Associated Press

Απο την συνάντηση Μπους με Ερντογάν

Η κυβέρνηση του Τζορτζ Ουόκερ Μπους επιχειρούσε χτες να αποσπάσει πιο «στέρεες» δεσμεύσεις στήριξης από την Τουρκία στον πόλεμο που σχεδιάζει κατά του Ιράκ.

Ο Μπους πρόσφερε στον ηγέτη του Κόμματος Δικαιοσύνης & Ανάπτυξης (ΑΚΡ) Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υποσχέσεις πιθανής οικονομικής βοήθειας και ενεργής στήριξης στην προσπάθειά του να αποσπάσει, στη Σύνοδο της ΕΕ στην Κοπεγχάγη, μια «ικανοποιητική», για την τουρκική πλευρά, ημερομηνία έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων. «Τασσόμεθα στο πλευρό σας στην επιθυμία σας να ενταχθείτε στην Ευρωπαϊκή Ενωση», δήλωσε ο Μπους, προσθέτοντας ότι «η ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ θα ήταν το πλέον σημαντικό γεγονός από την εγκαθίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας έως σήμερα». Ο Μπους επρόκειτο «να τηλεφωνήσει σε Ευρωπαίους ηγέτες» τις επόμενες ώρες, για να στηρίξει την τουρκική προσπάθεια, σύμφωνα με ανταποκριτές.

Ο Ερντογάν μαζί με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Γιασάρ Γιακίς συναντήθηκαν χτες βράδυ με τον Μπους, τον αντιπρόεδρο Ντικ Τσένι, τον υπουργό Εξωτερικών Κόλιν Πάουελ και την προεδρική Σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας Κοντολίζα Ράις. Από μόνες τους, οι επαφές αυτές, σχολίαζαν αναλυτές, καταδεικνύουν ότι η Ουάσιγκτον εμμέσως πλην σαφώς «στέλνει μήνυμα» στο τουρκικό επιτελείο πως «εγκρίνει» τον ηγέτη του ΑΚΡ, ο οποίος στις αρχές Φλεβάρη θα προσπαθήσει να μπει στη Βουλή και στη συνέχεια να γίνει πρωθυπουργός, θέτοντας υποψηφιότητα στις επαναληπτικές εκλογές στο Σίιρτ.

Νωρίτερα χτες, ο ηγέτης του ΑΚΡ, μιλώντας στο Κέντρο για τις Στρατηγικές και Διεθνείς Σπουδές, κάλεσε τις ΗΠΑ «να βρίσκονται σε διαρκή διάλογο» με την Τουρκία όσον αφορά το Ιράκ. «Η Τουρκία προτιμά ο πόλεμος να είναι η έσχατη λύση. Μολαταύτα, εάν η κυβέρνηση του Σαντάμ Χουσεΐν απειλήσει τη διεθνή ειρήνη, τότε η Τουρκία θα προσφέρει την απαραίτητη υποστήριξη, για να εφαρμοστούν οι αποφάσεις του ΟΗΕ», συνέχισε.

Αμερικανοί αναλυτές τόνιζαν πως στο εσωτερικό της κυβέρνησης Μπους, και ειδικά από πλευράς του Πολ Γούλφοβιτς, προτείνεται να «εξαγοραστεί η τουρκική υποστήριξη με δισεκατομμύρια δολάρια», ώστε να μη θέτει η Αγκυρα ζήτημα ψηφίσματος του ΣΑ/ΟΗΕ για την κήρυξη πολέμου στο Ιράκ. Είναι γνωστό ότι ο Γούλφοβιτς θέλει ένα «σχέδιο Μάρσαλ για το Ιράκ» μετά την ολοκλήρωση του σχεδιαζόμενου πολέμου.

Ο Ερντογάν έκανε σαφές ότι η τουρκική υποστήριξη στον πόλεμο κατά του Ιράκ συνδέεται με την οικονομική βοήθεια που θα λάβει: «Η τουρκική οικονομία διέρχεται μια δύσκολη περίοδο. Ακόμη και οι φήμες περί αμερικανικής επέμβασης στο Ιράκ έχουν δυσμενή αποτελέσματα στην οικονομία μας... η αμερικανική κυβέρνηση (θα έπρεπε) να είναι πιο ευαίσθητη στα τουρκικά συμφέροντα». Πέραν της οικονομικής βοήθειας -τα δάνεια των κάπου 17 δισ. που παρέχει το ΔΝΤ στην Τουρκία δεν «επαρκούν»-, ο Ερντογάν θέλει και μια σαφή δέσμευση από πλευράς ΗΠΑ ότι δε θα δημιουργηθεί κουρδικό κράτος. Αλλά η Ουάσιγκτον δε θέλει να δεσμευτεί σε κάτι τέτοιο - και αυτό προβληματίζει την τουρκική πολιτική ηγεσία.

Οι ΗΠΑ, που «ποτέ πριν δεν είχαν παρέμβει» στα ευρωπαϊκά θέματα τόσο έντονα όσο στην περίπτωση της Τουρκίας, πιέζουν να δοθεί, όπως θέλει ο Ερντογάν, μια ημερομηνία εντός 2003 για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Ο ηγέτης του ΑΚΡ συνδέει την ένταξη με το Κυπριακό. Ωστόσο, μέχρι στιγμής, Γερμανία και Γαλλία πιέζουν για μια «περίοδο αξιολόγησης της προόδου» της Τουρκίας και καθορισμό οριστικής ημερομηνίας ένταξης το 2004, κάτι που μένει να φανεί, αν θα αποδεχτεί η Αγκυρα.

Το θέμα της Τουρκίας έχει και άλλη φόρτιση, αφού φέρνει στην επιφάνεια τους αφανείς ανταγωνισμούς ΗΠΑ - ΕΕ: εξακολουθούν άλλωστε να διατυπώνονται «ανησυχίες» ότι η Τουρκία θα μπορούσε να αποτελέσει αμερικανικό «Δούρειο ίππο» στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ενωσης, άποψη που απηχεί και ο πρώην Γερμανός καγκελάριος Χέλμουτ Σμιτ, ο οποίος σε άρθρο του -στο σημερινό φύλλο της εφημερίδας Die Zeit- εκτιμά ότι θα «θέσει σε κίνδυνο την ικανότητα της ΕΕ να χαράζει εξωτερική πολιτική».