Το οροπέδιο του «Καθαρού», έκτασης 60.000 στρεμμάτων, σύμφωνα με μετρήσεις που διενεργήθηκαν στο παρελθόν, βρίσκεται στο νομό Λασηθίου Κρήτης. Στην περιοχή αυτή επικρατούσε και επικρατεί μέχρι σήμερα ένα ιδιότυπο καθεστώς που δεν παρατηρείται σε άλλα μέρη της πατρίδας μας.

Η έκταση αυτή είχε δωρηθεί επί Τουρκοκρατίας από τον «Αγά» της περιοχής στους κατοίκους της Κριτσάς, με σκοπό να την καλλιεργούν ή να χρησιμοποιούν τμήματά της ως βοσκοτόπια, διότι η γεωργία και η κτηνοτροφία αποτελούσε την κύρια απασχόλησή τους. Για την καλύτερη διεκπεραίωση των γεωργικών και κτηνοτροφικών εργασιών τους πολλοί από αυτούς έκτιζαν μικρά πετρόκτιστα σπιτάκια, στα οποία μάλιστα διέμεναν τον περισσότερο καιρό.

Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους το οροπέδιο του «Καθαρού» περιήλθε στην ιδιοκτησία της Κοινότητας της Κριτσάς, αλλά η κατάσταση παρέμεινε η ίδια. Μόνο που τώρα οι γεωργοί και οι κτηνοτρόφοι, για να έχουν το δικαίωμα να το εκμεταλλεύονται ήταν υποχρεωμένοι να καταβάλλουν στην Κοινότητα της Κριτσάς μια μικρή εισφορά από την παραγωγή τους. Συνέχιζαν, όμως, να κτίζουν μικρά πετρόκτιστα σπιτάκια που τα χρησιμοποιούσαν είτε σαν αποθήκες για την παραγωγή τους, είτε σαν κατοικίες για το χρονικό διάστημα που διαρκούσαν οι εργασίες τους. Με βάση, μάλιστα, όλους τους κανονισμούς που κατά καιρούς ψήφισαν τα διάφορα Κοινοτικά Συμβούλια μέχρι την εφαρμογή του «Καποδίστρια» δικαίωμα να κτίσουν σπίτι σε μια μικρή έκταση που τους παραχωρούσε η κοινότητα, είχαν μόνο οι Δημότες της Κριτσάς ανεξάρτητα από τον τόπο διαμονής τους.

Το 1998 όμως μετά από καταγγελία στο Δασαρχείο Λασηθίου ότι κάποιος κτίζει παράνομα οικοδομή στην περιοχή αυτή, επενέβη ο Δασάρχης και ζήτησε από το εν λόγω άτομο να σταματήσει τις εργασίες του και να μεταφέρει την οικοδομή (9) εννέα μέτρα πιο κάτω, διότι η περιοχή στην οποία έκτιζε είχε χαρακτηριστεί ως δασική.

Επειδή όμως ο «κατακτητής δασικής περιουσίας» κατά την άποψη του Δασαρχείου αρνήθηκε να συμμορφωθεί με τις υποδείξεις που του γίνανε, ο δασάρχης εντελώς αυθαίρετα και χωρίς πρώτα να συζητήσει το θέμα με την Τοπική Αυτοδιοίκηση της Κριτσάς, η οποία είχε και νομικά την κυριότητα αυτής της έκτασης, προσέφυγε στη Δικαιοσύνη. Κατάφερε, έτσι, να πετύχει την έκδοση δικαστικής απόφασης, σύμφωνα με την οποία μια έκταση 431 στρεμμάτων χαρακτηρίζεται ως δασική.

Σ' αυτήν, λοιπόν, την έκταση δεν έχουν δικαίωμα να κτίσουν, αλλά ούτε και να την εκμεταλλεύονται οι κάτοικοι της περιοχής. Μόνο που σ' αυτήν τη «δασική περιοχή» έχουν κτιστεί το 95% των σπιτιών και ουδέποτε τους ενόχλησε κανένας!. Επίσης σ' αυτή την περιοχή την οποία επικαλείται ο δασάρχης ως «δασική» υπάρχουν αμπέλια, κήποι, σπαρμένα χωράφια, δέντρα, μηλιές, αχλαδιές, κ.ά. Και το ερώτημα που θέτει η ΝΕ Λασηθίου του ΚΚΕ με σχετική ανακοίνωσή της είναι: Τι θα γίνει με τις περιουσίες αυτών των ανθρώπων που εκμεταλλεύονται την περιοχή αυτή; Και συνεχίζει η ανακοίνωση της ΝΕ Λασηθίου του ΚΚΕ:

«Ηδη το Δασαρχείο δρομολογεί αποφάσεις που αφορούν επιβολή προστίμων και κατεδαφίσεις σπιτιών που έχουν κτιστεί στην περιοχή. Επίσης με δικές του μετρήσεις μειώνει την έκταση του «Καθαρού» σε 30.000 στρέμματα και προσπαθεί να το εμφανίσει όλο ως δασική περιοχή. Εφτασε μάλιστα σε σημείο να αμφισβητεί την κυριότητα της κοινότητας της Κριτσάς επί του «Καθαρού».

Μετά την εφαρμογή του νόμου «Καποδίστρια» με τις υποχρεωτικές συνενώσεις, η κοινότητα της Κριτσάς συνενώθηκε με το Δήμο του Αγίου Νικολάου και αποτελεί πλέον δημοτικό του διαμέρισμα. Ο νόμος αυτός δίνει διορία (8 χρόνια από σήμερα) με την εφαρμογή του, να περιλάβει στην ιδιοκτησία του ο Δήμος το οροπέδιο του «Καθαρού» και να το εκμεταλλεύεται προς όφελός του και όχι προς όφελος των κατοίκων της Κριτσάς που σε τελική ανάλυση τους ανήκει τυπικά και ουσιαστικά.

Οι εξελίξεις αυτές, όπως είναι φυσικό, προκαλούν ανησυχία και οργή στους κατοίκους της Κριτσάς, υπογραμμίζει η ανακοίνωση για να προσθέσει: Από τη μια πλευρά βλέπουν μια κληρονομιά που είχε παραχωρηθεί από τους ίδιους τους κατακτητές (Τούρκους) στο χωριό τους να περνά στα χέρια ενός ξένου προς την Κριτσά, ο οποίος μάλιστα θα έχει το δικαίωμα να την εκμεταλλεύεται κερδοσκοπικά, (να την ενοικιάζει ή και να την πωλήσει ακόμα σε ιδιώτες επιχειρηματίες), ενώ οι ίδιοι θα χρειάζεται να καταβάλλουν υψηλούς φόρους και τέλη για να εκμεταλλεύονται, την περιουσία τους όταν και αν έχει διάθεση ο δήμος να τους την παραχωρήσει.

Από την άλλη πλευρά το δασαρχείο έχει κινήσει δικαστικές διαδικασίες, ώστε να χαρακτηριστεί η περιοχή δασική, να γκρεμιστούν όλα τα οικήματα που έχουν ανεγερθεί «παράνομα» κατά την άποψη του Δασάρχη, και να εκδιωχθούν οι αγρότες (γεωργοί και κτηνοτρόφοι) κάτοικοι του «Καθαρού», αλλά και της Κριτσάς από την περιοχή αυτή. Τα σχέδια αυτά του Δασαρχείου θα πλήξουν κατά κύριο λόγο τη γεωργία και την κτηνοτροφία της περιοχής, που αποτελούν τις κύριες δραστηριότητες της συντριπτικής πλειοψηφίας των κατοίκων της Κριτσάς.

Πολλοί από τους Κριτσιώτες αναρωτιούνται πού οφείλεται το όψιμο ενδιαφέρον του Δασαρχείου για το οροπέδιο του «Καθαρού», διότι αφ' ενός μεν η κατάσταση αυτή προϋπήρχε αφ' ετέρου δε ο κ. Ποταμιανάκης που υπηρετεί πολλά χρόνια ως δασάρχης στο νομό Λασηθίου, γνώριζε το ιδιόμορφο αυτό καθεστώς και ουδέποτε είχε θέσει θέμα δασικής περιουσίας στο «Καθαρό».

Το θέμα παρουσιάστηκε την εποχή που ξεκίνησε να εφαρμόζεται ο νόμος «περί υποχρεωτικών συνενώσεων» το σχέδιο «Καποδίστρια», σε μια περίοδο που έχει χάσει τη νομική οντότητα η «κοινότητα» Κριτσάς. Ποιος, λοιπόν, και με ποια αρμοδιότητα θα αναλάβει να υποστηρίξει τα δικαιώματά της των κατοίκων της Κριτσάς σε μία δικαστική διαμάχη με το δασαρχείο; Το άτυπο και με περιορισμένες αρμοδιότητες τοπικό συμβούλιο (Κριτσάς) ή ο Δήμος Αγ. Νικολάου; Μήπως όμως μ' αυτόν τον τρόπο, έμμεσα, παραχωρείται η κληρονομιά αυτή της κοινότητας Κριτσάς στο Δήμο Αγ. Νικολάου πολύ νωρίτερα απ' ό,τι προβλέπει ο νόμος Καποδίστρια;

Ορισμένοι πάλι το συνδυάζουν με τις εξαγγελίες για το φράγμα του «Αποσαλέμη». Ενα φράγμα που σχεδιάζεται να κατασκευαστεί για να συγκεντρώνονται όλα τα νερά που περνούν από το οροπέδιο. Μ' αυτόν τον τρόπο πιστεύεται ότι θα αντιμετωπιστεί το πρόβλημα λειψυδρίας του Ηρακλείου και ενός μέρους του Ν. Λασηθίου, όπου εδώ το πρόβλημα είναι πιο έντονο. Η χρήση όμως φυτοφαρμάκων από τους αγρότες στα χωράφια, δημιουργεί σοβαρό κίνδυνο μόλυνσης των νερών του «Καθαρού» που θα συγκεντρώνονται στο φράγμα του «Αποσαλέμη». Με την κήρυξη της περιοχής ως δασικής και εκδιώχνοντας τους αγρότες του «Καθαρού» αποφεύγεται αυτός ο κίνδυνος»...

«Ομως, στην πρόταση του φράγματος του «Αποσαλέμη» οι αγρότες του «Καθαρού» και οι κάτοικοι της Κριτσάς αντιπαραθέτουν τη δική τους πρόταση. Προτείνουν τη δημιουργία μιας λιμνοδεξαμενής στο Οροπέδιο Καθαρού που θα συγκεντρώνει τρία εκατομμύρια κυβικά νερό, ικανά να υδρεύσουν όχι μόνο τις περιοχές της Κριτσάς, της Νεάπολης, και του Αγίου Νικολάου, αλλά και την περιοχή της Ιεράπετρας και ένα μέρος της Σητείας.»

Σχετικά με το όλο ζήτημα που δημιουργείται η ΝΕ Λασηθίου του ΚΚΕ, όπως τονίζεται στην ανακοίνωσή της, «καταγγέλλουμε όλους όσοι κρύβονται πίσω από την κατάσταση αυτή που δημιουργήθηκε, πολιτικούς και μη και προτείνουμε να συνεχίσει να ισχύει το καθεστώς που ίσχυε πριν τους «Καποδιστριακούς» δήμους διότι φοβόμαστε ότι το θέμα αυτό θα πάρει διαφορετική διάσταση και θα αποβεί εις βάρος των κατοίκων της Κριτσάς. Οι υπεύθυνοι ας αναλάβουν τις ευθύνες τους», καταλήγει η ανακοίνωση.