Δεν πρόκειται για απόσπασμα ομιλίας "αριστεριστή" συνδικαλιστή σε γενική συνέλευση φοιτητικού συλλόγου. Είναι λόγια του υπουργού Παιδείας, Γερ. Αρσένη, στην εναρκτήρια ομιλία του στο διήμερο Ευρωπαϊκό Συνέδριο με θέμα "Προοπτικές των μεταπτυχιακών σπουδών στην Ευρώπη" στις 9/2. Για να συνεχίσει αμέσως, λέγοντας: "Οι μεταπτυχιακές σπουδές είναι αυτές που θα καθοδηγήσουν αργότερα τον φοιτητή σε μια εμβάθυνση και εξειδίκευση". Στην ίδια ομιλία εξάγγειλε ότι οι επιτροπές του υπουργείου επεξεργάζονται σχέδιο νόμου για τις μεταπτυχιακές σπουδές, το οποίο θα ψηφιστεί (ως συνήθως) μέσα στο καλοκαίρι.

Το συγκεκριμένο απόσπασμα από την ομιλία του υπουργού είναι αποκαλυπτικό των προθέσεών του. Φανερώνει το πώς σκέπτεται να διαρθρώσει την ανώτατη εκπαίδευση και τις μεταπτυχιακές σπουδές.

1. Στέρεη γενική κοσμοθεωρητική μόρφωση που θα του δίνει τη δυνατότητα να αντιλαμβάνεται και να κατανοεί τους νόμους κίνησης της φύσης, της νόησης και της κοινωνίας, για να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει σύνθετα προβλήματα. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να διδάσκεται και τις θεμελιώδεις αρχές όλων των βασικών επιστημών (Μαθηματικά, Φυσική, Πολιτική Οικονομία, Κοινωνιολογία κ.ά.), καθώς και τα βασικά φιλοσοφικά ρεύματα.

2. Στέρεη γενική επιστημονική μόρφωση στο αντικείμενο που σπουδάζει. Μέσα από αυτή τη μόρφωση, θα πρέπει ο φοιτητής να κατακτάει το αντικείμενο της επιστήμης του. Θα πρέπει να μαθαίνει όλους τους βασικούς νόμους, τις αντιθέσεις τους, τις μεθοδολογίες, τον τρόπο εξέλιξης και γενικότερα τη διαλεκτική της συγκεκριμένης επιστήμης και τη σχέση της με την επιστήμη συνολικά.

3. Κατάκτηση και αφομοίωση της σχέσης γενικού - μερικού, της ικανότητας συγκεκριμενοποίησης, συστηματικής μελέτης και έρευνας που οδηγεί στην εμβάθυνση και την ειδίκευση. Με αυτό τον τρόπο εξασφαλίζεται η ικανότητα εφαρμογής της αποκτημένης γνώσης στο επίπεδο της υλικής παραγωγής. Με την έννοια αυτή, πρέπει πάντα να περιφρουρείται ο χαρακτήρας της ανώτατης εκπαίδευσης με την κατά το δυνατό γρηγορότερη διοχέτευση της παραγόμενης - πρωτότυπης γνώσης στον προπτυχιακό κύκλο σπουδών.

4. Σύνδεση της επιστήμης με την εργασία. Η σύνδεση αυτή που πρέπει να γίνεται οργανωμένα κατά τη διάρκεια του προγράμματος σπουδών έχει τη διάσταση της απόκτησης εμπειριών και συμπλήρωσης των γνώσεων για τη συγκεκριμένη εφαρμογή των θεωρητικών γνώσεων, αλλά δεν περιορίζεται σε αυτή. Πρώτα και κύρια, η επαφή με την πραγματικότητα της επαγγελματικής ενασχόλησης πρέπει να βοηθάει τον φοιτητή να αντιλαμβάνεται, έστω και σε γενικές γραμμές, τον κοινωνικό του ρόλο, τις παραγωγικές σχέσεις, τη σχέση της επιστήμης του με τις παραγωγικές δυνάμεις και τις παραγωγικές σχέσεις και τη δική του θέση στο μέλλον μέσα στην παραγωγή.

Με βάση τα παραπάνω, γίνεται ακόμα πιο καθαρό ποιες είναι οι επιδιώξεις της ΕΕ και της κυβέρνησης. Στο όνομα ότι οι βασικές σπουδές πρέπει να παρέχουν μόνο γενική γνώση (βλ. κατάρτιση), θα υποβαθμίσουν ακόμα παραπέρα το επίπεδο των σπουδών. Ετσι η μεγάλη πλειοψηφία των αποφοίτων θα βγαίνει στην παραγωγή κατακτώντας ίσα - ίσα την αναγκαία γνώση για μια πρόσκαιρη θέση εργασίας, με τρόπο αποσπασματικό και φυσικά με μειωμένα επαγγελματικά δικαιώματα και απαιτήσεις. Στην κατεύθυνση αυτή, η κυβέρνηση προτίθεται να προχωρήσει παραπέρα τη διάσπαση του ενιαίου χαρακτήρα της ανώτατης εκπαίδευσης (μετά τα ΠΣΕ) και στα "συμβατικά" Πανεπιστήμια σε Κύκλους Σπουδών. Αυτό το γεγονός, ο υπουργός το παρουσιάζει ως "πρόσβαση στην επιστήμη".

Στην πραγματικότητα, οι απόφοιτοι, ακόμα και όταν καταφέρουν να ενταχθούν στην παραγωγή, θα βρίσκονται διά βίου σε καθεστώς ανασφάλειας και επανακατάρτισης. Ο στόχος είναι προφανής. Να καλύπτονται οι εναλλασσόμενες ανάγκες των επιχειρήσεων στην αγορά εργασίας. Με δυο λόγια το μοντέλο σπουδών που οραματίζεται η κυβέρνηση είναι ένας μηχανισμός παραγωγής απασχολήσιμων εργαζομένων, με υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο από αυτό της μέσης εκπαίδευσης που θα εκπληρώνει το σχήμα κατάρτιση - απασχόληση - απόλυση - επανακατάρτιση.

Με τη μεταφορά της ειδίκευσης στα μεταπτυχιακά, ακόμα λιγότεροι φοιτητές θα αποκτούν (την απαραίτητη για εμάς) ολόπλευρη επιστημονική μόρφωση. Ετσι τα μεταπτυχιακά θα γίνουν ένας μηχανισμός ταξικής επιλογής της αυριανής (απαραίτητης για την άρχουσα τάξη) ελίτ.

Για άλλη μια φορά γίνεται φανερό ότι μπροστά μας υπάρχουν δύο δρόμοι. Της υποταγής και της συναίνεσης με τις κατευθύνσεις μιας αντιδραστικής πολιτικής, ή της ανατροπής της και της διεκδίκησης με όρους Μετώπου Παιδείας ενός άλλου εκπαιδευτικού συστήματος, σε μια νέα κοινωνική πραγματικότητα. Το φοιτητικό κίνημα, αλλά και συνολικά το λαϊκό κίνημα της χώρας μας δεν έχουν μπροστά τους άλλη επιλογή από αυτήν της αντεπίθεσης και του Μετώπου Παιδείας. Η συζήτηση, που άνοιξε σε ΑΕΙ και ΤΕΙ το περασμένο Φθινόπωρο με αφορμή το Νόμο 2525/97, μπορεί και πρέπει να πάρει νέα ποιοτικά στοιχεία με βάση την εμπειρία που αναδείχνουν τόσο οι αγωνιστικές κινητοποιήσεις των φοιτητών και των μαθητών, των εργαζομένων και των αγροτών.

Παναγιώτης ΠΑΛΑΒΟΣ