντώνη. Ας θυμίσουμε επίκαιρα όσα είχε πει στο μνημόσυνό του, ο καθηγητής Κ. Δεσποτόπουλος...

ΤΑ ΗΡΩΙΚΑ νιάτα, έλεγε ο Κ. Δεσποτόπουλος, θα υπάρχουν πάντα ολοζώντανα, με τα μηνύματά ζωής, με τα οράματα. «Ο Νείλος Μαστραντώνης ζει και θα ζει όπως όλοι οι ωραίοι της Ιστορίας. Θα μείνει πάντα, ωραίος και άλκιμος». Αυτό λένε όλες οι γενιές της θυσίας. Από τα κλεφτόπουλα και τον ανυπόταχτο Βασίλη, τη γενιά της Αντίστασης και τη γενιά του Πολυτεχνείου. Το βεβαίωσαν ξανά με το βηματισμό τους χιλιάδες και χιλιάδες πατριώτες, αγωνιστές. Η Ελλάδα μαχητική στου αγώνα το δρόμο ενάντια στην αμερικανοκρατία, τη θανατερή δουλοφροσύνη και την υποτέλεια.

ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ της ΠΕΑΕΑ μας φέρνει, μας θυμίζει ακριβή κληρονομιά, πολύτιμη διδαχή για τους νέους αγώνες. Οι σύντροφοί μας δεν μπαίνουν σε μουσειακές προθήκες και σε ναφθαλίνες. Το κάλεσμά τους είναι πάντα στους αγώνες. Πάντα ωραίοι και πάντα άλκιμοι.