Και μόνο στην τελευταία δεκαετία αν ανατρέξει κανείς, ιδιαίτερα την περίοδο '89 - '91, όπου το ΚΚΕ πέρασε μια βαθιά ιδεολογικοπολιτική και οργανωτική κρίση, με τελικό αποτέλεσμα τη διάσπαση, θα διαπιστώσει, χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία, τα εξής:

Πρώτο: Οι κάθε λογής «δημοκράτες», ανανεωτές, νεοτεριστές ή όπως αλλιώς αυτοαποκαλούνταν και βρίσκονταν τότε σε στελεχικές θέσεις του Κόμματος, ήταν τα αγαπημένα παιδιά των ΜΜΕ, του αντικομμουνισμού, της αντιΚΚΕ προπαγάνδας, αλλά, σε τελευταία ανάλυση, και η πηγή τους, ο τροφοδότης τους.

Δεύτερο: Η ίδια η κατοπινή εξέλιξή τους, ή, καλύτερα, η κατάντια τους (αν όχι όλων, των περισσότερων από τους πρωταγωνιστές), δείχνει το «αγαθό» των προθέσεών τους και τα πραγματικά τους κίνητρα.

Τρίτο: Αφού η άρχουσα τάξη αξιοποίησε στο έπακρο ορισμένους τους πέταξε στην άκρη σαν στυμμένες λεμονόκουπες και άλλους συνεχίζει να τους συντηρεί με το μόνο «τίτλο τιμής» που τους απέμεινε: Την ιδιότητα του πρώην.

Γιατί, όμως, και σήμερα βρίσκονται στην αιχμή του δόρατος της αντιΚΚΕ επίθεσης οι αρχές συγκρότησης και λειτουργίας του Κόμματος;

Πώς εξηγείται αυτή η μανία εναντίωσης στον τρόπο λειτουργίας ενός κόμματος, που «εκπροσωπεί το 5% του ελληνικού λαού», όπως σπεύδουν να δηλώσουν όποτε στριμώχνονται; Γιατί η επίθεση να παίρνει τέτοιο χαρακτήρα, σε μια εποχή, μάλιστα, που το ΚΚΕ κάθε άλλο παρά κρίση διέρχεται;

Η απάντηση θα μπορούσε να είναι εξαιρετικά απλή:

Το αγκάθι γι' αυτούς είναι ο Δημοκρατικός Συγκεντρωτισμός. Αυτή η αρχή, που επιτρέπει στο ΚΚΕ μια τέτοια λειτουργία, που του διασφαλίζει ιδεολογική και πολιτική ενότητα, από τη μια μεριά, και ενότητα δράσης, από την άλλη. Οσο το κόμμα μας θα υπερασπίζεται αυτήν την αρχή, τόσο θα συσπειρώνει νέες δυνάμεις στην πολιτική του, τόσο θα κατορθώνει να ενισχύει την ενότητα, τους αγώνες και το επίπεδο συνείδησης της εργατικής τάξης και των άλλων καταπιεζομένων στρωμάτων, τόσο θα προετοιμάζει και θα διαπαιδαγωγεί αυτές τις δυνάμεις στα ιδανικά του σοσιαλισμού μέχρι την τελική νίκη.

Ας μην γελιόμαστε! Πηγή της ανησυχίας τους είναι η ίδια η πολιτική τους. Κυρίως, αυτή που προετοιμάζουν, αυτή που σχεδιάζουν να εφαρμόσουν. Και δεν αναφερόμαστε εδώ μόνο στην κυβέρνηση ή σε όποιο αστικό κόμμα ή συμμαχία βρεθεί στην εξουσία. Ο ξένος παράγοντας, οι ιμπεριαλιστικοί οργανισμοί, ακόμα και οι ξένες και ντόπιες μυστικές υπηρεσίες έχουν στραμμένα τα βλέμματά τους πάνω μας. Χάνουν τον ύπνο τους, όσο βλέπουν ότι στην Ελλάδα του ΝΑΤΟ, της ΟΝΕ και της «κυβερνητικής σταθερότητας», υπάρχει Κομμουνιστικό Κόμμα, που δεν κατάφεραν να το γονατίσουν, που αναπτύσσει τους δεσμούς του με τους εργαζόμενους, που οργανώνει τους αγώνες τους, που προετοιμάζει τις δυνάμεις του να σηκώσουν το «βάρος» της αντίστασης και της αντεπίθεσης απέναντι σε αυτήν την πολιτική.

Υπάρχει, λοιπόν, και «η σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού», άρα, εκ των πραγμάτων, είμαστε υποχρεωμένοι να την αποκαλύψουμε και να την εξετάσουμε:

Τελικός τους σκοπός είναι τα ίδια τα μέλη του Κόμματος. Επιχειρούν, έμμεσα αλλά σταθερά, συγκαλυμμένα αλλά ποικιλότροπα, έντεχνα, ορισμένες φορές και χοντροκομμένα, να επιδράσουν και να επηρεάσουν τις ίδιες τις γραμμές του Κόμματος. Να κλονίσουν την πίστη και την αφοσίωση των κομμουνιστών στις αρχές εκείνες που επιτρέπουν την ύπαρξη και δράση τους. Ο Δημοκρατικός Συγκεντρωτισμός είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τον επαναστατικό χαρακτήρα του Κόμματος, καθώς και για την αυτοτέλειά του. Είναι το μέσο για την υλοποίηση της στρατηγικής και των ταχτικών του επιλογών, όπως οι συμμαχίες και οι συσπειρώσεις που οδηγούν στο Α - Α - Δ Μέτωπο πάλης. Χτυπούν το Δημοκρατικό Συγκεντρωτισμό, γιατί θέλουν να πλήξουν και το χαρακτήρα του Κόμματος και την πολιτική του. Αυτά είναι που τους τρομάζουν! Και η προσπάθεια αυτή παίρνει πιο επιθετική μορφή μπροστά στό το 16ο Συνέδριο του ΚΚΕ.

Θα περιοριστούμε στην ανάδειξη ορισμένων νέων χαρακτηριστικών, που παίρνει σήμερα η επίθεση ενάντια στο Δημοκρατικό Συγκεντρωτισμό.

1. Η ιδεολογική και πολιτική ενότητα, καθώς και η ενότητα οργάνωσης και δράσης των κομματικών γραμμών, στη βάση του Δημοκρατικού Συγκεντρωτισμού, αποτελούσε και αποτελεί μόνιμο στόχο των ταξικών και πολιτικών αντιπάλων και των διαφόρων οπορτουνιστών. Ολοι αυτοί παρουσιάζουν αυτή την ενότητα σαν «αντιδημοκρατικό» γνώρισμα και δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που προτείνουν στο Κόμμα μας να «εκδημοκρατίσει» την εσωτερική του ζωή, καταργώντας την και επιτρέποντας την ύπαρξη διαμορφωμένων διαφορετικών τάσεων και απόψεων στις γραμμές του, επιτρέποντας, με άλλα λόγια, την ύπαρξη και δράση ομάδων με δικές τους ιδεολογικές και πολιτικές αντιλήψεις και με δική τους πειθαρχία.

Στην πραγματικότητα, αυτό που ζητιέται εδώ είναι η αλλαγή του χαρακτήρα του Κόμματος. Είναι το να πάψει το Κόμμα μας να συγκροτείται και να δρα σαν κόμμα νέου τύπου και να μετατραπεί σε ένα κόμμα, που θα συνενώνει ομάδες, με διαφορετικές ιδεολογικές, πολιτικές και οργανωτικές αρχές και κατευθύνσεις και που, επομένως, δε θα διαθέτει την απαιτούμενη ενότητα θέλησης και δράσης (2).

2. Μια άλλη άποψη παρόμοιας φύσης είναι αυτή που απαιτεί να καθιερωθεί, αν όχι καταστατικά, τουλάχιστον έμπρακτα, το δικαίωμα της διαφωνίας, που «βγαίνει έξω από τα πλαίσια του κεντρικού πολιτικού λόγου».

Για να φανεί καλύτερα το πραγματικό περιεχόμενο αυτής της άποψης, πρέπει πρώτα από όλα να αποσαφηνιστεί το περιεχόμενο που έχει για τους κομμουνιστές ο όρος «κεντρικός πολιτικός λόγος», ή, πιο απλά, τα όρια πέρα από τα οποία δεν επιτρέπεται η διαφωνία μέσα στο Κόμμα.

Τα όρια, βέβαια, αυτά δεν είναι πάντα τα ίδια. Οταν ψηφίζεται Πρόγραμμα και Καταστατικό του Κόμματος, τέτοια όρια είναι ο μαρξισμός - λενινισμός. Στα συνέδρια του Κόμματος, που δεν ψηφίζουν Καταστατικό και Πρόγραμμα, τέτοια όρια είναι το Καταστατικό και το Πρόγραμμα του Κόμματος, που έχουν ψηφιστεί από προηγούμενο Συνέδριο και, φυσικά, πάλι ο μαρξισμός - λενινισμός. Ανάμεσα στα Συνέδρια του Κόμματος, όρια είναι οι αποφάσεις των Συνεδρίων.

Αν καθιερωνόταν ένα τέτοιο δικαίωμα, στην πράξη, θα είχαμε κατάργηση των παραπάνω ορίων και δημιουργία δυνατοτήτων να αναπτύσσονται μέσα στο Κόμμα απόψεις αντίθετες με την πολιτική γραμμή, το Πρόγραμμα και το Καταστατικό του Κόμματος και, φυσικά, με το μαρξισμό - λενινισμό. Επομένως, θα άνοιγαν στην πράξη οι πόρτες του Κόμματος στην αστική και μικροαστική πολιτική και ιδεολογία. Γι' αυτό και η άποψη αυτή δεν μπόρεσε παρά να αποκρουστεί με τη μεγαλύτερη αποφασιστικότητα (3).

Η παραπάνω άποψη κάθε άλλο παρά νέα είναι. Είχε διατυπωθεί με τη μορφή του συνθήματος «απόλυτη ελευθερία κριτικής» την περίοδο που ο Λένιν αγωνιζόταν για τη δημιουργία και τη στερέωση του προλεταριακού κόμματος νέου τύπου. Ο Λένιν χαρακτήριζε μια τέτοιου είδους ελευθερία σαν «αναρχική ή αστική φράση» και δίδασκε ότι για τους κομμουνιστές «η ελευθερία της κριτικής δεν μπορεί να σημαίνει ελευθερία διάδοσης αστικών και, γενικά, αντιμαρξιστικών απόψεων». Στο έργο του «Κομματική οργάνωση και κομματική φιλολογία», καταδικάζοντας αυτή την αντίληψη για την «ελευθερία της κριτικής», έγραφε: «Ο καθένας είναι ελεύθερος να γράφει και να λέει ό,τι του αρέσει χωρίς τον παραμικρό περιορισμό. Αλλά και κάθε ελεύθερη ένωση (μαζί και το Κόμμα) είναι, επίσης, ελεύθερη να διώξει τα μέλη που χρησιμοποιούν τη φίρμα του κόμματος για να κηρύσσουν αντικομματικές απόψεις. Και το κριτήριο αυτό για τον καθορισμό των ορίων ανάμεσα στο κομματικό και αντικομματικό είναι το Πρόγραμμα του Κόμματος, είναι το Καταστατικό του και οι αποφάσεις που καθορίζουν την τακτική του... Ετσι θα κάνουμε και εμείς, κύριοι οπαδοί της αστικής "ελευθερίας της κριτικής" μέσα στο Κόμμα» (4).

3. οι επιθέσεις ενάντια στην ενότητα του κόμματος, συχνά παίρνουν τη μορφή των επιθέσεων ενάντια στην καθοδήγησή του, με σκοπό την υπόσκαψη του κύρους της. Οι επιθέσεις αυτές διεξάγονται ακατάπαυστα και συνοδεύονται με συκοφαντικές επινοήσεις ενάντια σε ηγετικά στελέχη, με φαντασιώσεις για δήθεν ύπαρξη αντιμαχόμενων ομάδων στα κεντρικά καθοδηγητικά όργανα.

Βέβαια, οι αντίπαλοι κάνουν τη δουλιά τους. Ξέρουν πολύ καλά ότι κανένα επαναστατικό κόμμα δεν αναπτύχθηκε και δε νίκησε και ούτε μπορεί να αναπτυχθεί και να νικήσει, χωρίς η καθοδήγησή του να εμπνέει εμπιστοσύνη στα μέλη και στους οπαδούς του. Γι' αυτό και προσπαθούν να υποσκάψουν αυτή την εμπιστοσύνη.

Από δω ακριβώς πηγάζει και η ζωτική, για το κίνημα, ανάγκη να αποκρούονται αποφασιστικά αυτές οι επιθέσεις και να περιφρουρείται το κύρος της κάθε φορά καθοδήγησης του Κόμματος (5).

Το Κόμμα, όπως τόνιζε ο Λένιν, δεν είναι οικογενειακός όμιλος. Απαιτείται ενιαίο καθοδηγητικό κέντρο, παράλληλα με την πειθαρχία, συλλογικότητα στην καθοδήγηση και, γενικά, συλλογικό πνεύμα. Το ενιαίο καθοδηγητικό όργανο, δηλαδή η ΚΕ, σύμφωνα με την αρχή του Δημοκρατικού Συγκεντρωτισμού, έχει υποχρέωση να διασφαλίζει τη συλλογική επεξεργασία και την ενιαία δράση (6).

4. Η πίστη στη θεωρία του μαρξισμού - λενινισμού, του επιστημονικού κομμουνισμού, η υπεράσπιση των αρχών λειτουργίας του Κόμματός μας και η βαθιά προσήλωση στην τήρηση του Δημοκρατικού Συγκεντρωτισμού, ήταν οι αρχές εκείνες που γέννησαν τις ηρωικότερες μορφές στην πρόσφατη ιστορία της Ελλάδας. Και όσοι σήμερα επιχειρούν να πάρουν στην πλάτη τους αυτή την ιστορία, κάνοντας στην άκρη τη σημερινή παρουσία του ΚΚΕ, ας έχουν υπόψη τους ότι οι κομμουνιστές «είδαν το τυρί, είδαν όμως και τη φάκα». Δεν πέφτουν στην παγίδα που προσπαθούν να στήσουν έντεχνα. Της απόσπασης, δηλαδή, του «παλιότερου», «ιστορικού», «ηρωικού» ΚΚΕ από το σημερινό, που, δήθεν, αρνείται και προδίδει τις αρχές, τα ιδανικά και την ιστορία του.

5. Η λαθροχειρία της απόσπασης του Δημοκρατικού Συγκεντρωτισμού από τη θεωρία του επιστημονικού κομμουνισμού δεν είναι, βέβαια, καινούριο «φρούτο», αλλά σήμερα πλασάρεται με «αριστερό» περιτύλιγμα, για το χτύπημα του ΚΚΕ. Προβάλλεται, π.χ., η εξής άποψη: «Καλή και σωστή η θεωρία του επιστημονικού κομμουνισμού, την ασπάζομαι, την υποστηρίζω, είμαι κομμουνιστής, αλλά δε δεσμεύομαι από το δημοκρατικό συγκεντρωτισμό».

Στο στόχαστρο των οπορτουνιστών ήταν πάντα ο μαρξισμός - λενινισμός και η διαλεκτική του ενότητα με το επαναστατικό κόμμα νέου τύπου. Σήμερα όμως, γίνεται μια πιο έντονη και συγκεκριμένη προσπάθεια να νομιμοποιηθεί ο εκλεκτικισμός στα θεωρητικά ζητήματα, με τελικό σκοπό την παράλυση της λειτουργίας του ίδιου του Κόμματος.

Ο Δημοκρατικός Συγκεντρωτισμός εκφράζει τη διαλεκτική σχέση της ιδεολογίας και των οργανωτικών βάσεων του Κόμματος. Καθορίζεται από το περιεχόμενο της ταξικής πάλης και από το ρόλο του κόμματος της πρωτοπορίας. Είναι αδύνατο να είσαι κομμουνιστής με όλη τη σημασία της λέξης και να αρνείσαι το Δημοκρατικό Συγκεντρωτισμό.

«Το κόμμα», έγραφε ο Λένιν, «είναι μια προαιρετική ένωση, που αναπόφευκτα θα διαλυόταν, στην αρχή ιδεολογικά και έπειτα και υλικά, αν δεν ξεκαθάριζε τις γραμμές του από τα μέλη που θα κηρύττουν αντικομματικές απόψεις» (7).

Ο Δημοκρατικός Συγκεντρωτισμός είναι σύμφυτος και αξεχώριστος με τη θεωρία του μαρξισμού - λενινισμού. Θυμίζουμε ότι ένας (ο 13ος) από τους απαραίτητους όρους που έθετε ο Λένιν το 1920 για τα κόμματα που ανήκαν στην Κομμουνιστική Διεθνή, ήταν η συγκρότησή τους πάνω στην αρχή του Δημοκρατικού Συγκεντρωτισμού (8).

6. Τελευταία, εντείνεται μια προσπάθεια, ώστε να υποβιβαστεί, να περιοριστεί ο χαρακτήρας του Δημοκρατικού Συγκεντρωτισμού απλώς σε μια «λειτουργική αρχή». Το αποτέλεσμα είναι η απόκρυψη της πηγής του, που είναι η ίδια η λειτουργία της κοινωνίας και η εξουσία της εργατικής τάξης και των συμμάχων της. Συχνά, η αρχή αυτή μελετιέται μόνο από την πλευρά της οργανωτικής διάρθρωσης.

Στην πραγματικότητα, η σημασία της είναι πολύ πιο πλατιά. Χωρίς αυτή την αρχή, το κόμμα δεν μπορεί να ανταποκριθεί στην αποστολή του.

Ο Δημοκρατικός Συγκεντρωτισμός δεν είναι μόνο τρόπος εκλογής και λειτουργίας. Αφορά τη σχέση του Κόμματος με την εργατική τάξη. Είναι η ίδια η αντίληψη της θεωρίας του μαρξισμού - λενινισμού για την εξουσία της εργατικής τάξης, στην τελευταία φάση και μορφή της ταξικής πάλης, που θα γνωρίσει η ανθρωπότητα. Τη δικτατορία του προλεταριάτου.

Ο Δημοκρατικός Συγκεντρωτισμός δεν αποτελεί μόνο την προϋπόθεση, αλλά και το μέσο για την υλοποίηση αυτής της νομοτέλειας.

Αυτός είναι ο Δημοκρατικός Συγκεντρωτισμός! Ετσι απαντάμε στους κάθε λογής επικριτές του.

1. ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟ ΤΟΥ ΚΚΕ (άρθρο 9, σελ. 23-25).

2. ΔΗΜ. ΣΑΡΛΗ: «Μερικά σημερινά προβλήματα θεωρίας και πρακτικής της κομματικής οικοδόμησης» (σελ. 52-53).

3. ΔΗΜ. ΣΑΡΛΗ: στο ίδιο (σελ. 62).

4. Ι. ΛΕΝΙΝ: «Κομματική οργάνωση και κομματική φιλολογία» (Απαντα Τ. 12, σελ. 102-103).

5. ΔΗΜ. ΣΑΡΛΗ: στο ίδιο (σελ. 67).

6. Ι. ΛΕΝΙΝ: «Ενα βήμα μπρος, δυο βήματα πίσω» (Απαντα Τ. 8, σελ. 385).

7. Ι. ΛΕΝΙΝ: «Κομματική οργάνωση και κομματική φιλολογία» (Απαντα Τ.12, σελ. 103).

8. Ι. ΛΕΝΙΝ: «Θέσεις για το ΙΙ Συνέδριο της Κ.Δ.» (Απαντα Τ. 41, σελ. 209).