Ο Δημήτρης Βάγιας είναι μια ξεχωριστή περίπτωση του εμφυλίου. Επιστρατεύεται στον αστικό στρατό και στο Κάμινι του Γράμμου αυτομολεί και περνάει στον ΔΣΕ. Η οπισθοχώρηση τον βρίσκει στην Αλβανία και από κει στην ΕΣΣΔ, όπου έζησε 41 χρόνια. "Στο ΔΣΕ εντάχθηκα την 1η Ιούνη του '49. Πριν ήμουν στον αστικό στρατό και αυτομόλησα. Αυτό έγινε στο Γράμμο. Βγήκαμε για περίπολο, ξεκλέφτηκα και έφυγα. Το ηθικό του στρατού ήταν πεσμένο. Ηταν ράκη, ερείπια. Να φανταστείς, μας λέγανε να στήσουμε ενέδρες και λέγαμε ψέματα".

Ανάμεσα στα άλλα καθήκοντά του ήταν η διαφώτιση και η προπαγάνδα προς τους στρατιώτες. "Στο Γράμμο γράφαμε φωτεινά συνθήματα, ολόκληρες πλαγιές. Παίρναμε το πισσόχαρτο απ' τα κουτιά των βλημάτων και φτιάχναμε τα γράμματα. "Ο Γράμμος τάφος", "Αδέρφια φαντάροι"".

Μας διηγείται μια πραγματικά ιστορική στιγμή, όταν τον ειδοποιούν πως μια ολόκληρη διλοχία του στρατού, πρώην συνάδελφοί του, μαζί με τον επικεφαλής θέλουν να τους μιλήσει! Την προηγούμενη μέρα ο ΔΣΕ προσπαθούσε να μιλήσει με τα χωνιά, αλλά δέχτηκε πυρά και δεν τα κατάφερε. Η απόγνωση όμως των φαντάρων ήταν πιο ισχυρή. "Θυμάμαι μια πραγματικά ιστορική στιγμή στις 5 Ιούλη του '49, στο Κάμινι. Οι πρώην συνάδελφοί μου με κάλεσαν να μιλήσουμε μαζί. Εγινε πανζουρλισμός. Μιλήσαμε μέχρι που βράχνιασα. Αν θέλετε να μιλήσουμε, τους είπα, από μας δε θα πέσει ούτε ντουφεκιά, εσείς εγγυάστε;". Απόσταση ανάμεσα στους στρατιώτες και τους αντάρτες 150 μέτρα. "Βγήκαμε κι αυτοί κι εμείς, καθίσαμε πάνω στις πέτρες, καπνίζοντας και μιλάγαμε. Τους λέγαμε "για ποιους πολεμάτε, γιατί πολεμάτε, είμαστε αδέρφια, εδώ πολεμάνε αντάρτες από το '42 και σας στείλαν εδώ, θα πεθάνετε. Αν δε θέλετε να πολεμήσετε, περάστε στην Αλβανία να γλιτώσετε. Σας θέλουμε αύριο για τη Λαϊκή Δημοκρατία". Και μου έχει μείνει ακόμη ο αχός στα αυτιά μου: "Λέγε σε ακούμε, λέγε σε ακούμε... ". Την άλλη μέρα άρχισαν όλμοι, πυροβολικό, στάχτη...".