Διαπιστώσαμε λοιπόν παρεξηγήσεις γύρω από ουσιαστικά θέματα, τα οποία έρχονται πάλι προσυνεδριακά στην επιφάνεια και δε φαίνονται τελικά για όλους ξεκαθαρισμένα, όπως: το Μέτωπο, Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) και αποδέσμευση, σοσιαλισμός σε μια χώρα.

Τα παραπάνω θέματα έχουν καθοριστική σημασία για το επίπεδο κατανόησης της τακτικής και στρατηγικής μας.

Στο θέμα του ΑΑΔ Μετώπου εντοπίσαμε το πρόβλημα του ξεκόμματος της τακτικής από το στρατηγικό στόχο. Αλλού βλέπουμε ότι τα δυο αυτά μπερδεύονται. Τονίζουμε ότι το φαινόμενο φαίνεται να υπάρχει πολύ περιορισμένα.

Το Μέτωπο - όπως διατυπώνεται στις Θέσεις για το 16ο Συνέδριο, αλλά και στα κείμενα του 15ου Συνεδρίου - είναι το αναγκαίο πλαίσιο για τη συσπείρωση της λαϊκής αγανάκτησης γύρω από τα προβλήματα που καίνε, καθώς και για τη διοχέτευση της δυσαρέσκειας στη σωστή, επαναστατική κατεύθυνση, δηλαδή τη σοσιαλιστική, αντί να εγκλωβιστεί στην άγονη καπιταλιστική ενσωμάτωση. Είναι πλαίσιο συνειδητοποίησης των πληγέντων από το καπιταλιστικό σύστημα στρωμάτων ότι λύση των προβλημάτων τους δεν υπάρχει στο υπαρκτό κοινωνικό σύστημα. Η συνειδητοποίηση αυτή είναι στις σημερινές συνθήκες μια αργή διαδικασία, που απαιτεί πολλή και υπομονετική κουβέντα, με την πλειοψηφία του λαού. Η συζήτηση αυτή γίνεται στη βάση των πρακτικών προβλημάτων, κατανοητών για όλους.

Το πρώτο καθήκον του Μετώπου είναι, επομένως, να συσπειρώσει. Το δεύτερο καθήκον είναι να πείσει τα ταλαιπωρημένα λαϊκά στρώματα για τα αίτια, που είναι υπεύθυνα για το ότι αδικούνται στη ζωή τους και σιγά σιγά να υψώσει αυτά τα κοινωνικά αιτήματα σε πολιτικά. Σ' αυτή τη φάση, που δεν υπάρχει μια επαναστατική κατάσταση στην κοινωνία μας, το Μέτωπο θα κάνει την κοπιαστική δουλιά του μερμηγκιού για να προετοιμάσει στο επίπεδο της πολιτικής συνείδησης τους ανθρώπους για ριζικές κοινωνικοοικονομικές αλλαγές και όχι απλώς για μικροβελτιώσεις - μπαλώματα. Χωρίς την πολιτική ωρίμανση των λαϊκών στρωμάτων, η δυσαρέσκεια θα έχει μόνο αυθόρμητες, σκόρπιες, αποσπασματικές εκφράσεις χωρίς προοπτική και δε θα γίνουν συνειδητές.

Το Μέτωπο λοιπόν πρέπει να συμβάλει στη δημιουργία των πιο πάνω προϋποθέσεων, παλεύοντας ενάντια στην πολιτική και την εξουσία των μονοπωλίων και του ιμπεριαλισμού. Μπορεί να συμβάλει μ' αυτή την πάλη στην κοινωνικοπολιτική ωρίμανση των συνθηκών που αντικειμενικά θ' ανοίξουν το δρόμο για το σοσιαλισμό. Για την ωρίμανση αυτή καλείται να δουλεύει. Η πρωτοβουλία για το Μέτωπο είναι του ΚΚΕ. Το ΚΚΕ έχει στόχο μια κοινωνία με σοσιαλιστικές σχέσεις παραγωγής, με σοσιαλιστικές ιδιοκτησιακές σχέσεις σαν μοναδικό τρόπο να απαλλαχτεί πλέον ο λαός από το βραχνά της καπιταλιστικής - ιμπεριαλιστικής περιπέτειάς του, έρμαιο των ορέξεων μιας όλο και μικρότερης (αριθμητικά) ολιγαρχίας - ιδιοκτητών τεράστιων μονοπωλίων και διευθυντών πανίσχυρων ιμπεριαλιστικών οργανισμών. Αυτό όμως καθόλου δε σημαίνει ότι το ΚΚΕ θέτει ως όρο και προϋπόθεση, για τη συμφωνία με άλλες δυνάμεις για τη συγκρότηση του Μετώπου, το σοσιαλισμό.

Το ΚΚΕ μπορεί να είναι αυτή τη στιγμή το μοναδικό πολιτικό κόμμα που μιλά ξεκάθαρα για το ΑΑΔ Μέτωπο, αλλά όχι η μοναδική κοινωνική δύναμη. Αρα, δεν μπορούμε να πούμε ότι το Μέτωπο ταυτίζεται με το Κόμμα, αλλά ότι σ' αυτή τη φάση αποτελεί τη μόνη πολιτική δύναμη, που το αποτελεί. Ούτε σημαίνει ότι η συσπειρωτική του δύναμη συρρικνώνεται γι' αυτό το λόγο. Αλλωστε και άλλες πολιτικές δυνάμεις, όπως η Κομμουνιστική Ανανέωση, ξεχωριστοί κοινωνικοπολιτικοί παράγοντες, μιλάνε γι' αυτό σήμερα.

Οι Αμερικανοί, πάντως, την αναγνωρίζουν, όπως μάθαμε από την περιβόητη έκθεση του Κογκρέσου τους για τις εκλογές της 9ης Απρίλη, στην οποία αναγνωρίζεται η δυσανάλογη με το εκλογικό ποσοστό του συσπειρωτική δύναμη του ΚΚΕ, ιδιαίτερα αισθητή στο αντιιμπεριαλιστικό επίπεδο, όπως προέκυψε από την περσινή αντιΝΑΤΟική καμπάνια με αφορμή τον πόλεμο κατά της Γιουγκοσλαβίας και την επίσκεψη του Κλίντον στην Ελλάδα.

Ο Πολιτικός Χάρτης της Ευρώπης, βέβαια, διαφέρει αρκετά απ' αυτόν που επικρατούσε τότε που η Ελλάδα έγινε μέλος της τότε ΕΟΚ (1981). Δεν έχουμε πια το λεγόμενο σοσιαλιστικό μπλοκ με το Σύμφωνο Οικονομικής Αλληλοβοήθειας (ΣΟΑ), αλλά μια ολόκληρη σειρά χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης που τρέχουν τα σάλια τους (όπως λίγο - πολύ μας το παριστάνουν) για να μπουν σ' αυτή την πανίσχυρη (πιστεύεται) περιφερειακή καπιταλιστική ένωση, που ονομάζεται Ευρωπαϊκή. Οι λαοί εκεί, βέβαια, δε ρωτήθηκαν (ίσως, σ' αυτή τη φάση, θα 'λεγαν ακόμα «ναι» με την άγνοια, που επικρατεί και με το αδιέξοδο στο σπίτι τους). Ο φόβος, ωστόσο, μπροστά στο αίτημα της αποδέσμευσης υποδηλώνει ενδεχομένως απολυτοποίηση του θεσμού ΕΕ και επίδραση του συνδρόμου της λεγόμενης απομόνωσης (ψυχολογικό όπλο των αστικών κομμάτων).

Το Μέτωπο στην Ελλάδα καλείται να δουλεύει (και δουλεύει) για την αλλαγή του συσχετισμού των δυνάμεων μέσα στην ίδια τη χώρα, όπως σ' άλλες χώρες - μέλη υπάρχουν κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις που δουλεύουν, αν όχι για την ολική αποδέσμευση, τουλάχιστον για επιμέρους αποδεσμεύσεις ή μη εντάξεις (Μάαστριχτ, Ευρώ).

Τα δημοψηφίσματα που έγιναν - και εκεί που δεν έγιναν, οι δημοσκοπήσεις - δείχνουν διάχυτα στην Ευρώπη κλίμα αμφισβήτησης έως και άρνησης, που από τα αιτήματα για επιμέρους αποδεσμεύσεις (Ευρώ, Μάαστριχτ κλπ.) φτάνει και μέχρι τη διάθεση για ολική αποδέσμευση και μάλιστα σε αυξημένα ποσοστά των πληθυσμών έως και πλειοψηφίες (πρώτη η ανυπάκουη Σκανδιναβία, αλλά και αλλού). Σημαίνει ότι με βάση τα κοινωνικά αιτήματα ένας ευρύτερος κόσμος φτάνει σε - έστω επιμέρους - πολιτικά αιτήματα. Σημαίνει ότι κάτι αλλάζει στους συσχετισμούς στη βάση, παρόλο που αυτό δεν εκφράζεται (ακόμα) σε μια ριζικότερη πολιτική ψήφο, που οδηγεί πέρα από το καπιταλιστικό σύστημα. Το νεοφιλελεύθερο (με ως επί το πλείστον «σοσιαλιστικές» κυβερνήσεις) κάστρο Ευρώπη παρουσιάζει ραγίσματα, σ' ό,τι αφορά την εμπιστοσύνη των λαών. Ετσι θα γίνει, αναπόφευκτα, στα καινούρια υπό ένταξη κράτη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, διότι τα κοινωνικά και εργασιακά δικαιώματα που αφαιρούνται στα παλιά κράτη - μέλη, σίγουρα δε θα προστεθούν στα καινούρια. Οι αλλαγές των συσχετισμών, που θα επιβάλουν με το χρόνο την αποδέσμευση (όχι μόνο στην Ελλάδα), είναι μπροστά στην πόρτα και θα ξαναζωντανέψουν το αίτημα αυτό. Γι' αυτό είναι και σωστό να κρατιέται σε επιφυλακή κι ας μην έχει την πρώτη θέση γραμμής αυτή τη στιγμή, όπως κάποτε στις αρχές της δεκαετίας του '80 (και το ΠΑΣΟΚ τότε μαζί!).

Τα παραπάνω λόγια μας πάνε στην ανάγκη σύνδεσης των ευρύτερων λαϊκών αγανακτήσεων μέσω του ΑΑΔ Μετώπου με τα μέτωπα στις άλλες χώρες. Το θέμα του περάσματος στο σοσιαλισμό δεν ήταν ποτέ εγκεφαλικό. Αν μια χώρα, για οποιουσδήποτε λόγους, διαθέτει μια λαϊκή πλειοψηφία που θέλει σοσιαλισμό, αλλά εκείνη τη στιγμή είναι η μόνη χώρα, θα πεις τότε σ' αυτό το λαό: όχι, συγνώμη, περιμένετε, και κρατείστε ακόμα λιγάκι το παλιό σύστημα, διότι δεν είναι ακόμα ώριμες οι καταστάσεις; Περιμένετε μέχρι να θελήσουν κι άλλες χώρες το σοσιαλισμό, διότι δεν είναι ευνοϊκός για κάτι τέτοιο ο συσχετισμός των δυνάμεων;

Είναι σαφές ότι έτσι δεν πάει η ιστορία. Δεν είναι απλό το ζήτημα, ούτε ξέρεις εκ των προτέρων σε ποιο περίγυρο (ιστορικό, ιδεολογικό, πολιτικό, οικονομικό) θα φτάσει μια χώρα σ' αυτό το επίπεδο λαϊκών αγώνων. Συνεπώς, δεν μπορεί να απαντηθεί το ερώτημα απλοϊκά με μια συνταγή. Ανάλογα με το σενάριο που προκύπτει - και είναι πολλά τα μη προβλεπόμενα - καθορίζεται και η τακτική. Ο στρατηγικός στόχος, όμως, δεν αλλάζει. Δεν έχει νόημα να αναρωτηθεί κανείς, αν η σοσιαλιστική επανάσταση μπορεί να ξεσπάσει και να κρατήσει σε μια χώρα ή σε ομάδα χωρών. Δεν είναι κουμπί που πατάς, αλλά η κάθε συγκεκριμένη κατάσταση θέλει συγκεκριμένη εξέταση και δράση στις συγκεκριμένες συνθήκες. Διότι η αλήθεια μόνο συγκεκριμένη είναι.