Στις 29 Αυγούστου 1995, τρεις εργάτες άφησαν την τελευταία τους πνοή την ώρα του μεροκάματου. Τόπος της θυσίας τους ήταν το εργοστάσιο της ΠΥΡΚΑΛ στην Ελευσίνα. Μαζί τους, άλλοι έντεκα συνάδελφοί τους τραυματίστηκαν σοβαρά. Θύτης, σύμφωνα με το πόρισμα της αρμόδιας επιτροπής που διορίστηκε για να ερευνήσει τις συνθήκες του τραγικού δυστυχήματος, είναι η διοίκηση ΠΥΡΚΑΛ. Το 38σέλιδο πόρισμα δεν αφήνει κανένα περιθώριο άλλης ερμηνείας. Τα πέντε μέλη της Επιτροπής, που έκαναν την πραγματογνωμοσύνη, συμφώνησαν ομόφωνα ότι η έκρηξη προκλήθηκε από βλάβη μηχανολογικής εγκατάστασης, η οποία μάλιστα παρουσιαζόταν συχνά, σε συνδυασμό με τη μεγάλη ευαισθησία - ιδιομορφία του εκρηκτικού μηχανισμού (πυροσωλήνα), που εκείνη τη στιγμή ήταν "φορτωμένος" στο συγκεκριμένο μηχάνημα. Επίσης, η Επιτροπή αναφέρει ότι παράγοντες που συντέλεσαν είναι η μη λήψη ασφαλιστικών μέτρων στη μηχανολογική εγκατάσταση και η μη τήρηση των προβλεπόμενων διαδικασιών μετά από βλάβη, σημειώνοντας ότι η εκπαίδευση του προσωπικού ήταν "πρακτική και πιθανώς ελλιπής".

Η Επιτροπή διορίστηκε από το Αστυνομικό Τμήμα Ελευσίνας και απαρτιζόταν από τους Παναγιώτη Χατζηγιάννη, ταξίαρχο της ΕΛ. ΑΣ. - χημικό, Αλέξιο Ξανθάκο, αστυνόμο Β - πυροτεχνουργό, Νικόλαο Μπιζάκη, αστυνόμο Β - ηλεκτρολόγο μηχανολόγο, Βασίλειο Καπράλο, ταγματάρχη - πυροτεχνουργό, Γεράκη Παπανικολάου, υπολοχαγό - πυροτεχνουργό και Αχιλλέα Κακαράτζα, μηχανολόγο μηχανικό. Αρχισε τις έρευνες στις 30 Αυγούστου 1995 και υπέβαλε το πόρισμά της στις 5 Δεκέμβρη 1995.

Από το κείμενο της πραγματογνωμοσύνης, που υπέβαλε η Επιτροπή, προκύπτει: Η έκρηξη έγινε στο συνεργείο γόμωσης και συναρμολόγησης των βλημάτων όλμου των 4,2 ιντσών, στο κτίριο Γ 86 του εργοστασίου. Τα βλήματα αυτά περιέχουν από 20 βομβίδια, σε κάθε ένα από τα οποία είναι προσαρμοσμένος ένας πυροσωλήνας, ο οποίος πυροδοτεί το εκρηκτικό μείγμα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, χρησιμοποιείται ο πυροσωλήνας GRM 7 που κατασκευάζεται από την "Ελληνική Εταιρία Οπλικών Συστημάτων", η οποία φέρεται ότι ανήκει στον απόστρατο αξιωματικό Καραμανώλη. Η Επιτροπή σημειώνει ότι ο πυροσωλήνας αυτός φέρει τρεις ασφάλειες, που, όταν είναι και οι τρεις στις θέσεις τους, τον κάνει ασφαλή, ακόμη και αν αφεθεί να πέσει από κάποιο ύψος στο έδαφος. Υπογραμμίζει όμως: "Θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι ασφάλειες του πυροσωλήνα GRM 7 είναι σχετικά "ανασφαλείς" και δεν είναι ανεξάρτητες μεταξύ τους, δηλαδή μπορούν να εξουδετερωθούν και οι τρεις ταυτόχρονα με μια σειρά τυχαίων γεγονότων, που όμως μπορούν να συμβούν".

Το κτίριο Γ 86 αποτελείται από πέντε επιμέρους περιοχές, που κάθε μια έχει συγκεκριμένη λειτουργικότητα. Η "περιοχή Α" είναι η επικίνδυνη, γιατί εκεί γίνονται οι πλέον επικίνδυνες εργασίες, όπως η γόμωση, η συμπίεση της γόμωσης, στερέωση των πυροσωλήνων στα βομβίδια κλπ. Ολες αυτές οι εργασίες γίνονται από ειδικά μηχανήματα, κατά τη διάρκεια λειτουργίας των οποίων, δεν επιτρέπεται η παρουσία ανθρώπων για λόγους ασφαλείας, αφού ο κίνδυνος εκρήξεως είναι αυξημένος. Αυτή η περιοχή διαχωρίζεται από την "περιοχή Β" με τσιμεντένιο τοίχο, πάχους περίπου μισού μέτρου και επικοινωνεί μαζί της με έξι ενισχυμένες μεταλλικές θυρίδες, που ανοιγοκλείνουν μηχανικά και χρησιμεύουν για την εισαγωγή υλικών από τη μια περιοχή στην άλλη.

Η "περιοχή Β" χαρακτηρίζεται σαν ακίνδυνη και σε αυτήν εργάζεται το προσωπικό, σε μια γραμμή παραγωγής. Πάνω σε αυτήν τοποθετούνται τα διάφορα υλικά, τα οποία μέσω των θυρίδων μεταφέρονται στην "περιοχή Α", όπου διαδοχικά γίνονται οι διάφορες εργασίες, επιστρέφουν στη "Β", τοποθετούνται άλλα υλικά, ξαναπηγαίνουν στην "Α" κ.ο.κ. μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία.

Η έκρηξη έγινε στη θυρίδα, από όπου περνούν ανά τέσσερα τα βομβίδια, πάνω στα οποία οι εργαζόμενοι έχουν τοποθετήσει προηγουμένως τους πυροσωλήνες. Ετσι, οδεύουν στην "περιοχή Α", όπου σε ειδική πρέσα γίνεται το "κάρφωμα" των πυροσωλήνων στα βομβίδια. Η Επιτροπή διαπίστωσε - και το απέδειξε και πειραματικά - ότι, λόγω βλάβης της μηχανολογικής εγκατάστασης, δεν υπήρχε ο απαραίτητος συντονισμός του φορέα, που μετέφερε τα βομβίδια με την άνοδο - κάθοδο της θυρίδας. Η έλλειψη αυτού του συντονισμού είχε ως αποτέλεσμα να καθυστερεί το άνοιγμα της θυρίδας και έτσι το πάνω μέρος των βομβιδίων να προσκρούουν σε αυτήν. Αυτό ακριβώς συνέβη τη μοιραία στιγμή. Τα βομβίδια προσέκρουσαν στη θυρίδα, εκτοξεύτηκαν πάνω στον πάγκο εργασίας, με αποτέλεσμα να σκάσουν τρία βομβίδια. Εκτιμά ότι πρώτα έσκασε ένα από αυτά, επειδή απασφαλίστηκαν ταυτόχρονα και οι τρεις ασφάλειες του αντίστοιχου πυροσωλήνα και από αυτήν την έκρηξη "έσκασαν" άλλα δύο.

Οπως δήλωσαν οι εργαζόμενοι στα μέλη της Επιτροπής, η βλάβη αυτή, δηλαδή η πρόσκρουση επάνω στη θυρίδα, συνέβαινε συχνά και θεωρούνταν συνηθισμένη βλάβη.Σύμφωνα με επιβεβαιωμένες πληροφορίες του "Ρ", την επόμενη μέρα της έκρηξης θα ερχόταν τεχνικό συνεργείο για να επισκευάσει τη βλάβη. Τη μοιραία μέρα, σημειώθηκε τέτοιου είδους βλάβη. Η Επιτροπή σημειώνει: "Δε γνωρίζουμε αν έγινε κάποια εγγραφή για τη βλάβη αυτή ή αν συντάχθηκε το προβλεπόμενο για τις εκάστοτε παρουσιαζόμενες βλάβες υπηρεσιακό σημείωμα, προκειμένου να επιληφθεί ο συντηρητής. Πάντως, ο συντηρητής επελήφθη για την αντιμετώπιση της βλάβης αυτής". Τα μέλη της Επιτροπής κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι αμέσως μετά τέθηκε σε λειτουργία η γραμμή παραγωγής και ξαναπαρουσιάστηκε το ίδιο πρόβλημα.

Με βάση αυτά τα συμπεράσματα, εύκολα θα κατέληγε κανείς στο συμπέρασμα ότι ευθύνεται και ο συντηρητής, αλλά και οι εργαζόμενοι σ' εκείνο το σημείο. Ομως, η Επιτροπή προχώρησε παραπέρα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα όσα αναφέρονται στο Ζ κεφάλαιο της πραγματογνωμοσύνης, με τίτλο "Παρατηρήσεις". Συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων, η Επιτροπή σημειώνει:

• "Η βλάβη που παρουσιάστηκε χαρακτηρίστηκε από πολλούς εργαζόμενους σαν "συνήθης βλάβη". Η αποκατάσταση όμως της βλάβης, όπως περιγράφηκε, ήταν και πρόσκαιρη και εγκυμονούσε πολλούς κινδύνους (όπως αποδείχτηκε από το ατύχημα που συνέβη). Ετσι, κατά την άποψη της Επιτροπής και λαμβανομένης υπόψη της πολύ επικίνδυνης εργασίας με τα επικίνδυνα εκρηκτικά, έπρεπε το συγκεκριμένο σύστημα της αναφερόμενης πρέσας να είναι απολύτως ασφαλές.
• Οδηγίες για τον τρόπο που πρέπει να γίνονται οι επισκευές, συντήρηση, ρυθμίσεις κλπ., αλλά και οι δοκιμές πριν την επαναλειτουργία υπήρχαν σε σχετικό βιβλίο του διευθυντή του εργοστασίου. Ομως, "σύμφωνα με ερωτήσεις της Επιτροπής σε πολλούς εργαζόμενους, κάτι τέτοιο (σ.σ. δηλαδή η τήρηση αυτών που αναφέρονται στο βιβλίο) δε συνέβαινε σχεδόν ποτέ, ειδικά σε συνήθεις βλάβες". Αντ' αυτού, όταν σημειώθηκε η βλάβη, απλώς η χειρίστρια ενημέρωσε τον συντηρητή και τον εργοδηγό και ο συντηρητής πήγε να αποκαταστήσει τη βλάβη".
• "Σημαντικό είναι επίσης το ότι δεν είχε προβλεφτεί σε μερικές περιπτώσεις και ιδιαίτερα στη συγκεκριμένη βλάβη που ήταν "συνήθης", να υπάρχει αυτοματισμός".
• "Η εκπαίδευση του προσωπικού ήταν πρακτική και πιθανώς ελλιπής. Αυτό διαπιστώθηκε από την έρευνα που έγινε στο θέμα της εκπαίδευσης προσωπικού, όταν, ζητώντας από την επιχείρηση στοιχεία της εκπαίδευσης των εκπαιδευομένων, αυτά που παρουσιάστηκαν στην Επιτροπή, ήταν κάποια σεμινάρια, με ασαφή τον αριθμό των εργαζομένων που συμμετείχαν σε αυτά και δεν ήταν δυνατό να διαπιστωθεί κάθε πότε κάθε εργαζόμενος παρακολουθούσε μαθήματα - σεμινάρια εκπαίδευσης, ούτε τι θέματα περιλάμβαναν τα αναφερόμενα μαθήματα - σεμινάρια".
• "Είναι προφανές ότι η εργασία ενός εργαζομένου σε μια γραμμή παραγωγής και ειδικότερα η εξειδικευμένη εργασία εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους εξοικείωσης για τους εργαζόμενους επί μεγάλα χρονικά διαστήματα στην ίδια θέση εργασίας. Ομως, κάτι τέτοιο είναι αναμενόμενο - προβλεπόμενο και φυσικό και θα πρέπει να προβλέπεται από την αρχή, όταν γίνονται οι εγκαταστάσεις. Καθώς επίσης θα πρέπει η επιχείρηση να φροντίζει με διάφορους τρόπους να κρατά εργαζόμενους σε συνεχή επαγρύπνηση και ετοιμότητα".

Από αυτές τις σημαντικές παρατηρήσεις της Επιτροπής, προκύπτει σαφώς ότι οι εργαζόμενοι λειτουργούσαν με τρόπο που είχε επιβάλει στην πράξη η ίδια η εταιρία μέσω των υπεύθυνων στελεχών της. Αλλωστε, κανείς δε ρισκάρει την ίδια τη ζωή του, αν βέβαια είναι ενημερωμένος πλήρως για τους κινδύνους που εγκυμονούν στη συγκεκριμένη εργασία που εκτελεί. Πολύ περισσότερο, αν είναι ενημερωμένος για τις διαδικασίες που πρέπει να ακολουθούνται, αλλά και για τις δυνατότητές του να παρεμβαίνει στην παραγωγική διαδικασία, αν διαπιστώνει ότι κάτι δε γίνεται όπως πρέπει. Και αν κάτι δεν πήγε καλά σε αυτόν τον τομέα, δεν ευθύνονται σε καμία περίπτωση οι εργαζόμενοι, που πλήρωσαν με την ίδια τη ζωή τους το μεροκάματο, για το οποίο δούλευαν μέσα στα εκρηκτικά. Είναι αποκλειστική ευθύνη της εταιρίας και οι υπεύθυνοι πρέπει να δώσουν λόγο.