Πλευρές των αποτελεσμάτων των πρόσφατων δημοτικών και νομαρχιακών εκλογών και ερμηνείες αναφορικά με το ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΤΑ) στο υπάρχον πολιτικό σύστημα, παρουσιάστηκαν στην προχτεσινή σχετική ημερίδα της Ελληνικής Εταιρείας Πολιτικής Επιστήμης. Οι εισηγητές, καθηγητές από το Πάντειο και το Πανεπιστήμιο Αθηνών, εστίασαν, στην πλειοψηφία τους, στο διαχειριστικό ρόλο που αναπτύσσει ο θεσμός και όχι σε έναν διεκδικητικό για μια αναπτυξιακή προοπτική της χώρας. Διαφορετικές ήταν και οι ερμηνείες που δόθηκαν για το δημοκρατικό ή όχι τρόπο εφαρμογής των αναγκαστικών συνενώσεων δήμων και κοινοτήτων, αλλά και για το περιεχόμενο των συνεργασιών που αναπτύχθηκαν κατά τις εκλογές.

Σε γενικές γραμμές, τα συμπεράσματα της ημερίδας κάνουν λόγο για μεταστροφή του πολιτικού συστήματος, όπως αυτή εκφράζεται με την τάση ανεξαρτητοποίησης από τα κόμματα, τις συνεργασίες και τη σημαντικότητα που αποκτά ο ρόλος της προσωπικότητας. Οι τάσεις αποκομματικοποίησης συνδέθηκαν με την αλλαγή που προωθείται στο ρόλο της ΤΑ, ο οποίος είναι περισσότερο διαχειριστικός της υπάρχουσας κατάστασης, παρά πολιτικός. Για το λόγο αυτό, όπως ειπώθηκε, πολλοί βλέπουν το θεσμό ως μέσο για την προώθηση πολιτικών φιλοδοξιών. Συνακόλουθα - σύμφωνα πάντα με τις εισηγήσεις - διαπιστώνεται δυσκολία στον προσδιορισμό της κομματικής ταυτότητας των ψηφοφόρων. Τα δε αποτελέσματα των δημοτικών εκλογών ερμηνεύτηκαν και ως καταδίκη της κυβερνητικής πολιτικής, ενώ διαπιστώθηκε υψηλό ποσοστό αδιαφορίας για τις νομαρχιακές εκλογές στην πρωτεύουσα, σε αντίθεση με την επαρχία.

Πάντως, πρέπει να σημειωθεί η επικινδυνότητα της προβολής της ανεξαρτητοποίησης από την κομματική ταυτότητα, καθώς όταν δε συνοδεύεται και από την απάρνηση των αντίστοιχων κομματικών ή πολιτικών θέσεων και υιοθέτηση σαφώς άλλων - αφού κάθε ζήτημα είναι πολιτικό - λειτουργεί αποπροσανατολιστικά σε σχέση με την πραγματική έκφραση της ψήφου. Χαρακτηριστικό στο σημείο αυτό είναι ότι το φαινόμενο των λεγόμενων ανταρτών του ΠΑΣΟΚ δε συνοδεύτηκε από απάρνηση των θέσεων του εν λόγω κόμματος για το θεσμό.

Στον περιορισμό της αντιπροσωπευτικότητας, που προωθεί ο "Καποδίστριας", αναφέρθηκε ο Χ. Χρυσανθάκης, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Είπε πως το μέγεθος των νέων δήμων μπορεί να συντελέσει στην αποξένωση του δημότη από το αιρετό όργανο. Ο ίδιος τόνισε πως το αναλογικό σύστημα μπορεί να λειτουργήσει με λιγότερους τριγμούς στην ΤΑ απ' ό,τι στις εθνικές εκλογές. Αναφέρθηκε ακόμη στη χρηματοδότηση των νέων δήμων (σ.σ. από λεφτά της ΤΑ), που προβλέπεται με τον "Καποδίστρια" από το Ειδικό Πρόγραμμα Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Οπως είπε ο Χ. Χρυσανθάκης, το πρόγραμμα αυτό έχει ζωή 5 έως 7 χρόνια. "Ελπίζω αυτό να μη σημαίνει μετά το πέρας των 5 ή 7 χρόνων μια πρόσθετη φορολόγηση των δημοτών". Κατέληξε πως το δικαίωμα συμμετοχής των δημοτών στον έλεγχο της τοπικής εξουσίας πρέπει να διασφαλίζεται, όπως και ότι θα έπρεπε να είχε προηγηθεί διάλογος με τις τοπικές κοινωνίες.

Σε αντίθετη κατεύθυνση κινήθηκε, στην εισήγησή της, η Ε. Χριστοφιλοπούλου,πολιτική επιστήμονας, η οποία παρουσίασε τις κυβερνητικές θέσεις για το θεσμό, λέγοντας πως έχει ενδυναμωθεί οικονομικά (σ.σ. ο θεσμός χρηματοδοτείται μόλις με το 2,33% από τον κρατικό προϋπολογισμό) και για το λόγο ότι "έχει μπει στο παιχνίδι με τα κονδύλια από την Ευρωπαϊκή Ενωση". Η ίδια υποστήριξε πως βαίνουμε προς την τοπική αυτονομία των ΟΤΑ, ενώ τάχθηκε υπέρ των αναγκαστικών συνενώσεων, καθώς, όπως είπε, έτσι έγινε σε όλες τις χώρες της Ευρώπης. Στο σημείο αυτό την αντέκρουσε ο Γ. Κοντογιώργης,καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, λέγοντας πως συγκροτείται ένα κεντρικό κράτος, που καταλύει τις τοπικές αυτονομίες με πολιτική αυτοκυβέρνηση και κοινωνική ανάπτυξη.

Στην εκλογική ρευστότητα αναφέρθηκε, ανάμεσα στα άλλα, ο εκλογολόγος Ηλ. Νικολακόπουλος,καθώς στις δύο κάλπες των εκλογών η έκφραση της ψήφου ήταν διαφορετική. Εξηγώντας το, είπε πως οφείλεται στην αποδυνάμωση των κλασικών προσδιοριστικών παραγόντων ψήφου, όπως η κομματική ταύτιση και ο κοινωνικός προσδιορισμός. Τέλος, τόνισε πως το νέο μέγεθος των ΟΤΑ του "Καποδίστρια" είναι το βέλτιστο για την ανάπτυξη πελατειακών σχέσεων κι αυτός είναι και ένας λόγος που είχαμε αυξημένη τάση ανεξαρτητοποίησης υποψηφίων από την κομματική τους ταυτότητα.

Κάτι που δε σημαίνει βέβαια και ανεξαρτητοποίηση από κομματικές θέσεις.