Περίπου 100.000 στρέμματα αγροτικών καλλιεργειών στη Λάρισα καταστράφηκαν από τη χαλαζόπτωση της 9ης Αυγούστου, σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις του ΕΛΓΑ. Ο επόπτης του ΕΛΓΑ Λάρισας, Αποστόλης Πίτσαβος, επισημαίνει πως σε χιλιάδες στρέμματα με βαμβάκι η καταστροφή είναι ολοκληρωτική (100%), ενώ αρκετά υψηλά είναι και τα ποσοστά των ζημιών σε άλλες ευπαθείς καλλιέργειες, όπως τα αμπέλια.

Η διαδικασία των εκτιμήσεων έχει ήδη ξεκινήσει και υπολογίζεται πως θα ολοκληρωθεί στο τέλος του Σεπτέμβρη, αλλά από τώρα ο Απ. Πίτσαβος είναι κατηγορηματικός: "Αν η πολιτεία δε συμβάλλει οικονομικά, τότε ο ΕΛΓΑ θα βρεθεί σε αδυναμία πληρωμής των αγροτών που έπαθαν ζημιές".Στη συνέντευξη που ακολουθεί αναφέρεται ακόμα στο αίσθημα αδικίας που νιώθουν οι αγρότες με τα ποσοστά αποζημίωσης και στην ανάγκη τροποποίησης του κανονισμού του ΕΛΓΑ. "Πρέπει να υπάρξει τροποποίηση των ποσοστών αποζημίωσης, να αλλάξει ο τρόπος ασφάλισης στην ανθοφορία και να μελετηθεί η δυνατότητα επέκτασης κάλυψης ζημιών", υπογραμμίζει ο Απ. Πίτσαβος. Τέλος, τονίζει πως χρειάζεται επιτέλους να υπάρξει μελέτη που να αξιολογεί τα προβλήματα αντιχαλαζικής προστασίας. Ολόκληρη η συνέντευξη του Απ. Πίτσαβου έχει ως εξής:

- Ποιο είναι το μέγεθος των καταστροφών που προκάλεσε η χαλαζόπτωση της 9ης Αυγούστου στη Θεσσαλία;

- Η χαλαζόπτωση της 9/8/97 προκάλεσε σοβαρές καταστροφές σε καλλιέργειες αρκετών κοινοτήτων του νομού Λάρισας (περίπου 40 κοινότητες έχουν κάνει αναγγελία ζημιάς). Υπολογίζεται ότι η συνολική έκταση που πλήγηκε ανέρχεται σε 100.000 στρέμματα περίπου και αφορά βαμβάκια, καπνά, μποστανικά, κηπευτικά, τεύτλα, βιομηχανική τομάτα, αμπέλια. Κυρίως, όμως, βαμβάκια (80.000 στρέμματα περίπου), αμπέλια (7.000 στρέμματα), καπνά (1.000 στρέμματα) και τεύτλα (6.000 στρέμματα).

Κύριο χαρακτηριστικό της χαλαζόπτωσης είναι η μεγάλη έκταση με πάρα πολύ μεγάλες ζημιές. Σε χιλιάδες στρέμματα βαμβάκι η ζημιά αναμένεται να ανέλθει στο 100% και επίσης πολύ υψηλά ποσοστά διαμορφώνονται και σε άλλες ευπαθείς καλλιέργειες (αμπέλια, μποστανικά, ντομάτα κλπ.)

- Πώς προχωρεί η διαδικασία των εκτιμήσεων; Πόσοι εκτιμητές συμμετέχουν στο έργο και πόσο αναμένεται να κρατήσει η διαδικασία;

- Αμέσως μετά τη χαλαζόπτωση έγιναν οι απαραίτητες επισημάνσεις ζημιών και ήδη έχει ξεκινήσει η διαδικασία εκτιμήσεων σε διάφορες ευπαθείς καλλιέργειες. Θα ακολουθήσουν οι εκτιμήσεις στις άλλες καλλιέργειες και θα αξιοποιηθούν 24 γεωπόνοι (μόνιμοι και συμβασιούχοι).

Η διαδικασία των εκτιμήσεων είναι κατ' εξοχήν τεχνικό ζήτημα, δεν πρέπει να μπαίνουν στη λογική της πολιτικής σκοπιμότητας και πρέπει να γίνονται όταν τεχνητά είναι ορθό και όταν έχουν οριστικοποιηθεί όλα τα δεδομένα της εκτίμησης (προβλεπόμενη παραγωγή, διαμόρφωση του ποσοστού ζημιάς κλπ). Πάντως προβλέπεται η διαδικασία των εκτιμήσεων να ολοκληρωθεί περί τα τέλη Σεπτέμβρη.

Εδώ πρέπει να τονιστεί πως υπάρχει μεγάλη εμπειρία στον ΕΛΓΑ από ανάλογες ζημιές, καθώς και ευαισθησία για τις οικονομικές ζημιές των αγροτών. Επιδιώκεται στα πλαίσια του κανονισμού του ΕΛΓΑ να γίνονται ακριβείς εκτιμήσεις. Αυτό γενικά επιτυγχάνεται. Το αίσθημα αδικίας που υπάρχει κυρίως έχει να κάνει με τα ποσοστά αποζημίωσης. Εκεί είναι κατά τη γνώμη μου το κύριο ζήτημα.Οχι ότι δεν υπάρχει μερικές φορές ζήτημα και με τις εκτιμήσεις, αλλά εξακολουθώ να ισχυρίζομαι ότι το κύριο πρόβλημα βρίσκεται στον τρόπο αποζημιώσεως κι αυτό γιατί η ζημιά 100% αποζημιώνεται μόνο κατά 74,8% και για ζημιά 25% αποζημιώνεται το 8,8%, ενώ δεν αποζημιώνεται ζημιά μέχρι 20%. Ενδεικτικό είναι επίσης το γεγονός ότι οι αποζημιώσεις στον νομό Λάρισας για το χαλάζι της 9/8/97 αναμένεται να ξεπεράσουν τα 2,5 δισ. δραχμές (σύμφωνα με τον κανονισμό του ΕΛΓΑ) ενώ οι πραγματικές ζημιές ξεπερνούν τα 4 δισ. δραχμές.

Επίσης κύριο ζήτημα είναι και ο χρόνος πληρωμής των αποζημιώσεων που έχει να κάνει και με ζητήματα μηχανοργάνωσης (ο ΕΛΓΑ δε διαθέτει σύστημα μηχανοργάνωσης).

- Ο ΕΛΓΑ είναι σε θέση να δώσει στους πληγέντες τις αποζημιώσεις;

- Ο ΕΛΓΑ για το 1997 καλείται να καταβάλλει περί τα 65 δισ. (υπόλοιπα του 1986 και ζημιές του 1997). Τα χρήματα αυτά σήμερα δεν τα έχει και για να ανταποκριθεί θα χρειαστεί να συμβάλλει η πολιτεία, όπως προβλέπεται από τον ιδρυτικό νόμο του ΕΛΓΑ και όπως έχει υποσχεθεί το υπουργείο Γεωργίας. Αν αυτό δε γίνει, τότε ο ΕΛΓΑ θα βρεθεί σε αδυναμία πληρωμής των αγροτών που έπαθαν ζημιές.

Πρέπει να τονιστεί ότι μέχρι σήμερα δεν έχει παρατηρηθεί ο ΕΛΓΑ ή ο ΟΓΑ παλιότερα, να μην έχουν καταβάλλει τις αποζημιώσεις (έστω και με καθυστέρηση).

- Ποιο είναι το πρόβλημα του ΕΛΓΑ με τον κανονισμό του και τι πρέπει ν' αλλάξει;

- Ο κανονισμός ασφάλισης της φυτικής παραγωγής χρονολογείται από την έναρξη λειτουργίας του ΟΓΑ (αρχές του 1960) και στην πορεία έγιναν διάφορες τροποποιήσεις. Εξακολουθεί και σήμερα να λειτουργεί καλό πλαίσιο ασφαλιστικής κάλυψης, αλλά όμως έχουν αλλάξει πολλά στην ελληνική Γεωργία που πρέπει να μελετηθούν και να παρθούν υπόψη σε νέα τροποποίηση του κανονισμού, που επιβάλλεται να γίνει. Ετσι πρέπει να υπάρξει τροποποίηση των ποσοστών αποζημίωσης, να αλλάξει ο τρόπος ασφάλισης στην ανθοφορία, να μελετηθεί η δυνατότητα επέκτασης κάλυψης ζημιών και για άλλους λόγους κ.ά. Είναι αυτονόητο ότι όλες αυτές οι τροποποιήσεις προϋποθέτουν και τα απαραίτητα χρηματικά κονδύλια, τα οποία όμως δεν μπορεί να πέσουν στους ίδιους τους αγρότες. Ηδη ουσιαστικά ο ΕΛΓΑ λειτουργεί σε ανταποδοτική βάση, στηριζόμενος αποκλειστικά στις εισφορές των ίδιων των αγροτών, αφού η πολιτεία ενώ διατηρεί τη δυνατότητα άσκησης πολιτικής, δεν ενισχύει οικονομικά τον ΕΛΓΑ παρά μόνο με ελάχιστα ποσά.

Εχει επίσης μεγάλη σημασία να διαφυλαχτεί ο κοινωνικός ρόλος του ΕΛΓΑ, να αποτραπεί η δυνατότητα εκχώρησης τομέων δραστηριοτήτων του σε ιδιωτικές επιχειρήσεις, κάτι που τελευταία συζητείται έντονα, γιατί είναι σίγουρο ότι ζημιωμένοι θα βγουν οι ίδιοι οι αγρότες και η ελληνική γεωργία. Επιπλέον, ο ΕΛΓΑ πρέπει να στελεχωθεί με μόνιμο γεωτεχνικό προσωπικό.

- Τι κάνει ο ΕΛΓΑ για τη συγκεκριμένη περιοχή που κάθε χρόνο χτυπιέται από το χαλάζι;

- Μετά από κάθε χαλαζόπτωση ακολουθούν συζητήσεις για την ανάγκη αντιχαλαζικής προστασίας, για λήψη μέτρων. Ο ΟΓΑ παλιότερα και ο ΕΛΓΑ εφάρμοζαν προγράμματα αντιχαλαζικής προστασίας με σπορά ιωδιούχου αργύρου σε ορισμένες περιοχές της χώρας, μεταξύ των οποίων και η Δυτική Θεσσαλία. Πέραν του κόστους της μεθόδου και των φυσικών περιορισμών (ανάγλυφο εδάφους, ορεινοί όγκοι κ.ά.), η αποτελεσματικότητα της μεθόδου αυτής αμφισβητείται έντονα τόσο διεθνώς όσο και από μέρους του Γεωλογικού προσωπικού του ΕΛΓΑ, ιδιαίτερα από οικονομική άποψη. Στη Δυτική Θεσσαλία το 1993 παρά την εφαρμογή της αντιχαλαζικής προστασίας, στις 25 Μάη σημειώθηκε μια από τις πλέον καταστροφικές χαλαζοπτώσεις της τελευταίας 10ετίας.

Αλλες μορφές αντιχαλαζικής προστασίας, όπως τα αντιχαλαζικά δίκτυα τα οποία προσφέρουν πράγματι προστασία απαιτούν ακριβές κατασκευές σε μόνιμες καλλιέργειες (δέντρα, αμπέλια), χωρίς να στερούνται κι αυτά προβλημάτων. Πάντως χρειάζεται επιτέλους να υπάρξει μελέτη που να αξιολογεί τα προβλήματα αντιχαλαζικής προστασίας.

Μπέρρυ ΤΣΟΥΓΚΡΑΝΗ