Β ΜΕΡΟΣ

Μετά την αποτυχία της να κρύψει το αίσχος της Μακρονήσου, με δηλώσεις υπουργών της από την Αθήνα, η συγκυβέρνηση του Κέντρου και της Δεξιάς επιχείρησε να κατευνάσει τα πνεύματα με επισκέψεις υπουργών στο νησί. Ετσι, τη Μακρόνησο επισκέφθηκαν, στις 30 Σεπτέμβρη του 1947, ο υπουργός των Στρατιωτικών Γ. Στράτος και ο υπουργός Δημόσιας Τάξης Κ. Ρέντης. Επιστρέφοντας, οι δύο υπουργοί προέβησαν σε δηλώσεις στον Τύπο, οι οποίες δεν ήταν τίποτε άλλο από ύμνος για το κολαστήριο. Στις δηλώσεις, ο Γ. Στράτος, με το δήθεν ατού της άμεσης και προσωπικής γνώμης για τα πράγματα, που τάχα του έδινε η επίσκεψη, προχώρησε σε διαψεύσεις των δημοσιευμάτων που έλεγαν ότι η Μακρόνησος είναι Νταχάου. "Το Νταχάου, όπως αποκαλείται η Μακρόνησος - είπε - τόσον μισεί την κυβέρνησιν, ώστε μόλις εφτάσαμε εκεί, μας εσήκωσαν εις τα χέρια και μας μετέφεραν έτσι περί τα χίλια μέτρα, ζητωκραυγάζοντες υπέρ του έθνους, του βασιλέως και της κυβερνήσεως". Στη συνέχεια, παραδέχτηκε ότι στο στρατόπεδο λειτουργούσαν τρία τάγματα, όπου στο πρώτο τοποθετούνταν οι χαρακτηριζόμενοι "ως μη εμπνεόμενοι από πατριωτικά αισθήματα" για να υποστούν την "κατάλληλον εθνικήν διδασκαλία". Οσοι περνούσαν ...επιτυχώς το στάδιο της "εθνικής διδασκαλίας", μεταφέρονταν στο Δεύτερο Τάγμα. Κι όσοι από το Β Τάγμα επιδείκνυαν "μιαν επίδοσιν εθνικής κατανοήσεως", μετατίθονταν στο Τρίτο Τάγμα. Ο υπουργός εκθείασε τις συνθήκες διαβίωσης των οπλιτών της Μακρονήσου. Μίλησε ακόμη για τις φυλακές, τις εργασίες που έκαναν οι φαντάροι στο στρατόπεδο κ.ά.

Δηλώσεις έκανε, επίσης, και ο Κ. Ρέντης, ο οποίος, μεταξύ άλλων, αντέκρουσε ότι η Μακρόνησος ήταν στρατόπεδο συγκέντρωσης. "Δεν παρουσιάζουν - είπε - εικόνα κρατουμένου εκεί οι στρατιώται. Δεν κάνουν γυμνάσια, αλλά σουηδική γυμναστική και κατασκευάζουν έργα".

Την 1/10/1947, ο Τύπος φιλοξένησε τις δηλώσεις των υπουργών, ενώ τα σχόλια ακολούθησαν την επομένη. Ο "Ρ" τιτλοφόρησε το ρεπορτάζ των δηλώσεων Στράτου - στην πρώτη σελίδα του - ειρωνικά: ""Παράδεισος" το Μακρονήσι! Κυνικές δηλώσεις του κ. Στράτου". Στο τέλος του ρεπορτάζ, η εφημερίδα ρωτούσε: "Γιατί διάλεξαν τον ξερόβραχο του Μακρονησιού ως τόπο "εκπαιδεύσεως" των χιλιάδων στρατιωτών που παρουσιάζουν ως "εθνικόφρονες; Γιατί δεν πήραν μαζί τους οι δύο υπουργοί δημοσιογράφους να θαυμάσουν κι αυτοί τον παράδεισο του Μακρονησιού;". Η "ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ" - επίσης στην πρώτη σελίδα της - έγραφε: "Ο κ. Στράτος εγύρισε από τη Μακρόνησο. Και είναι ενθουσιασμένος από το Κάτεργο. Το Λαϊκό Κόμμα εμμένει στην πολιτική της διατηρήσεως των στρατοπέδων συγκεντρώσεως, της σωματικής βίας και του ψυχολογικού καταναγκασμού. Η κυβέρνηση του κ. Σοφούλη υιοθετεί τα χιτλερικά συστήματα;".

Στις 2 Οκτώβρη, ο "Ρ" επανέρχεται στο θέμα στην πρώτη του σελίδα. Ο τίτλος ήταν: "Το αληθινό Μακρονήσι. Απάντηση στους Γκαίμπελς - Στράτο και Ρέντη". Το ίδιο κάνει και η "ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ", η οποία υπογραμμίζει ότι "παραμένει το ουσιαστικό ζήτημα της υπάρξεως του στρατοπέδου" και θέτει καίρια ερωτήματα, μέσα από τα οποία αποδεικνύεται ότι το κάτεργο αυτό λειτουργεί παράνομα. Αλλά και ο αστικός Τύπος δεν αφήνει ασχολίαστες τις δηλώσεις των υπουργών. Γράφει το ΒΗΜΑ σε καυστικό του σχόλιο στις 2/10/1947: "Εάν κρίνωμεν από τας ανακοινώσεις των υπουργών Στρατιωτικών και Δημοσίας Τάξεως, που επεσκέφθησαν προχθές την Μακρόνησον, το στρατόπεδον που είναι εγκατεστημένον εκεί δεν έχει καμίαν σχέσιν με την κόλασιν, όπως η κοινή φήμη το παρίστανε. Εχει όμως σχέσιν με το καθαρτήριον. Διότι πρέπει να περάσουν από εκεί και μάλιστα βαθμιαίως από τρεις διαφορετικάς ζώνας - τάγματα οι υπό κάθαρσιν οπλίται, που αργότερα και από τη διαγωγήν των θα κριθούν κατάλληλοι ή ακατάλληλοι να προσφέρουν τας υπηρεσίας των εις την πατρίδα. Προφανώς ο οργανωτής του Στρατοπέδου το ενεπνεύσθη από τον Φλωρεντιανόν ποιητήν, ο οποίος μεταξύ Κολάσεως και Παραδείσου τοποθετεί το Πουργατόριον. Πιθανότατα δε, όπως και το Πουργατόριον του Δάντη, δεν είναι απαλλαγμένον των δοκιμασιών και των στερήσεων πάσης ειλικρινούς μετανοίας, έτσι και το καθαρτήριον της Μακρονήσου προβλέπει έναν ιδιαίτερον και αυστηρότερον στρατιωτικόν κανονισμόν, τον οποίο άλλωστε δεν αρνούνται οι κ. κ. Στράτος και Ρέντης".

Αξιοσημείωτο στον Τύπο εκείνων των ημερών είναι, επίσης, το ρεπορτάζ της Εφημερίδας "ΜΑΧΗ" (του κόμματος ΣΚΕΛΔ των Τσιριμώκου - Σβώλου), που δημοσιεύτηκε στις 13/10/1947, ύστερα από επίσκεψη συντάκτη της εφημερίδας στο Μακρονήσι. Αφού ζωγραφίζει με χοντρές πινελιές την εικόνα του στρατοπέδου, ο συντάκτης καταλήγει: "Νταχάου; Οχι, βέβαια. Εκεί υπήρχαν εργοστάσια που 'καναν σαπούνι τα πτώματα και κρεματόρια που εξαφάνιζαν τις ανθρώπινες υπάρξεις. Εδώ είναι ένα καινούριο εργοστάσιο, που ξεριζώνει και ξεσκίζει ανθρώπινες καρδιές και κάνει τον αντίπαλο του φασισμού, που λυγίζει μπρος στα σωματικά μαρτύρια, κουρέλι και φασιστικό ρομπότ".

Ο τύπος του ΚΚΕ και του ΕΑΜ θα συνεχίσει και το επόμενο σύντομο χρονικό διάστημα που του απομένει - μέχρι να βρεθεί στην παρανομία - να στιγματίζει το καθεστώς των στρατοπέδων συγκέντρωσης και της Μακρονήσου και να ζητάει την κατάργησή τους. Ομως, στις 18 του Οκτώβρη, η κεντροδεξιά κυβέρνηση Σοφούλη - Τσαλδάρη θα απαγορεύσει την κυκλοφορία του "Ριζοσπάστη" και της "Ελεύθερης Ελλάδας". Μόνο ο "Ρίζος της Δευτέρας" θα συνεχίσει να εκδίδεται για μικρό ακόμη χρονικό διάστημα.