Βεβαίως, δεν είναι όλοι δυσαρεστημένοι από αυτές τις αλλαγές, κάποιοι μάλιστα τις θεωρούν δείγμα προόδου, ενώ άλλοι τις θεωρούν αναπόφευκτη εξέλιξη στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης. Κατά τη γνώμη μας δεν πρόκειται καθόλου για φυσιολογική εξέλιξη του εκπαιδευτικού συστήματος, αλλά για μια συστηματική προσπάθεια να επιβληθεί ένα συγκεκριμένο εκπαιδευτικό μοντέλο που επιφυλάσσει στα πανεπιστήμια ένα νέο ρόλο στην εκπαίδευση, την έρευνα, αλλά και την ευρύτερη παρουσία τους μέσα στην κοινωνία, ένα μοντέλο που, φυσικά, απαιτεί και ένα νέο τρόπο διοίκησης.

Τα πανεπιστήμια είναι χώρος συγκεντρωμένης γνώσης που πρέπει να αξιοποιηθεί προς όφελος της κερδοφορίας των επιχειρήσεων. Αυτό πετυχαίνεται μέσα από μηχανισμούς χρηματοδότησης αλλά και μέσα από διαδικασίες αξιολόγησης. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι κατευθύνσεις του 6ου προγράμματος πλαισίου, το οποίο είναι καθαρά προσανατολισμένο στη μετατροπή της γνώσης από αγαθό προς όφελος της ανθρωπότητας σε εμπόρευμα προς όφελος των λίγων. Το ιδεολόγημα του «ευρωπαϊκού χώρου έρευνας» μέσω του οποίου ελπίζουν να προσανατολίσουν ολόκληρη την ερευνητική προσπάθεια της ΕΕ και των κρατών - μελών της στις κατευθύνσεις που θέλουν. Ο στόχος για αύξηση των δαπανών, η οποία θα προκύψει κατά τα 2/3 από τον ιδιωτικό τομέα. Αναφέρω ακόμα την ανάπτυξη έρευνας για στρατιωτικούς σκοπούς.

Το νέο μοντέλο της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης ταιριάζει απόλυτα με το είδος των αποφοίτων που χρειάζονται οι επιχειρήσεις: Χωρίς περιττές γενικές γνώσεις, με γνώσεις καταρτισιακού χαρακτήρα προσαρμοσμένες στις άμεσες ανάγκες των επιχειρήσεων, μισοειδικευμένοι απασχολήσιμοι. Διαφαίνεται ότι το πτυχίο δε θα είναι πιστοποίηση απόκτησης ολοκληρωμένης γνώσης σε κάποιο καθιερωμένο επιστημονικό αντικείμενο, αλλά πιστοποίηση συσσώρευσης διδακτικών μονάδων εδώ κι εκεί, σε Πανεπιστήμια, ΤΕΙ, ιδρύματα κατάρτισης και ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς, θα υπάρχει, φυσικά και μια ολιγομελής επιστημονική ελίτ, ώστε να μη χαθεί εντελώς η επαφή με τη γνώση. Πάνω απ' όλα, το σύστημα χρειάζεται πειθήνιους υποψήφιους εργαζόμενους που δε θα δυσανασχετούν ούτε με την ανεργία ούτε με τις νέες μορφές απασχόλησης, δε θα μπορούν να διεκδικήσουν αφού τα προσόντα τους θα είναι λειψά και, το κυριότερο, δε θα τολμούν να σκεφτούν ότι τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι διαφορετικά.

Το νέο Πανεπιστήμιο λειτουργεί με χαμηλό κόστος για τον κρατικό προϋπολογισμό, αντλεί τους πόρους του από εξωτερικές χρηματοδοτήσεις, ελέγχεται μέσα από αυτές.

Μέσα στα σχέδια της άρχουσας τάξης εξακολουθεί να βρίσκεται και η άμεση ιδιωτικοποίηση, που την έχουμε ήδη αφού κάποια Ιδρύματα χρεώνουν δίδακτρα, και μάλιστα υπέρογκα, για μεταπτυχιακές σπουδές. Καραδοκούν τα μη κρατικά πανεπιστήμια και τα κέντρα ελευθέρων σπουδών που θα παρέχουν πανεπιστημιακά διπλώματα με το σύστημα της δικαιόχρησης. Εδώ δεν μπορούμε να μη σημειώσουμε την έντονη προσπάθεια των ευρωβουλευτών της ΝΔ για αναγνώριση της δικαιόχρησης στα πλαίσια της νέας κοινοτικής οδηγίας για την αναγνώριση επαγγελματικών προσόντων, αλλά και τις πρόσφατες δηλώσεις της υπουργού Παιδείας.

Η γνώση δεν μπορεί να είναι προσαρμοσμένη στις εφήμερες απαιτήσεις της αγοράς, αλλά στις γενικότερες ανάγκες της κοινωνίας. Η ύπαρξη επιστημονικού αντικειμένου σπουδών είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ίδια την υπόσταση των πανεπιστημίων. Σ' αυτή τη βάση θεμελιώνονται τα προγράμματα σπουδών, που προσφέρουν στους φοιτητές και γενική και ειδική γνώση, αναπτύσσουν την ικανότητα κρίσης και δημιουργικότητας, τους εισάγουν στις μεθόδους της έρευνας. Οι προπτυχιακές σπουδές είναι ενιαίες χωρίς κύκλους, με κύριο βάρος στη μετάδοση γνώσεων που ήδη υπάρχουν και στην ικανότητα εξάσκησης επαγγέλματος. Οι μεταπτυχιακές σπουδές είναι επίσης ενιαίες, με κύριο βάρος στην παραγωγή νέας γνώσης και οδηγούν αποκλειστικά σε διδακτορικό δίπλωμα.

Το πού πηγαίνει η ανώτατη εκπαίδευση στη χώρα μας δεν εξαρτάται μόνο από τα σχέδια υπουργών, Επιτρόπων, κυβερνητών και άλλων καλοθελητών. Εξαρτάται κυρίως από τις αντιστάσεις που θα αναπτυχθούν μέσα στα πανεπιστήμια αλλά και έξω από αυτά. Από την αντίσταση των πανεπιστημιακών δασκάλων στην πολιτική που τους θέλει επιχειρηματίες και όχι επιστήμονες, στην πολιτική που τους θέλει παιδονόμους και όχι παιδαγωγούς. Από την αντίσταση των φοιτητών στην υποβάθμιση των σπουδών τους, από την πάλη τους για Παιδεία και Μόρφωση, για δικαίωμα στη δουλιά. Από την αντίσταση όλης της κοινωνίας στην εμπορευματοποίηση των πάντων, που θέλει και την Παιδεία να λειτουργεί με τους νόμους της αγοράς, να πουλιέται και να αγοράζεται.

Η αντίσταση δεν εξυπηρετείται ούτε με την υποταγή στη θέληση των ισχυρών, ούτε με αυτο-εγκλωβισμούς σε διαδικασίες διαλόγου που είναι από πριν γνωστή η κατάληξή τους. Εξυπηρετείται και με την προσωπική στάση του καθενός από μας, αλλά κυρίως με τη συντονισμένη συλλογική δράση όχι μόνο των πανεπιστημιακών δασκάλων και φοιτητών, όχι μόνο των εμπλεκομένων στην εκπαιδευτική διαδικασία, αλλά ολόκληρου του λαϊκού κινήματος.

Γιατί η πολιτική που εκφυλίζει τα πανεπιστήμια είναι η ίδια με την πολιτική που στερεί τη βασική μόρφωση από το ένα τέταρτο των παιδιών, είναι ίδια με την πολιτική που θέλει να πάρει πίσω τις κατακτήσεις 150 χρόνων εργατικών αγώνων, είναι ίδια με την πολιτική που δολοφονεί λαούς «για τ' αφέντη το φαΐ».

Αυτή την πολιτική χρειάζεται να αντιπαλέψουμε, με αυτή την πολιτική χρειάζεται να έρθουμε σε ρήξη.