Με πολλή ελαφρότητα απέναντι στην αποτελμάτωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης στη χώρα μας, το υπουργείο Υγείας προχώρησε χτες στη δημοσιοποίηση του νομοσχεδίου που επιγράφεται "Για την ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό των υπηρεσιών ψυχικής υγείας".

Το νομοσχέδιο αυτό θα οδηγούσε στην ανάπτυξη των υπηρεσιών της ψυχικής υγείας, αν αναστήλωνε τα ελάχιστα βήματα που έγιναν, κυρίως, στα πλαίσια του κανονισμού 815/84 της ΕΟΚ και αν προσανατολιζόταν στην υπέρβαση του ασύλου, όπως ζήτησαν τελευταία οι λειτουργοί της ψυχικής υγείας στο πανελλαδικό τους συνέδριο.

Αντίθετα - παρά τις μεγαλόστομες διακηρύξεις της ηγεσίας του υπουργείου Υγείας για παρέμβαση μεγάλης σημασίας - πρόκειται για ένα σχέδιο που κινείται σε αντίθετη κατεύθυνση και το διακρίνει η προχειρότητα. Στοιχεία που αποδεικνύουν την προχειρότητα είναι το γεγονός ότι δε συνοδεύτηκε από οικονομικά στοιχεία. Ο υπουργός Υγείας Κ. Γείτονας είπε ότι η οικονομική πλευρά του νομοσχεδίου διαμορφώνεται τώρα και ότι το νομοσχέδιο θα κατατεθεί σύντομα στη Βουλή με την οικονομική μελέτη του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους. Η δημοσιοποίηση του νομοσχεδίου επισπεύστηκε - αν και ο Κ. Γείτονας το αρνήθηκε και μίλησε για τυχαίο γεγονός - με την έλευση την επόμενη βδομάδα του Επιτρόπου της Ευρωπαϊκής Ενωσης Π. Φλιν, που θα εξετάσει την πορεία της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης στη χώρα μας.

Η αντίρροπη προς τις ανάγκες για την προώθηση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης στην Ελλάδα κατεύθυνση του νομοσχεδίου προκύπτει αβίαστα απ' το γεγονός ότι ανάγεται - και εντάσσεται ισότιμα στην τομεοποίηση - ο ιδιωτικός τομέας, ο οποίος παρουσιάζεται ανώδυνα ως μη κερδοσκοπικός. Επιπλέον ορισμένες παραγωγικές δραστηριότητες που αποτελούν θεραπευτικά μέσα - και έπρεπε να γίνει γι' αυτό η ανάλογη θεσμική παρέμβαση - αποτέλεσαν το βήμα για να αποτυπωθεί στο νομοσχέδιο μια ευρεία επιχειρηματική δραστηριότητα "οποιασδήποτε οικονομικής μορφής", όπως αναφέρει το νομοσχέδιο.

Ενα άλλο χαρακτηριστικό του νομοσχεδίου είναι ότι η συμμετοχή του κρατικού προϋπολογισμού σε όλο αυτό το εγχείρημα αναφέρεται μόνο ως συγχρηματοδότηση των "Κοινωνικών Περιορισμών Περιορισμένης Ευθύνης" (ΚοιΣΠΕ) από την Ευρωπαϊκή Ενωση ή διεθνείς οργανισμούς. Οι πόροι των Μονάδων Ψυχικής Υγείας είναι είτε τα ειδικά νοσήλια που καθορίζονται με το νόμο 2519/97 είτε αυτά που προβλέπονται απ' το νομοσχέδιο.

Ενώ το νομοσχέδιο μιλά για ανάπτυξη των υπηρεσιών ψυχικής υγείας, εντούτοις προβλέπει τη συγχώνευση ή μεταφορά των υπαρχουσών δομών ψυχικής υγείας.

Ολο αυτό το δημιούργημα που προβλέπει το νομοσχέδιο έχει έτοιμες τις υποδοχές για την πρόσδεσή του σε "ευρωπαϊκούς ομίλους οικονομικού σκοπού σε εταιρείες ή επιχειρήσεις δημόσιου συμφέροντος" όπως αναφέρει το νομοσχέδιο. Το εγχείρημα και αυτού του νομοσχεδίου διαπνέεται από πνεύμα εθελοντικής αρωγής.

Το νομοσχέδιο αποτελείται από 16 άρθρα.

Στο άρθρο 1 υπάρχουν οι γενικές αρχές παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας και το άρθρο 2 προβλέπει τη συγκρότηση "Γραφείου και Επιτροπής Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ατόμων με Ψυχικές Διαταραχές".

Το άρθρο 3 προβλέπει την τομεοποίηση. Ο υγειονομικές περιφέρειες διαιρούνται σε Τομείς Ψυχικής Υγείας και σε αυτούς εντάσσονται οι Μονάδες Ψυχικής Υγείας (ΜΨΥ).

Στο άρθρο 4 περιγράφονται όλες οι μορφές ΜΨΥ, ενώ προβλέπεται ότι με απόφαση του υπουργού Υγείας μπορεί να ορίζονται και λοιπές μορφές ΜΨΥ.

Με το άρθρο 5 ορίζονται τα Κέντρα Ψυχικής Υγείας, τα Ιατροπαιδαγωγικά Κέντρα, τα Πολυδύναμα Ψυχιατρικά Ιατρεία και τα Πολυδύναμα Ιατροπαιδαγωγικά Ιατρεία, ενώ το άρθρο 6 αναφέρεται στις Υπηρεσίες Νοσηλείας και Ειδικής Φροντίδας Ψυχικής Υγείας κατ' οίκον.

Στη συνέχεια περιγράφονται οι Κινητές Μονάδες Ψυχικής Υγείας (άρθρο 7), τα Κέντρα Εξειδικευμένης Περίθαλψης (άρθρο 8) οι Μονάδες και τα Προγράμματα Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης (άρθρο 9) και τα Ειδικά Κέντρα Κοινωνικής Επανένταξης - Ειδικές Μονάδες Κοινωνικής Επανένταξης (άρθρο 10).

Ιδιαίτερη βαρύτητα έχει το άρθρο 11 που αναφέρεται στις "Μονάδες Ψυχικής Υγείας στον Ιδιωτικό μη Κερδοσκοπικό Τομέα". Τις μονάδες αυτές μπορεί να τις ιδρύσει ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και το αυτό νομικό πρόσωπο μπορεί να λειτουργήσει περισσότερες από μια μονάδες. Τα ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα εντάσσονται στον τομέα ψυχικής υγείας.

Το άρθρο 12, που αναφέρεται στους Κοινωνικούς Συνεταιρισμούς Περιορισμένης Ευθύνης, είναι το μεγαλύτερο και προβλέπει μια σειρά από νομικές και παραγωγικές δραστηριότητες που είναι δύσκολο να αποκρυπτογραφεί. Η πρώτη αίσθηση πάντως είναι ότι πρόκειται για μια αήθη ένταξη των ψυχικά αρρώστων στη χωρίς φραγμούς επιχειρηματική δραστηριότητα. Αυτό που παρουσιάζει το νομοσχέδιο φαίνεται να μην έχει καμιά σχέση με εκείνη τη νομοθετική ρύθμιση που ζητούσαν οι λειτουργοί της ψυχικής υγείας. Στη συνέχεια υπάρχουν οι Πόροι των Μονάδων Ψυχικής Υγείας (άρθρο 13), τα Κίνητρα Επανένταξης (άρθρο 14), η μετακίνηση του προσωπικού (άρθρο 15) και οι Μεταβατικές Διατάξεις (άρθρο 16).