«Συνδικαλισμός στις Ενοπλες Δυνάμεις» | ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

«Συνδικαλισμός στις Ενοπλες Δυνάμεις»

Με αφορμή την απόφαση του μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών της 26/4/05, για τη δημοσίευση του καταστατικού της συνδικαλιστικής οργάνωσης της «Ενωσης Αξιωματικών Ενόπλων Δυνάμεων», είναι αλήθεια ότι δημοσιεύτηκαν κάποια μουδιασμένα και αγουροξυπνημένα άρθρα σχετικά με το ζήτημα αυτό. Βέβαια, δημοσιεύτηκαν κάποια ντοκουμέντα και ιστορικά γεγονότα που σαν σκοπό είχαν να μας εισάγουν στο πνεύμα και στη γνώση κάποιων γεγονότων του παρελθόντος, όπου κάποιοι αξιωματικοί διεκδίκησαν δικαιώματα αποσπασματικά και μερικώς οργανωμένα με αμφίβολα αποτελέσματα. Δε νομίζω ότι αυτά τα γεγονότα αποτέλεσαν και τη σπορά για τη δημιουργία συνδικαλιστικού κινήματος στις Ενοπλες Δυνάμεις (ΕΔ).

Οι Ενοπλες Δυνάμεις της πατρίδας μας έχουν διαδραματίσει διαχρονικά έναν πολύπλευρο και δραματικό ρόλο στην ιστορική τους διαδρομή. Από το 1821 έως την εποχή μας, οι ΕΔ μέσα από επαναστάσεις, εξεγέρσεις, πολέμους σχετικούς με τα «εθνικά προβλήματα», ήσαν πάντα στο κέντρο των γεγονότων. Το βασικό ερώτημα ήταν και είναι βέβαια εάν υπήρχε δημοκρατική βάση στο στράτευμα και ιδιαίτερα στους αξιωματικούς (για τους υπαξιωματικούς θα αναφερθώ σε άλλο σημείο).

Το ερώτημα που βασανίζει ακόμα είναι «ποιο μοντέλο ΕΔ θέλουμε;» όπως και «τι είδους αξιωματικούς θέλουμε». Ο Τριαντάφυλλος Γεροζήσης στο βιβλίο του «Το Σώμα των Αξιωματικών και η θέση του στη σύγχρονη Ελληνική Κοινωνία 1821 - 1975»(εκδ. «Δωδώνη», 1996) μας αναφέρει ότι ...το Σώμα των αξιωματικών, από παράδοση ή από κοινωνικές αντιδράσεις, πολιτικούς ή εθνικούς λόγους, ήταν ανέκαθεν στη συντριπτική του πλειοψηφία αντιμοναρχικό, και συνεχίζει... Γιατί, από το γεγονός της συνεχούς και μόνιμης ύπαρξης του εθνικού προβλήματος, το Σώμα των αξιωματικών ήταν συνδεδεμένο με τις εθνικές ελπίδες, ενώ οι μοναρχίες, οι ξένες δυναστείες που επιβλήθηκαν από δυνάμεις ξένες προς την ελληνική κοινωνία, παρέμειναν πάντα στο ρόλο του αποβλέποντος προς όφελος των ξένων επιρροών, κυρίως της αγγλικής αντιτιθέμενης ανοιχτά ή συγκαλυμμένα, στα πραγματικά εθνικά ελληνικά συμφέροντα. Ετσι διαπιστώνεται ότι οι μεγάλες επεμβάσεις του στρατού από το 1843 ως το 1967, είχαν στο κέντρο το πρόβλημα της Μοναρχίας, εμπόδιο μεγάλο στην αστική τάξη.

Από την άλλη πλευρά, ο Αντώνης Κακαράς Αρχιπλοίαρχος ΠΝ ε.α. σε αδημοσίευτη διδακτορική του διατριβή «Οι Επαγγελματίες στρατιωτικοί υπό αυταρχικά καθεστώτα», επισημαίνει ότι: ...με τη λήξη του Β' Παγκόσμιου Πολέμου καταβάλλεται προσπάθεια και διαμορφώνεται - δομείται Σώμα στελεχών των ΕΔ, προερχόμενο μόνον από τη συντηρητική - υπερσυντηρητική ιδεολογική παράταξη, τη θεωρούμενη και αποκαλούμενη «εθνικόφρονα», ενώ καθιερώνεται σύστημα επιλογών «κατάλληλων» δηλαδή «εθνικοφρόνων» νέων, στους οποίους επιτρέπεται η είσοδος στις παραγωγικές σχολές, ενώ αποκλείονται οι «ακατάλληλοι», ήτοι οι προερχόμενοι από οικογένειες κομμουνιστών και «συνοδοιπόρων». Από το σύστημα δομής και οργάνωσης των ΕΔ τη μεταπτυχιακή εκπαίδευση μεταπολεμικά, την καθημερινή εργασία με βάση τις προβλέψεις των Παγίων Διαταγών, τις ασκήσεις και τις υπηρεσίες σε θέσεις ΗΠΑ και NATO, τα στελέχη των ΕΔ αποκτούν εξάρτηση από το στρατιωτικό, κοινωνικό, εκπαιδευτικό σύστημα των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ. Η ιδεολογική επίπτωση από τις εξαρτήσεις αυτές είναι εξίσου σημαντική.

Εύλογο, λοιπόν, είναι το γεγονός ότι το μοντέλο του Ελληνα αξιωματικού μόνον ελληνικό δεν ήταν. Από πολιτικής πλευράς, η εξάρτηση της χώρας από τις ξένες δυνάμεις δεν άφηναν περιθώρια για πατριωτικά στελέχη στις Ενοπλες Δυνάμεις. Το μοντέλο και η αποστολή τους είχαν να κάνουν κυρίως με την ασφάλεια και την προστασία του εκάστοτε κρατούντος καθεστώτος και των ΕΔ από τους «εσωτερικούς εχθρούς» (θεωρώντας κυρίως τον κομμουνισμό και το Κομμουνιστικό Κόμμα ). Αυτή η δομή των ΕΔ και το συγκεκριμένο μοντέλο - το ενίσχυαν οι Μόνιμες - Πάγιες Διαταγές και η ισχύουσα νομοθεσία που σαν βάση της ιδεολογική και χρονολογική ήταν αυτή της 4ης Αυγούστου. Η αναχρονιστική και αντιδραστική αυτή δομή δεν επέτρεπε όχι μόνον τον εκδημοκρατισμό των Ενόπλων Δυνάμεων, αλλά ούτε την ικανοποίηση στοιχειωδών αιτημάτων των στρατιωτικών.

Ο αστικός πολιτικός κόσμος της δεκαετίας του '30 και τα πλουτοκρατικά κόμματα από τα αντιβενιζελικά ίσαμε τα βενιζελικά, ύστερα από έντονες ενδοαστικές αντιπαραθέσεις, επιβάλλουν το σκοταδισμό στην ελληνική κοινωνία με την επιβολή της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου. Ο ίδιος ο Μεταξάς με δωρική σαφήνεια εξηγεί την επιβολή της δικτατορίας... «Η αδιάκοπος φροντίς διά την στερέωσιν του αστικού καθεστώτος με όλας τας αναγκαίας θυσίας διά το σύνολον της κοινωνίας και ιδίως διά τας ενδεείς τάξεις». Αυτή ήταν και η αρχή του σύγχρονου μεσαίωνα στη χώρα μας.

Δεν πρέπει κανείς να παραβλέψει ότι στις ΕΔ υπήρχαν και στελέχη με δημοκρατικά και πατριωτικά ιδεώδη. Τα πρώτα δείγματα τα συναντάμε στα γεγονότα της 9ης του Μάη 1936 στη Θεσσαλονίκη, όπου τμήματα του στρατού ενώθηκαν με τους απεργούς καπνεργάτες και άλλους εργάτες και υπήρξαν συγκρούσεις με αστυνομικές δυνάμεις. Την ίδια εποχή, αξιωματικοί του Στρατού, της Αεροπορίας και του Ναυτικού (εκ των οποίων μερικοί από αυτούς αργότερα απότακτοι) δημιουργούν τη δημοκρατική, φιλειρηνική οργάνωση (ΦΟΑΕΔ) ...με την εγκαθίδρυση της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου, μας περιγράφει ο Βασίλης Βενετσανόπουλος Ταξίαρχος ε.α. στο βιβλίο του«Παρών» («Σύγχρονη Εποχή», 2004)... η ΦΟΑΕΔ συνέχισε με πιο εντατικούς ρυθμούς να δουλεύει ανάμεσα στους αξιωματικούς, με απώτερο σκοπό την αύξηση των δυνάμεών της και την παραπέρα, ενδεχομένως, συμβολή της σε ενέργειες για την ανατροπή της δικτατορίας και την εγκαθίδρυση δημοκρατικού προοδευτικού καθεστώτος στη χώρα. Με την επίθεση των ιταλοφασιστών κατά της Ελλάδας στις 28-10-1940 και των ναζιστών Γερμανών στις 6-4-1941 το σύνολο των αξιωματικών της ΦΟΑΕΔ πολέμησε στο μέτωπο ενώ με τη λήξη τον πολέμου παρέμειναν στην Ελλάδα και αποφάσισαν να πάρουν μέρος στον ένοπλο εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα με τον ΕΛΑΣ.

...Η ανάγκη της δημοκρατικής εξυγίανσης της πολιτικής μας ζωής και της αποκατάστασης των ηθικών αξιών που συνεχώς υποβαθμίζονταν, γίνονταν όλο και πιο φανερή σε κάθε τίμιο αξιωματικό. Ολο και περισσότεροι συνειδητοποιούσαν την ανάγκη της αλλαγής. Μας τονίζει ο Στέφανος Παπαγιάννης στο βιβλίο του «Από εύελπις αντάρτης» («Σύγχρονη Εποχή», 1991).

Το έπος της Εθνικής Αντίστασης έχει να παρουσιάσει εκατοντάδες λαμπρών αξιωματικών που παρέμειναν στην Ελλάδα πολέμησαν στον αγώνα κατά του φασισμού και, προς επιβράβευση του ηρωισμού τους, στο τέλος εκδιώχθηκαν, φυλακίσθηκαν, εξορίστηκαν, εξαφανίσθηκαν από προσώπου γης. Και άλλοι δημοκρατικοί αξιωματικοί εκδιώχθηκαν στα χρόνια από το 1949 - 1967 γιατί η μοναρχία και η ολιγαρχία προσπαθούσε να ενισχύσει τα πολιτικοστρατιωτικά της στηρίγματα και να διαμορφώνει επιρροές και μηχανισμούς στις ΕΔ που θα αναβάθμιζαν το δικό της ρόλο. Το αποκορύφωμα της δίωξης και εξαφάνισης δημοκρατικών αξιωματικών ήταν την περίοδο της χούντας των συνταγματαρχών και του ξένου παράγοντα στα χρόνια 1967 - 1974. Για την περίοδο αυτή γνωρίζουμε περισσότερα, γιατί τα γεγονότα μάς είναι πρόσφατα και οι πρωταγωνιστές παρόντες. Είμαστε δε τυχεροί που έχουμε την τιμή να συμπορευόμαστε στο δημοκρατικό μέτωπο έμμεσα ή άμεσα με αρκετούς από τους πρωταγωνιστές της περιόδου εκείνης.

Και μετά από αυτήν την παρένθεση (που ως κληρονομιά μάς βαραίνει) επανερχόμαστε στην είδηση για το εγχείρημα του ένστολου συνδικαλισμού, που όσο και να ξενίζει, έχει ήδη τη θετική γνωμάτευση των νομικών και των συνταγματολόγων, αφού σε ό,τι αφορά το Σύνταγμα, κώλυμα δε φαίνεται να υπάρχει πλέον μετά την τελευταία αναθεώρησ'η του. Το προηγούμενο Σύνταγμα, στο άρθρο 12 παρ. 4, ανέφερε μεταξύ άλλων ότι με νόμο μπορεί να επιβληθούν περιορισμοί στο συνδικαλιστικό δικαίωμα των δημοσίων υπαλλήλων, των υπαλλήλων σε ΟΤΑ, ή άλλων νομικών προσώπων Δημοσίου Δικαίου. Η συγκεκριμένη παράγραφος όμως απαλείφθηκε εντελώς με την τελευταία αναθεώρηση, ενώ σε άλλο άρθρο (και συγκεκριμένα στο άρθρο 23) όπου αναφέρεται η απαγόρευση της απεργίας στους δικαστικούς και τους υπηρετούντες στα Σώματα Ασφαλείας, δεν υπάρχει καμία μνεία για τους στρατιωτικούς. Ακόμα κι αν αυτή η μη αναφορά αποδοθεί σε παραδρομή του συνταγματικού νομοθέτη ή γίνει διασταλτική ερμηνεία του συγκεκριμένου άρθρου, οι πρωτεργάτες του στρατιωτικού συνδικαλισμού, όπως πληροφορηθήκαμε, δεν πρόκειται να διεκδικήσουν το δικαίωμα της απεργίας.

Αρκετά πρέπει να αλλάξουν ακόμη, προκειμένου να εξαφανιστούν νομικοί σκόπελοι όπως το νομοθετικό διάταγμα της χούντας (ν.δ. 1400/73) το οποίο αναφέρεται στα θέματα των αξιωματικών των Ενόπλων Δυνάμεων και κάνει λόγο για απαγόρευση της συμμετοχής τους σε σωματεία χωρίς την προηγούμενη άδεια της ηγεσίας. Το νομοθετικό αυτό «απολίθωμα» εκτιμάται ότι μπορεί να καταρριφθεί (και θα καταρριφθεί) και μόνον από τις κείμενες κοινοτικές οδηγίες περί συνδικαλισμού στις ΕΔ των χωρών - μελών, αφού εδώ και αρκετά χρόνια σε άλλες χώρες της ΕΕ υπάρχει συνδικαλισμός. Από τον Σεπτέμβρη του 2003 έχει γραφτεί ότι εκπρόσωπος του ΥΠΕΘΑ είχε κληθεί να συμμετάσχει σε σύσκεψη που έγινε στο υπουργείο Εξωτερικών, προκειμένου να συνταχθεί η απαντητική έκθεση περί προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων στη χώρα μας. Το ΥΠΕΘΑ επιφυλάχτηκε τότε να απαντήσει αμέσως αλλά με έγγραφό του στις 23 Δεκέμβρη του 2003, σε ό,τι αφορά το δικαίωμα στο συνδικαλισμό των στρατιωτικών, ανέφερε ότι το θέμα είναι μεν παλιό, πλην όμως μελετάται για την εξεύρεση μιας «πρόσφορης λύσης». Οι στρατηγοί είχαν υπόψη τους την υπ' αριθ. 1572/2002 σύσταση της ΕΕ και το 903/88 ψήφισμα του ευρωκοινοβουλίου, κείμενα τα οποία κάνουν σαφή λόγο στο συνδικαλιστικό δικαίωμα των μελών του επαγγελματικού προσωπικού των Ενόπλων Δυνάμεων. Η Ευρωβουλή, ειδικότερα, ζητά από τα κράτη - μέλη να παράσχουν το δικαίωμα του συνδικαλιζεσθαι, πλην αυτού της απεργίας, επισημαίνει δε ρητά ότι η εθνική νομοθεσία δεν πρέπει να βλάπτει αυτό το δικαίωμα και την ελεύθερη συνδικαλιστική έκφραση των στρατιωτικών. Εξάλλου, από το 1972 στην ΕΕ λειτουργεί ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Στρατιωτικών Ενώσεων (Euromil) ο οποίος έχει μέλη 32 ενώσεις, από 22 χώρες της Δυτικής και της Ανατολικής Ευρώπης καλύπτοντας περίπου 500.000 στρατιωτικούς. Πάντως, και στη χώρα μας, αναμένεται να προκύψει σύντομα θέμα συνδικαλισμού εκτός από τους αξιωματικούς και για τους οπλίτες λόγω της οργάνωσης των ΕΔ σε επαγγελματική βάση.

Με βάση τα στοιχεία αυτά προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση ανέτοιμη ακόμα «σύρεται» στην κυριολεξία να «τακτοποιήσει» εκ του ασφαλούς και το θέμα αυτό, ενώ ταυτόχρονα διαπιστώνεται ότι στην προσωρινή επιτροπή οι περισσότεροι εκ των συνδικαλιστών είναι αξιωματικοί εξ υπαξιωματικών (είναι απόντες οι απόφοιτοι των «ευγενών σχολών») ενώ ο φερόμενος ως επικεφαλής είναι δικαστικός γραμματέας του Στρατοδικείου Αθηνών. Θα δείξει η συνέχεια της προσπάθειας αυτής από ποιους αξιωματικούς θα πλαισιωθεί η συνδικαλιστική αυτή προσπάθεια ενώ αναμένεται με ενδιαφέρον η στιγμή που θα συνδικαλιστούν οι υπαξιωματικοί αλλά και οι επαγγελματίες πενταετούς υποχρέωσης.

«Η συλλογική έκφραση των υπηρετούντων στις Ενοπλες Δυνάμεις γίνεται επιτακτική ανάγκη προκειμένου να επέλθει ο εκσυγχρονισμός τους, ώστε να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες άμυνας επ' ωφελεία του συνόλου του Ελληνικού Λαού», όπως επισημαίνεται από τους δικαστές της απόφασης αυτής.

Ως Κίνηση για την Εθνική Αμυνα έχουμε επανειλημμένα τονίσει την αναγκαιότητα του συνδικαλισμού στις Ενοπλες Δυνάμεις για τη διεκδίκηση και επίλυση σοβαρών θεσμικών και ατομικών προβλημάτων του προσωπικού, αλλά και για πάγια ζητήματα όπως η προάσπιση της προσωπικής ελευθερίας, της αξιοκρατίας, της ελευθερίας της σκέψης, του εκδημοκρατισμού αλλά και με επιδίωξη για:

- Την Εθνική Ανεξαρτησία της χώρας και την Ειρήνη.

- Τον πατριωτικό προσανατολισμό, το δυνάμωμα της ενότητας με το Λαό και την αναγνώριση του έργου των Ενόπλων Δυνάμεων, που αποτελούν και πάγιες θέσεις της Κίνησης για την Εθνική Αμυνα.

Νίκος ΤΖΟΒΛΑΣ
Αξιωματικός ε.α. του Πολ. ΝαυτικούΜέλος της Γραμματείας της Κίνησης για την Εθνική Αμυνα