*******

"... Ο Μπρεχτ πίστευε στη διαλεκτική διαδικασία της ιστορίας και την αναπόφευκτη εκπλήρωση του μαρξιστικού ιδανικού. Αλλά τον ενδιέφερε το παρόν. Ηταν πολύ ρεαλιστής για να μην ξέρει ότι το φως στον ορίζοντα ήταν πολύ μακριά και ότι θα υπήρχαν στο δρόμο τρομερές δυσχέρειες. Τα ωσαννά θα ψαλούν στο βασίλειο της δικαιοσύνης, αλλά όχι αύριο ούτε καν μεθαύριο. Κι όμως, επειδή η τελική νίκη είναι βέβαιη, όλη η ταλαιπωρία που πρέπει να προηγηθεί έχει μια ποιότητα μιας παράξενης, απάνθρωπης απώλειας. Είναι φρικαλέα γιατί είναι κάπως αναπόφευκτη...

Ενας μαρξιστής ξέρει ότι είναι παράλογο για τον άνθρωπο ν' αγωνίζεται ενάντια στους νόμους της ιστορίας. Αν η αστική τάξη αναγνώριζε ότι είναι καταδικασμένη, αν μπορούσε να παραδεχτεί τη φανερή αλήθεια της σοσιαλιστικής αποκάλυψης, δε θα υπήρχε ανάγκη για παραπέρα αγώνα. Αν το προλεταριάτο καταλάβαινε τη φύση της ιστορικής διαδικασίας και ενωνόταν με την κομμουνιστική πρωτοπορία σαν το φυσικό της ηγέτη, ολόκληρο το οικοδόμημα του πολέμου και της εμπορικής απληστίας θα κατέρρεε. Αλλά οι άνθρωποι είναι τυφλοί για τη δική τους λύτρωση. Ετσι αμέτρητες ζωές καταστρέφονται, και καταστρέφονται ανώφελα.

Το έργο "Μάνα Κουράγιο" είναι μια αλληγορία σκέτης απώλειας. Η τρελή γριά χάνει τα παιδιά της, το ένα μετά το άλλο, στο εγκληματικό σάρωμα του Τριαντάχρονου Πολέμου. Αυτές οι ζωές έχουν ή έτσι ή αλλιώς σπαταληθεί. Αλλά η πραγματική απώλεια βρίσκεται εντός. Η Μάνα Κουράγιο δε μαθαίνει τίποτα από την αγωνία της. Αρνείται να πιάσει την απλή αλήθεια ότι αυτοί που ζουν πουλώντας σπαθιά θ' αφανιστούν από το σπαθί. Τραβάει το κάρο της που κουβαλάει πράγματα για το στρατό από τη μια μάχη στην άλλη. Ξέρει πως οι τραυματίες θα ζητήσουν κονιάκ, όπως ζητάνε μπαρούτι όπου βαράνε τα κανόνια. Κάθε φορά που κάποιο της παιδί σκοτώνεται, η Μάνα Κουράγιο θα μπορούσε να σταματήσει. Αντίθετα ζεύει τους επιζήσαντες στο κάρο της και συνεχίζει σαν ένα γεράκι που ψάχνει το ψοφίμι. Καθώς τραβάει το κάρο, αρχίζει να γυρίζει όλο και περισσότερο η περιστροφική σκηνή. Το τρελό πλάσμα νομίζει ότι προχωρεί. Στην πραγματικότητα βαδίζει σ' ένα μύλο ερειπίων. Αλλά αρνείται να υποχωρήσει όσο υπάρχει ένα δουκάτο να κερδίσει, κάπου στο μισοκαμένο τοπίο, ανάμεσα στην Αλσατία και την Πράγα. Αφήνει τους πεθαμένους της στο χειμώνα και στους λύκους, και συνεχίζει. Οι φρικαλεότητες που πέφτουν πάνω της είναι πραγματική απώλεια, σαν κεραυνός που τα καίει όλα. Βάζει δύναμη στους ώμους της, ξαναδένεται με τα χαλινάρια, και τραγουδάει το τραγούδι του πολέμου...".

(Η μετάφραση είναι της Ιωάννας ΚΑΡΑΤΖΑΦΕΡΗ)