Νομίζω ότι όλες οι απόψεις, που ακούστηκαν εδώ, έχουν μια αντιπροσωπευτικότητα, με την έννοια ότι εκφράζουν απόψεις και τάσεις που υπάρχουν στην ελληνική κοινωνία. Δε λέω αν είναι πλειοψηφικές ή όχι, αλλά πιστεύω ότι υπάρχει βάση γι' αυτό που λέμε: «Ενα ενωτικό, αγωνιστικό, αντιπολεμικό, αντιιμπεριαλιστικό κίνημα», που θα δημιουργήσει μια δυναμική μέσα στο λαό. Υπάρχουν διαφορετικές απόψεις; Υπάρχουν. Αλλά μπορούμε να συνυπάρξουμε σε μια ουσιαστική κοινή δράση. Οι διαφορετικές απόψεις δεν την απαγορεύουν. Μέσα στην κοινή δράση θα τροφοδοτείται και ο διάλογος και ο αντίλογος στην πορεία.

Για να είμαι πιο συγκεκριμένη: Νομίζω ότι υπάρχει μια σαφής συμφωνία ότι το μέτωπο των ιδεών και της δράσης πρέπει να κατευθυνθεί εναντίον του ιμπεριαλισμού. Της ιμπεριαλιστικής βαρβαρότητας. Της ιμπεριαλιστικής πολιτικής. Δεν είναι μόνο ένα μέτωπο κατά του πολέμου γενικά. Σαφώς είναι ένα μέτωπο κατά του πολέμου, αλλά στις σημερινές συνθήκες παίρνει αντιιμπεριαλιστικά χαρακτηριστικά. Δεν είναι απλώς το κίνημα που είχαμε στη δεκαετία του '60, κατά των πυρηνικών, κατά της αύξησης των εξοπλισμών. Οπωσδήποτε είχε και αυτό ένα πολιτικοποιημένο χαρακτήρα. Αλλά σήμερα, η ίδια η ζωή απαιτεί ένα κίνημα αντιιμπεριαλιστικό, σε τελική ανάλυση αντικαπιταλιστικό.

Οι διαφορετικές απόψεις που ακούστηκαν, δεν είναι καθόλου απαγορευτικές. Δε θεωρούμε ότι είναι απόψεις που αποκλείονται από ένα τέτοιο πλατύ κίνημα.

Εμείς είμαστε με τους λαούς, όλους τους λαούς. Αυτό είναι καθαρό. Και μ' αυτούς που πολιτιστικά είναι πιο πάνω από κάποιους άλλους. Είμαστε με όλους τους λαούς. Και μ' αυτούς που έχουν πολιτιστική - μορφωτική καθυστέρηση, ανεξάρτητα από θρησκείες. Αυτό πρέπει να είναι καθαρό. Δεν πρέπει να περάσει η διαίρεση των πολιτισμών, η αντιπαράθεση των πολιτισμών, ούτε η υπεροχή του ενός πολιτισμού έναντι του άλλου. Είναι συγκεκριμένοι ιστορικοί λόγοι, κοινωνικοοικονομικοί, που καθορίζουν τη διαφορά του πολιτιστικού επιπέδου των λαών. Δεν ξέρω να υπάρχει κανείς που να τοποθετήθηκε εναντίον του αμερικανικού λαού ή να μην είδε ότι ο αμερικανικός λαός είναι θύμα. Οχι μόνο οι νεκροί, συνολικά ο αμερικανικός λαός είναι θύμα της συγκεκριμένης πολιτικής. Και νομίζω ότι αυτό που πείραξε, ήταν αυτό που ειπώθηκε -όχι μόνο από εμάς, αλλά από πολλούς- ότι η συμπαράσταση και η συμπάθεια στον αμερικανικό λαό δεν πρέπει να θεωρηθεί συμπάθεια και συμπαράσταση στην ηγεσία του. Αυτό είναι που ενόχλησε.

Πρέπει να ξέρετε ότι το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας δε βλέπει τον εαυτό του ως το κόμμα, που θα αποφασίσει μόνο του γι' αυτή την ευρύτερη κίνηση. Μετέχουμε, στηρίζουμε, έχουμε την άποψή μας, αλλά θεωρούμε ότι πρέπει να συναντηθούμε όλοι με παράλληλες και με συντονισμένες πρωτοβουλίες.

Νομίζω ότι πρέπει να δώσουμε μια συνέχεια σ' αυτή τη συζήτηση. Υπάρχει μια βάση, εν πάση περιπτώσει υπάρχουν αντιπολεμικά κινήματα και στην περίοδο του ΝΑΤΟικού πολέμου κατά της Γιουγκοσλαβίας και τώρα. Και αυτά τα κινήματα δεν πρέπει να αφήσουν απ' έξω κανέναν που μπορεί να προσφέρει. `Η, αν υπάρξουν κάποιοι που έχουν μια επιφύλαξη, μπορούμε να κρατήσουμε δεσμούς μαζί τους, ώστε να αρθούν οι επιφυλάξεις. Διότι, η απειλή είναι πολύ μεγάλη, οι κίνδυνοι πολύ μεγάλοι. Τα επόμενα χρόνια θα είναι πολύ οδυνηρά και η πείρα έχει δείξει ότι πρέπει να αντιταχθούν συνεπείς αγωνιστικές δυνάμεις, αλλά και πολυάριθμες. Δηλαδή, χρειάζεται και αγωνιστικότητα και μαζικότητα.

Νομίζω, επίσης, ότι από αυτή τη συζήτηση προκύπτουν ορισμένα ζητήματα, τα οποία δεν μπαίνουν ως προϋπόθεση συμφωνίας για το κίνημα, το αντιπολεμικό, αντιιμπεριαλιστικό, αντικαπιταλιστικό, όπως θέλει μπορεί κανείς να το πει. Προκύπτουν ζητήματα που αξίζει να συζητηθούν και σε άλλο πεδίο. Στο πεδίο της οικονομίας γενικότερα και της πολιτικής.

Πολλοί μύθοι -ας το πω έτσι - κατέρρευσαν αυτή την περίοδο, χωρίς να σημαίνει ότι ο καπιταλισμός καταρρέει τώρα, ότι είναι σε άμεση κατάρρευση. Παραδείγματος χάριν, ο μύθος ότι η «παγκοσμιοποίηση» δημιουργεί μια παγκόσμια ολοκλήρωση, που καταργεί τις ταξικές αντιθέσεις και ανισότητες, που οδηγεί στη σύγκλιση, στην εξίσωση των κρατών, στην κατάργηση των ενδοκαπιταλιστικών αντιθέσεων. Αυτό δεν επιβεβαιώθηκε. Με τίποτα. Ενώ πήγαιναν προς την «ολοκλήρωση», βλέπουμε αυτόματα να δημιουργούνται αντιπαλότητες νέου τύπου, ίσως νέες μορφές συμμαχιών, ή να επιχειρούνται και ανατροπές κλασικών συμμαχιών. Και άλλοι μύθοι κατέρρευσαν. Το «θαύμα του καπιταλισμού», ότι ο καπιταλισμός τώρα μπορεί να αναπτύσσεται χωρίς κρίσεις, ότι οι νέες τεχνολογίες επιλύουν τα προβλήματα της ανθρωπότητας.

Μπορούμε πραγματικά να έχουμε και παράπλευρες συζητήσεις μέσα στην πάλη, σε θέματα τα οποία είναι και θεωρητικά αλλά και πρακτικά.

Το επείγον, όμως, είναι να διαμορφωθεί ένα κίνημα που εμπνέει, που καλλιεργεί την αγωνιστικότητα και προβάλλει ιδέες, που δίνει τη μάχη των ιδεών και δρα. Θα χρειαστεί η πολυμορφία και ο πλούτος των μορφών πάλης. Κίνημα ζωντανό, ελκυστικό. Θα είναι ένας μακροχρόνιος αγώνας και πρέπει να αντιμετωπίσουμε τους κινδύνους της ρουτίνας και της τυποποίησης στην ανάπτυξη του κινήματος.

Δεν πρόκειται για ένα ντου και πετύχαμε. Θα έχει εξάρσεις, υφέσεις, και ίσως ορισμένα που δεν μπορούμε από τώρα να τα προβλέψουμε.

Νομίζω ότι κάναμε μία αρχή. Πρέπει να δώσουμε μία άμεση συνέχεια. Δε θα υποδείξουμε εμείς, αν αύριο θα κάνουμε εκείνο ή το άλλο. Αλλά, λέω, ότι πρέπει να ξανασυναντηθούμε σε πολλά επίπεδα, δίνοντας απόλυτη συνέχεια στην κλιμάκωση των αγώνων και των δραστηριοτήτων.