Τον χαρακτήρα της γενικευμένης εκποίησης των δημόσιων υποδομών και υπηρεσιών έχει το σχέδιο νόμου «Για τις συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού φορέα», το οποίο παρουσίασε χτες ο υπουργός Οικονομίας. Κάθε έργο δημόσιας υποδομής, αλλά και δημόσια υπηρεσία - με εξαίρεση την άμυνα, την αστυνόμευση, την απονομή δικαιοσύνης και την ευθύνη εκτέλεσης των ποινών που επιβάλλονται από ποινικά δικαστήρια - θα ανατίθενται πλέον στο ιδιωτικό κεφάλαιο. Σχολεία, νοσοκομεία, λιμάνια, μαρίνες, φυλακές, νεκροταφεία, μικροί και μεγάλοι δρόμοι, δημόσια κτίρια εν γένει, φυλάξεις δασών, εθνικών δρυμών και κάθε άλλη υπηρεσία, παραδίδονται στο ιδιωτικό κεφάλαιο.

Η κατασκευή των δημόσιων υποδομών και η παροχή υπηρεσιών ανατίθενται σε Ανώνυμες Εταιρίες, τις οποίες αποκαλούν Εταιρίες Ειδικού Σκοπού. Σε αυτές συμμετέχουν κατά πλειοψηφία ιδιωτικά κεφάλαια και φορείς του δημοσίου, με ποσοστό έως και 49%, ενώ προβλέπεται και η εισαγωγή τους στο Χρηματιστήριο. Με άλλα λόγια, ιδιωτικοποιούνται πλήρως οι δημόσιες υποδομές και υπηρεσίες - στα θατσερικά αγγλοσαξονικά πρότυπα - ενώ το δημόσιο χρήμα θα ρέει προς όφελος των ιδιωτών επενδυτών. Τα λαϊκά στρώματα, είτε με τη μορφή των χρηστών των ιδιωτικοποιημένων υποδομών και υπηρεσιών, είτε μέσω της φορολογικής τους επιβάρυνσης, καλούνται να καταβάλλουν το επαχθές τίμημα (για την απόσβεση των κεφαλαίων και τα υπερκέρδη των εταιριών).

Στο σχέδιο νόμου προβλέπονται διαδικασίες-εξπρές στην έκδοση αδειών, στις απαλλοτριώσεις, αλλά και στις περιπτώσεις ανεύρεσης αρχαιολογικών ευρημάτων και περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Το κείμενο διακρίνεται από γενικές αναφορές σε ό,τι αφορά στις υποχρεώσεις των ιδιωτικών εταιριών, στους κινδύνους που αναλαμβάνουν, αλλά και στους τρόπους αποπληρωμής τους, καθώς για όλα αυτά τα θέματα παραπέμπει στις Συμβάσεις Συμπράξεων, που θα υπογραφτούν όταν το σχετικό νομοσχέδιο γίνει νόμος του κράτους. Υπάρχουν όμως και παράγραφοι που δημιουργούν πληθώρα ερωτημάτων για το νομικό καθεστώς που θα διέπει τις Συμβάσεις Συμπράξεων. Ετσι, το άρθρο 17 αναφέρει: «Στις Συμπράξεις που έχουν υπαχθεί στο καθεστώς του παρόντος νόμου, εφαρμόζονται οι διατάξεις της Σύμβασης Σύμπραξης και συμπληρωματικά ο Αστικός Κώδικας»! Με άλλα λόγια, οι Συμβάσεις καταργούν τον Αστικό Κώδικα, γεγονός που παραπέμπει στο καθεστώς αποικιοκρατικών συμβάσεων του παρελθόντος. Από την άλλη, δε διευκρινίζονται κρίσιμα θέματα που αφορούν στη συμμετοχή του δημοσίου στη χρηματοδότηση των έργων, αν οι ιδιωτικές εταιρίες μπορούν να λαμβάνουν τραπεζικά δάνεια με την εγγύηση του ελληνικού δημοσίου, κλπ.

Συμβάσεις Σύμπραξης με ιδιωτικά κεφάλαια μπορούν να συνάπτουν: Το δημόσιο, οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, τα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, εφόσον σε αυτά συμμετέχουν φορείς του δημοσίου με ποσοστό άνω του 50%, ή επιχορηγούνται από τον κρατικό προϋπολογισμό με ποσό που υπερβαίνει το 50% των ετήσιων εσόδων τους.

Για τη συμμετοχή των ιδιωτικών εταιριών σε Συμπράξεις τίθενται οι εξής προϋποθέσεις:

α) Να αναλαμβάνουν ουσιαστικό μέρος των κινδύνων που θα συνδέονται με τη διαθεσιμότητα ή και τη ζήτηση του αντικειμένου της Σύμπραξης και των συναφών κινδύνων, όπως, ενδεικτικά, το διαχειριστικό και τον τεχνικό κίνδυνο. Οι κίνδυνοι αυτοί, βέβαια, αναλαμβάνονται έναντι του ανταλλάγματος που θα καταβάλλεται εφάπαξ ή τμηματικά από το δημόσιο ή τους τελικούς χρήστες...

β) Η χρηματοδότηση εν όλω ή εν μέρει της παροχής των υπηρεσιών ή και της δημιουργίας των υποδομών θα γίνει με κεφάλαια και πόρους που εξασφαλίζουν οι ιδιωτικοί φορείς.

γ) Το συνολικό προϋπολογιζόμενο κόστος της υλοποίησης του αντικειμένου της Σύμπραξης δεν μπορεί να υπερβεί τα 200.000.000 ευρώ.

Οι τρεις αυτές προϋποθέσεις ανατρέπονται στην αμέσως επόμενη παράγραφο - «Κατ' εξαίρεση υπαγωγή» - η οποία αναφέρει: «Σε εξαιρετικές περιπτώσεις (;) η υπαγωγή Συμπράξεων στις διατάξεις του παρόντος νόμου είναι δυνατή ακόμα και εάν δεν συντρέχουν μία ή και περισσότερες από τις προϋποθέσεις των εδαφίων (α) έως και (γ)»! Με άλλα λόγια, σε ...εξαιρετικές περιπτώσεις μπορεί να υπάρξει Σύμπραξη, χωρίς την ανάληψη κινδύνων από τον ιδιωτικό φορέα...

Σαρωτικές εξάλλου είναι οι διαδικασίες κατασκευής των έργων. Ετσι, για την έκδοση των απαιτούμενων αδειών για τη μελέτη, κατασκευή, χρηματοδότηση και συντήρηση των έργων, αναφέρεται: Οι άδειες αυτές λογίζονται ότι έχουν εκδοθεί εντός αποκλειστικής προθεσμίας 60 ημερών από την υποβολή του σχετικού αιτήματος, στο βαθμό που οι αρμόδιες υπηρεσίες στο διάστημα αυτό δεν έχουν προβεί σε αιτιολογημένη άρνηση έκδοσης της άδειας. Αν κατά τη διάρκεια του έργου, ανευρεθούν αρχαιολογικά ευρήματα, η Αρχαιολογική Υπηρεσία υποχρεώνεται εντός 60 ημερών να υποδείξει τρόπους συνέχισης των εργασιών ή να προβεί στις απαιτούμενες ενέργειες για τη διαφύλαξη των αρχαιοτήτων... Σε περίπτωση που εμπλεκόμενος δημόσιος φορέας θεωρηθεί υπεύθυνος για καθυστερήσεις στην έκδοση μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, υποχρεώνεται να καταβάλει στους ιδιώτες επενδυτές το πρόσθετο κόστος που τυχόν θα προκύψει από τον μη συνυπολογισμό πρόσθετων δαπανών... Οι απαιτούμενες απαλλοτριώσεις εκτάσεων και η σύσταση εμπράγματων δικαιωμάτων επ' αυτών θεωρούνται κατεπείγουσες και μείζονος σημασίας.