Οι πόλεμος στη Γιουγκοσλαβία έχει δημιουργήσει «ωρολογιακές βόμβες» στις ψυχές των ανθρώπων της γειτονικής χώρας, που θα εμφανιστούν στο μέλλον, όπως άρχισαν να εμφανίζονται τώρα οι επιπτώσεις στην υγεία από το απεμπλουτισμένο ουράνιο.

Τη δραματική αυτή προειδοποίηση έκανε χτες ο καθηγητής της Ψυχιατρικής Γ. Χριστοδούλου, σε συνέντευξη Τύπου, παρουσιάζοντας το σύγγραμμα «Ψυχιατρική» (Εκδόσεις «Βήτα»), αναφερόμενος στα έντονα ψυχικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο λαός της Γιουγκοσλαβίας. Τα συμπεράσματα αυτά αφορούν τις επιπτώσεις από τον πόλεμο στη Βοσνία -Ερζεγοβίνη και του εμπάργκο που επιβλήθηκε εδώ και εννιά χρόνια.

Αναφερόμενος στους βομβαρδισμούς στο Κόσσοβο, ο καθηγητής ήταν κατηγορηματικός: «Δεν έχουμε τα αποτελέσματα. Ομως και στο Κόσσοβο έγινε λίγο - πολύ αυτό που έγινε και στον πόλεμο στη Βοσνία: Αύξηση του άγχους, της χρήσης των ναρκωτικών, της χρήσης του αλκοόλ και της εγκληματικότητας».

Οι επιπτώσεις, όπως εξήγησε ο καθηγητής, είναι ιδιαίτερα έντονες στα παιδιά, στους ηλικιωμένους, στους φτωχούς, στους αρρώστους και τους πρόσφυγες και έδωσε τα εξής αριθμητικά στοιχεία: Μέχρι το 1994, είχαν αυξηθεί μέχρι 5% οι θάνατοι από καρκίνους και η γενική θνησιμότητα κατά 8%. Ενας στους δέκα κατοίκους της Γιουγκοσλαβίας είναι πρόσφυγας.

Λόγω των στερήσεων και του χρόνιου στρες που συνοδεύει τους κατοίκους, είπε, οι προσαρμοστικές δυνατότητες των κατοίκων έχουν εξαντληθεί, με συνέπεια τη σωματική και ψυχική νόσηση. Σημαντική είναι η αύξηση των αγχωδών και καταθλιπτικών καταστάσεων, των ψυχοσωματικών νοσημάτων, των εξαρτήσεων από οινόπνευμα και ουσίες, καθώς και της εγκληματικότητας.

Η θνησιμότητα των ψυχικών αρρώστων που νοσηλεύονται σε ψυχιατρεία διπλασιάστηκε, οι ανάγκες των ασθενών σε ψυχοφάρμακα δεν καλύπτονται παρά μόνο σε μικρό ποσοστό, με συνέπεια την παράταση του χρόνου νοσηλείας, η φαρμακοθεραπεία συντήρησης είναι προβληματική, εξαιτίας της έλλειψης φαρμάκων, ενώ υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις για καθυστέρηση στην ψυχοσωματική ανάπτυξη των παιδιών, γεγονός που θα έχει μακροχρόνιες συνέπειες.

Μια πτυχή του πολέμου στο Κόσσοβο, που δεν τονίστηκε αρκετά, αφορά στις ψυχολογικές και ψυχιατρικές επιπτώσεις του πολέμου στον τοπικό πληθυσμό και στους στρατιώτες που πήραν μέρος στον πόλεμο. Ιδιαίτερη σημασία έχει η λεγόμενη συνδρομή μετατραυματικού στρες, που εμφανίζεται, όταν κάποιος έρχεται σε επαφή με έντονα ψυχοτραυματικά γεγονότα, όπως θάνατο, ακρωτηριασμό, απειλή θανάτου, κλπ. Εκδηλώνεται με συναισθήματα φόβου, φρίκης και ψυχολογικού αδιεξόδου (σε πρώτη φάση) και στη συνέχεια με αναβίωση του ψυχοτραυματικού γεγονότος, αυξημένη εγρήγορση (ο ασθενής «ξαφνιάζεται» εύκολα), επαναλαμβανόμενα όνειρα με σχετικό με το τραυματικό γεγονός περιεχόμενο, αποφυγή ερεθισμάτων που θυμίζουν το γεγονός αυτό, μείωση ενδιαφερόντων, δυσκολία στη συγκέντρωση, αϋπνία, απαισιοδοξία, ευερεθιστότητα και περιορισμό στην έκφραση συναισθημάτων. Η κατάσταση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε χρόνια ψυχολογική αναπηρία.