Απ' την κορυφή της Αλεβίτσας αποκτάς την αίσθηση - στο χώρο, της απόστασης μεταξύ της Γκίνοβας και του Βίτσι που πέρασε ο ΔΣΕ. Σε πιάνει σύγκρυο όταν αναλογίζεσαι ότι απ' το σημείο που βρίσκεται στους πρόποδες της Αλεβίτσας, αυτοί έφταναν μαχόμενοι στο Βίτσι. Στο μυαλό περνάει σαν αστραπή η σκέψη αν "είναι δυνατόν;"!

Ο τόπος, τα γεγονότα, σε προσγειώνουν. Κι όμως έτσι έγινε!

Στην κορυφή της Αλεβίτσας όλοι μοιάζουμε να είμαστε χαμένοι στις σκέψεις μας.

Η φωνή του αφηγητή από το χρονικό της δράσης του ΔΣΕ, δένεται με τοχώρο:

Στις 3/8/1948 "αποκρούστηκαν μαζικές επιθέσεις του εχθρού στον τομέα της Αλεβίτσας. Σκοτώθηκαν 73 και τραυματίστηκαν 240 μοναρχοφασίστες. Με πυροβολικό και "πάντσερ" εξουδετερώθηκαν τα θωρακισμένα του εχθρού. Τα τμήματά μας, ύστερα από διαταγή, αποσύρθηκαν από ορισμένες θέσεις στην κατεύθυνση της Αμμούδας". Σφοδρές αντεπιθέσεις του ΔΣΕ στον τομέα Αλεβίτσας. Σκοτώθηκαν 143, καταστράφηκαν 340 και αιχμαλωτίστηκαν 10 μοναρχοφασίστες, πάρθηκαν πολλά λάφυρα.

10/8/48 - ολομέτωπες επιθέσεις τριών εχθρικών ταξιαρχών προς Αλεβίτσα. Χρησιμοποίηση τριών πυροβολικών από τον τομέα Πενταλόφου, με αποτέλεσμα να έχουν οι μοναρχοφασίστες τρομακτικές απειλές. Προσπάθειες του εχθρού να κυκλώσει τμήματά μας στα νότια περάσματα της Αλεβίτσας απέτυχαν.

11/8/48 - μετά από 59 μέρες ηρωικής αντίστασης, οι υπερασπιστές της Αλεβίτσας, ύστερα από διαταγή συμπτύχθηκαν σε άλλες θέσεις.

Η αποστολή κατηφορίζει για Μονόπυλο. Στο Μονόπυλο γίνεται στάση για κολατσιό. Είμαστε στους πρόποδες της Αλεβίτσας, στο Ρέμα.

"Για θυμήσου, σύντροφε, από πού ήρθατε;", ρωτάμε τον Ζώη Τέντα,επικεφαλής του Λόχου Ζάρα. Κοιτάζει γύρω, σκέπτεται. Ανεβαίνουμε μια πλαγιά. Ερείπια σπιτιών, ανασκαμμένα αντερείσματα, που κάποτε προσπαθούσαν να συγκρατήσουν τη γη για καλλιέργειες. Ερημιά απόλυτη, ο ήχος του νερού στο ρέμα τη σπάει. "Προσπαθώ να θυμηθώ τον τόπο, έχει τόσο αλλάξει, ήταν και νύχτα, πού να θυμάσαι... Τους συντρόφους του Λόχου μου που χάθηκαν τους έφερα τώρα όλους στο μυαλό μου". Απ' το Μονόπυλο πέρασαν αφού συγκεντρώθηκαν 9.500 άνδρες του ΔΣΕ για το Βίτσι.

Συνεχίζουμε να τραβάμε για Γράμμουστα (Γράμμο), περνάμε από Σλήμνιτσα.

Σλήμνιτσα: Η τέλεια ερημιά, το τέλειο ξεθεμελίωμα. Θες ο τρόπος που είναι σωριασμένα τα ερείπια των σπιτιών του χωριού, θες το χρώμα της πέτρας, κίτρινο σαν ώχρα, θες η σκέψη ότι εδώ ζούσαν άνθρωποι και τώρα δεν υπάρχει παρά μία μονάδα ΛΟΚ, όλα αυτά σε μεταφέρουν σε κείνο το ανελέητο 70ήμερο του 1948. Οσο δένεσαι με το τοπίο, τόσο πιο βαθιά αισθάνεσαι τα γεγονότα που γνωρίζεις από το διάβασμα ή την αφήγηση όποιου. Η Σλήμνιτσα θαρρώ αυτό ακριβώς σου δίνει. Τη φρικαλεότητα των ιμπεριαλιστών, να εξοντώσουν πάση θυσία το κίνημα και τους στόχους του.

Συνεχίζοντας για Γράμμουστα συναντάμε απέναντι αριστερά, όπως ανεβαίνει ο δρόμος, ένα θεόρατο άνοιγμα στο βράχο, η είσοδος στο κεντρικό νοσοκομείο του ΔΣΕ. Δεν υπάρχουν χρονικά περιθώρια για επίσκεψη. Από ό,τι φαίνεται, χρειάζεται καλή προπαρασκευή για να το προσεγγίσει κάποιος. Ενας στόχος για την επόμενη εξόρμηση, πάση θυσία!

Γράμμουστα: Ενας απέραντος βοσκότοπος, πάνω μας το 2.520, ένας απέραντος χαλιάς, άνω και κάτω μαχαλάς της πάλαι ποτέ Γράμμουστας, κονάκια σε στιλ "τολ" των Βλάχων. Στο καφενείο μαζεμένοι μας υποδέχονται αγανακτισμένοι για τις "κλοπές των κοπαδιών τους από τους Αλβανούς".

"Ολοι ίδιοι είστε" η πρώτη κουβέντα. Ηρεμούν μετά. "Οι μόνοι που μας επισκέφτηκαν", παραδέχονται. Μας κερνούν καλό κοκορέτσι.