Η παράδοση των όπλων του ΕΛΑΣ | ΡΕΠΟΡΤΑΖ

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Η παράδοση των όπλων του ΕΛΑΣ

Και ο Πρόεδρός μας Χαρίλαος Φλωράκης και οι άλλοι, που μίλησαν στους εορτασμούς των πενήντα χρόνων του Δημοκρατικού Στρατού, αναφέρθηκαν στη συμφωνία της Βάρκιζας. Κι επισήμαναν το σκληρό και οδυνηρό για μαςόρο του αφοπλισμού του ΕΛΑΣ. Οι λαϊκοί αγωνιστές όφειλαν να παραδώσουν τα όπλα τους, "όπλα τα ιερά", όπως έχουν αποκληθεί, από αιώνων, τα όπλα των αγώνων για το Δίκιο και την Ελευθερία.

Η καθοδήγηση της Αντίστασης και η διαφώτιση ανέλαβαν να εξηγήσουν στους αγωνιστές την αναγκαιότητα της αποδοχής αυτού του όρου. Τη λογική αναγκαιότητα. Αλλ' εκτός της λογικής υπάρχει και το συναίσθημα. Αυτό πώς αντιμετωπίζεται;

Μετά το Δεκέμβρη του 1944, το μήνα της σύγκρουσης, και μετά την αποχώρησή μας από την Αθήνα, μια ομάδα καλλιτεχνών βρεθήκαμε στα Τρίκαλα. Η πόλη ήταν γεμάτη ΕΛΑΣίτες. Εφθασε η είδηση της συμφωνίας και προκάλεσε τη ζωηρότερη εντύπωση ο όρος του αφοπλισμού. Ιδίως στους αγωνιστές του ΕΛΑΣ. Δε συζητούσαν τον όρο. Αλλά έβλεπες στα πρόσωπά τους μια οδύνη, ένα συννέφιασμα.

Είχαμε καταρτίσει ένα θίασο, με επικεφαλής τον Αντώνη Γιαννίδη, λαμπρό ηθοποιό κι ένθερμο αγωνιστή, που διέφυγε, κατά τον Εμφύλιο, στη Σοβιετική Ενωση. Εκεί εργάστηκε επί έτη, εκεί απέθανε και εκεί ετάφη. Με αυτόν το θίασο δίναμε παραστάσεις. Εντυπωσιασμένος τότε από τους δυσμενείς για μας όρους της συμφωνίας της Βάρκιζας και ιδιαίτερα από τον όρο του αφοπλισμού κι επηρεασμένος από τη βαριά ατμόσφαιρα που επικρατούσε, έγραψα ένα σύντομο θεατρικό κομμάτι, ένα σκετς, όπως το λέμε στη θεατρική γλώσσα, που παίχτηκε στη θεατρική αίθουσα των Τρικάλων. Η αίθουσα ήταν ασφυκτικά γεμάτη από ΕΛΑΣίτες.

Θα επιχειρήσω να αναπαραστήσω αυτό το σκετς, με κάθε δυνατή συντομία.Ο Γιαννίδης παρίστανε έναν ΕΛΑΣίτη, που είχε τραυματιστεί στο κεφάλι και είχε χάσει το φως του. Ηταν τυφλός. Εμαθε τον όρο του αφοπλισμού και αποφάσισε να μην παραδώσει τον οπλισμό του. Το κύριο όπλο του κι ένα πιστόλι. Μια ομάδα συναγωνιστών του πήγε στο σπίτι του να τον πείσει να συμμορφωθεί με τον όρο. Ο Γιαννίδης πήρε το όπλο του και τους απείλησε:

- Μην τολμήσετε να μπείτε. Θα σας πυροβολήσω.

Δύσκολη στιγμή. Τραγική. Επιστρατεύτηκε ένας συγχωριανός συναγωνιστής του τυφλού. Γνωρίζονταν από παιδιά. Και μαζί πολέμησαν όλα τα χρόνια της Αντίστασης. Ο τυφλός άκουσε τη φωνή του παιδικού φίλου και συναγωνιστή του και λύγισε.

- Ελα μέσα Δημήτρη, του είπε.

Ο Δημήτρης άνοιξε την πόρτα και μπήκε. Οι δυο συναγωνιστές αγκαλιάστηκαν. Ο τυφλός αγωνιστής τού είπε κάτι το συγκλονιστικό:

- Ξέρεις, Δημήτρη; Ολους τους άλλους συναγωνιστές μας τους έχω στο μυαλό μου. Θυμάμαι καθαρά τη μορφή τους. Τη δική σου μορφή δεν μπορώ να τη θυμηθώ. Δεν μπορώ, Δημήτρη...

Αυτό συμβαίνει. Αυτοί, που χάνουν την όρασή τους μεγάλοι, δεν μπορούν να αναμνησθούν τη μορφή των πιο αγαπημένων τους προσώπων. Ο τυφλός παρέδωσε το όπλο του στον Δημήτρη.

- Μια χάρη θέλω, του είπε. Οταν βγείτε στο δρόμο, να ρίξετε μια ντουφεκιά. Ν' ακούσω για τελευταία φορά τον ήχο του. Τ' αυτιά μου είναι γερά.

Η ομάδα των ΕΛΑΣιτών βγήκε στο δρόμο και ο Δημήτρης πυροβόλησε. Αμέσως μετά ακούστηκε ένας δεύτερος πυροβολισμός από το σπίτι του τυφλού. Πυροβολισμός πιστολιού. Ξέχασαν να του πάρουν και το πιστόλι, και ο αγωνιστής αυτοκτόνησε...

Εσύρθηκε η αυλαία και η σκηνή έκλεισε. Δεν ακούστηκε ούτε χειροκρότημα, ούτε τίποτε άλλο. Στράφηκα προς την κατάμεστη πλατεία και σ' όλο αυτό το πλήθος των ΕΛΑΣιτών δεν είδα ούτε ένα μάτι αδάκρυτο. Εχω ανεβάσει στα θέατρα δεκάδες έργων μου κι έχω παρακολουθήσει εκατοντάδες παραστάσεων. Αυτό το θέαμα δεν το έχω ξαναδεί. Το θυμάμαι σαν να είναι τώρα. Και θα το θυμάμαι για πάντα...

Ασημάκης ΓΙΑΛΑΜΑΣ