Αλλη μια γραπτή ερώτηση ανακοινώνει ο συντονιστής σχετικά με τα αίτια των γεγονότων του '89-'90, αναφορικά με τις αναστολές που παρατηρούνται στα εργατικά στρώματα.

- ΑΛ. ΠΑΠΑΡΗΓΑ: Είναι φανερό και εμείς τουλάχιστον το ζούμε καθημερινά ότι τα γεγονότα του '89-'90 - και μιλάμε για τις ανατροπές που έγιναν στις σοσιαλιστικές χώρες - επιδρούν πολύ βαθιά. Και στη συνείδηση και στην αυτοπεποίθηση και στην πίστη λαών ολόκληρων. Αυτό δεν μπορούμε να το παραγνωρίσουμε.

Εμείς ως Κόμμα προσπαθήσαμε να ξεκινήσουμε μια διαδικασία, να μελετήσουμε τις αιτίες. Κάναμε μια πρώτη προσπάθεια, αναζητώντας βεβαίως τη συνεργασία και άλλων κομμάτων. Δεν τη συνεχίσαμε με ένταση στην πορεία και μάλιστα είναι ένα από τα σημεία στα οποία η Κεντρική Επιτροπή κάνει και την αυτοκριτική της στο κείμενο, παρά το γεγονός ότι ξέραμε πως αυτό το βάθεμα θα βοηθήσει και σε διδάγματα, αλλά και για να δώσει και ορισμένες απαντήσεις στον κόσμο. Είναι μια από τις σοβαρές μας ελλείψεις.

Τώρα, αν αρχίσεις τα γιατί, είναι δικαιολογίες. Δεν το κάναμε όσο έπρεπε, παρότι πραγματικά συνειδητοποιούμε ότι είναι ίσως το 50%, να το πω σχηματικά, των δυσκολιών για να γίνει το μέτωπο. Θα συνεχίσουμε αυτή την προσπάθεια αμέσως μετά το Συνέδριο. Ομως, κάνουμε μια προσπάθεια τώρα να πάρουμε υπόψη αυτά τα συμπεράσματα στην επεξεργασία της αντίληψής μας για το σοσιαλισμό. Δεν έχω να πω κάτι άλλο. Να συμπληρώσω όμως το εξής. Εδώ μπαίνει ένα θέμα. Είναι δυνατόν αυτές οι ανατροπές που έγιναν να αποτρέψουν τους λαούς να παλέψουν κατά της σημερινής κατάστασης, κατά της σημερινής βαρβαρότητας; Εμείς λέμε όχι. Δε σ' άρεσε ο σοσιαλισμός, εντάξει. Κάνεις την άλφα ή τη βήτα κριτική. Αυτό σημαίνει ότι τώρα θα καθίσουμε παθητικά να περάσει αυτός ο οδοστρωτήρας;

Πρέπει να παλέψουμε και στο κάτω - κάτω με ανοιχτό το μέτωπο για τους κομμουνιστές ή όλους τους άλλους για το τι σοσιαλισμό θέλουμε. Χίλιες φορές να συζητάμε αυτό και να τσακωνόμαστε πώς θα είναι ο σοσιαλισμός που θα παλεύουμε, από το να σταυρώσουμε τα χέρια. Και σε τελευταία ανάλυση, αυτοί που λένε "δεν έχετε μέλλον και προοπτική" είναι αυτοί που απογοητεύτηκαν από το σοσιαλισμό, ή είναι αυτοί που το σοσιαλισμό δεν τον ήθελαν και όταν ανατράπηκε χειροκροτούσαν;

Επομένως ξέρουμε την ψυχολογία που υπάρχει στον κόσμο και να μην κρυφτούμε και μέσα στους κομμουνιστές υπάρχει αυτή η ψυχολογία, αυτό το σαράκι του γιατί. Αλλά λέμε να σφίξουμε τα δόντια και να βγάλουμε διδάγματα. Να ατσαλωθούμε από τα διδάγματα και πιο πεισματωμένοι, να μην αφήσουμε τους νικητές, να το πω έτσι, να χαρούν τη νίκη τους για πολλά χρόνια. Δεν υπάρχει άλλη λύση. Γιατί ζούμε τα πράγματα καθημερινά.

Και για να ολοκληρώσω, αυτές οι εκτιμήσεις που κάνουμε στις Θέσεις, προκαλούν και ερωτήματα, δεν μπορεί κανείς να αποκλείσει τα επόμενα χρόνια μια γενικευμένη κρίση, παγκόσμια. Οι ίδιοι τα λένε αυτά. Δεν μπορεί κανείς να πει ότι αποτράπηκε ένας πόλεμος με πιο γενικευμένο χαρακτήρα, ή οι τοπικοί πόλεμοι θα μένουν μόνο τοπικοί... Για δείτε τι γίνεται τώρα στην Παλαιστίνη. Το Κυπριακό πάει όπως πάει, το Γιουγκοσλαβικό πάει όπως πάει, τα Βαλκάνια πάνε όπως πάνε, το Παλαιστινιακό πάει όπως πάει, η Ελλάδα είναι σε μια περιοχή, που δεν είναι στο Β. Πόλο, είναι σε μια περιοχή όπου διασταυρώνονται πολλοί ανταγωνισμοί και συγκρούσεις. Εν πάση περιπτώσει, κάτι πρέπει να γίνει.

Εμείς λέμε το Μέτωπο. Εμείς θέλουμε να συζητήσουμε με όλους εκείνους που λένε ότι κάτι πρέπει να γίνει. Οχι όμως από τα συνηθισμένα, να μπούμε στη λογική να δούμε πώς θα αποκτήσουμε παραπάνω έδρες στο Κοινοβούλιο, χωρίς να υποτιμούμε και αυτή την πλευρά. Κάτι παραπάνω να γίνει, που να βγει ο λαός στο προσκήνιο και να υπάρχει αντίθεση, παρεμπόδιση αυτών των μέτρων, να ανοίξει μια προοπτική. Με αυτούς συζητάμε και να συζητήσουμε και τις δυσκολίες και ενστάσεις για το σοσιαλισμό. Δε συζητάμε με εκείνους που στην ουσία λένε «καθίστε ήσυχα, βολευτείτε μέσα εδώ, κρατήστε μια θεσούλα να τη ζεστάνετε και μη ζητάτε τίποτα άλλο».