Αυτή η φράση μού έδωσε την εντύπωση μιας φωτοβολίδας, που εξαπολύθηκε προς τα βάθη του χρόνου, έφθασε στην αρχή της σειράς των μετέπειτα γεγονότων, μιας σειράς που φθάνει ως το σήμερα, και φώτισε, σαν αστραπή αλήθειας, την ιστορία αυτού του τόπου επί πενήντα δύο χρόνια.

"Επιστρέφουμε στην εποχή του Σκόμπι", είπε η Παπαρήγα. Κι εγώ, παλαιός των ημερών, που έζησα σε όλη τη δραματική της ένταση εκείνη την εποχή, επέστρεψα νοερώς σ' εκείνο το χρονικό ορόσημο, σ' εκείνο το μνημειώδες ύψωμα, όπου δώσαμε μάχη με τα πενιχρά μέσα μας κατά των σιδερόφραχτων επιδρομέων του Αγγλου στρατηγού και των ντόπιων συμμάχων τους.

Τι επιδίωκε τότε αυτός ο λαός; Να δέσει τις πληγές του, να τις γιάνει, ν' ανορθώσει τα ερείπια της Κατοχής και να οργανώσει τη ζωή του. Ε, δεν τον άφησαν! Του ρίχτηκαν οι δόλιοι "σύμμαχοί" του, γιατί είχαν τα δικά τους σχέδια, τις δικές τους βλέψεις κι επιδιώξεις σ' αυτόν τον τόπο.

Με κατάφωρη αναισχυντία, με απροκάλυπτη επιδίωξη των άθλιων σκοπών τους, απέσπασαν δυνάμεις τους από τα μέτωπα του πολέμου κατά των ναζιστών και φασιστών και τ' αποβίβασαν στην Ελλάδα, για να συντρίψουν τις λαϊκές δυνάμεις της χώρας μας.

Οι δυνάμεις αυτές δεν υπέκυψαν στην απειλή. Τις συνεπήρε το εθνικό φιλότιμο, όπως στην Αλβανία, και με όλη την οργή και αγανάκτηση, που προκάλεσε η άδικη επέμβαση, αντιστάθηκαν στους νέους επιδρομείς. Αντιστάθηκαν και πάλεψαν, με τα λιανοντούφεκα, κατά των τανκς και αεροπλάνων, επί έναν ολόκληρο μήνα.

Και μετά την επικράτηση των ξένων έδειξε η παράταξη των "εθνικοφρόνων" και "υπερπατριωτών" όλο το "μεγαλείο" της υποτέλειας και εθελοδουλίας της. Επανηγύρισε, με φρενιτιώδη χαρά, τη νίκη των ξένων δυνάμεων κι εξέσπασε σε ύμνους για τον Σκόμπι και τον προϊστάμενό του ηγέτη της Αγγλίας Ουίνστον Τσόρτσιλ.

Θα θυμίσω, μέχρι πού έφθασαν τότε οι "εθνικόφρονες" και "υπερπατριώτες", στη λαχτάρα τους, να εκφράσουν την ευγνωμοσύνη τους στους ξένους επιδρομείς. Εφθασαν στο σημείο να μετονομάσουν την κεντρικότερη οδό της ελληνικής πρωτεύουσας, την οδό Σταδίου, σε οδό Ουίνστον Τσόρτσιλ. Επίσης, μετονόμασαν και μια άλλη κεντρική αρτηρία, την οδό Ακαδημίας, και της έδωσαν το όνομα ενός στρατάρχη, λακέ της Αγγλίας, στη Νότια Αφρική, του Γιάν Σματς.

Ασημάκης ΓΙΑΛΑΜΑΣ