79ο ΜΕΡΟΣ

Μου αφηγήθηκε πολλές ζωντανές σκηνές. Μια φορά, μια γκρίζα κρύα μέρα, στεκόταν στη γωνιά της οδού Νικίτσκαγια, που βάλλονταν από πυρά πολυβόλων. Εκεί ακριβώς είχαν μαζευτεί μια γκρούπα αλήτες, που συνήθως πουλούσαν εφημερίδες. Αυτοί σοφίστηκαν ένα καινούριο παιχνίδι: περιμένοντας τη στιγμή που τα πυρά αραίωναν κάπως, άρχιζαν να τρέχουν πίσω - μπρος μέσα στο δρόμο. Ολη η παρέα βρισκόταν σε έξαψη και είχε συνεπαρθεί από το παιχνίδι. Πολλοί σκοτώθηκαν, οι υπόλοιποι όμως συνέχιζαν να πηδούν από πεζοδρόμιο σε πεζοδρόμιο, παρακινώντας ο ένας τον άλλον.

Αργά το βράδυ πήγα στο μέγαρο των Ευγενών, όπου οι μπολσεβίκοι της Μόσχας συγκεντρώθηκαν για να συζητήσουν την εισήγηση του Νόγκιν, του Ρίκοφ και των άλλων που είχαν παραιτηθεί από το Συμβούλιο των Επιτρόπων του Λαού.Η συνέλευση γινόταν στην αίθουσα του θεάτρου, όπου στην εποχή του παλιού καθεστώτος ερασιτεχνικοί όμιλοι παρουσίαζαν γαλλικές κωμωδίες στο κοινό, που αποτελούνταν από αξιωματικούς και φανταχτερά ντυμένες γυναίκες.

Στην αρχή είχαν μπει στην αίθουσα μόνο διανοούμενοι. Ολοι αυτοί κατοικούσαν στο κέντρο της πόλης. Μιλούσε ο Νόγκιν κι η πλειοψηφία του ακροατηρίου ήταν απόλυτα με το μέρος του. Οι εργάτες έφτασαν αργότερα. Κατοικούσαν στις συνοικίες και τα τραμ εκείνες τις μέρες δεν κυκλοφορούσαν. Κατά τα μεσάνυχτα άρχισαν ν' ανεβαίνουν τις σκάλες ομάδες - ομάδες από δέκα - δώδεκα άτομα. Ηταν μεγαλόσωμοι, γεροδεμένοι άντρες, με χοντροκομμένα ρούχα. Μόλις είχαν φύγει από το πεδίο της μάχης. Ολόκληρη βδομάδα μάχονταν σαν διαβόλοι, βλέποντας να πέφτουν γύρω τους οι σύντροφοί τους.

Μόλις η συνέλευση άνοιξε τυπικά, γέμισαν τον Νόγκιν με βροχή από ειρωνείες και άγριες κραυγές. Μάταια προσπάθησε να δώσει εξηγήσεις και να δικαιολογηθεί. Δεν ήθελαν να τον ακούσουν. Εγκατέλειψε το Συμβούλιο των Επιτρόπων του Λαού. Λιποτάχτησε από τη θέση του στο αποκορύφωμα της μάχης!.. Οσον αφορά τον αστικό Τύπο, εδώ στη Μόσχα, δεν υπήρχε πια. Ακόμα και το Δημοτικό Συμβούλιο διαλύθηκε. Στο βήμα ανέβηκε νευριασμένος ο φαρμακερός Μπουχάριν, που τα λόγια του κατάφερναν χτύπημα πάνω στο χτύπημα. Οι συγκεντρωμένοι τον άκουγαν με ανοιχτό το στόμα. Η απόφαση για την επιδοκιμασία της δράσης του Συμβουλίου των Επιτρόπων του Λαού συγκέντρωσε τη συντριπτική πλειοψηφία. Ετσι μίλησε η Μόσχα...

Αργά τη νύχτα περάσαμε από τους ερημωμένους δρόμους και περνώντας τις πύλες του Ιβερσκ βγήκαμε στην τεράστια Κόκκινη Πλατεία, προς το Κρεμλίνο. Στο σκοτάδι ξεχώριζαν θαμπά τα φανταχτερά σχήματα των ελικοειδών και σκαλιστών τρούλων της εκκλησίας του Βασίλι Μπλαζένιν, που ήταν βαμμένοι με έντονα χρώματα κι όπου δε φαίνονταν καθόλου σημάδια βλάβης. Στη μια πλευρά της πλατείας υψώνονταν οι σκοτεινοί πύργοι και τα τείχη του Κρεμλίνου. Στον ψηλό τοίχο έλαμπαν κόκκινες ανταύγειες από αόρατες φωτιές. Μέσα από ολόκληρη την τεράστια πλατεία έφταναν ως εμάς φωνές και χτύποι λοστών και φτυαριών. Διασχίσαμε την πλατεία.

Στα βάθρα των τοίχων ήταν στοιβαγμένα βουνά από χώμα και αμμοχάλικο. Σκαρφαλώνοντας πιο ψηλά, κοιτάξαμε κάτω κι είδαμε δύο τεράστιους λάκκους, δέκα - δεκαπέντε πόδια βάθος και πενήντα γιάρδες (1) πλάτος, όπου φωτιζόμενοι από μεγάλες φωτιές δούλευαν με φτυάρια εκατοντάδες εργάτες και στρατιώτες.

Ενας νεαρός φοιτητής μας μίλησε γερμανικά. "Αυτός είναι ο αδερφικός τάφος", είπε. "Αύριο θα θάψουμε εδώ πεντακόσιους προλετάριους, που έπεσαν για την επανάσταση".

Μας οδήγησε στο λάκκο, οι κασμάδες και τα φτυάρια δούλευαν πυρετώδικα και το βουνό του χώματος όλο και μεγάλωνε. Ολοι σώπαιναν. Πάνω μας ο ουρανός ήταν πυκνοσπαρμένος με άστρα και τα αρχαία τείχη του τσαρικού Κρεμλίνου χάνονταν κάπου ψηλά.

"Εδώ, σ' αυτό τον άγιο τόπο", είπε ο φοιτητής, "τον πιο άγιο σ' όλη τη Ρωσία, θα θάψουμε τους δικούς μας αγίους. Εδώ όπου βρίσκονται οι τάφοι των τσάρων, θα αναπαυθεί ο δικός μας ο τσάρος - ο λαός...". Το χέρι του ήταν δεμένο με επίδεσμο, είχε τραυματιστεί από σφαίρες στις οδομαχίες. Ο φοιτητής κοίταξε το χέρι του. "Εσείς, οι ξένοι", συνέχισε, "κοιτάζετε εμάς τους Ρώσους, από πάνω προς τα κάτω, επειδή εμείς τόσα χρόνια υποφέραμε τη μεσαιωνική μοναρχία. Ομως εμείς είδαμε πως ο τσάρος δεν ήταν ο μοναδικός τύραννος στον κόσμο. Ο καπιταλισμός είναι ακόμα χειρότερος, αφού αυτός προστάζει σ' όλο τον κόσμο, σαν πραγματικός αυτοκράτορας... Δεν υπάρχει επαναστατική ταχτική καλύτερη από τη ρωσική...".

Οταν φεύγαμε, οι εργάτες, που είχαν πια κουραστεί πολύ και ήταν μούσκεμα στον ιδρώτα, παρά το κρύο, άρχισαν αργά να βγαίνουν από τους λάκκους. Μέσα από την Κόκκινη Πλατεία ερχόταν κιόλας βιαστικά για να τους αντικαταστήσει μια άλλη μάζα ανθρώπων. Πήδησαν στους λάκκους, άρπαξαν τα φτυάρια και χωρίς να πούνε λέξη, άρχισαν να σκάβουν, να σκάβουν, να σκάβουν...

Ετσι, στη διάρκεια αυτής της μακρινής νύχτας, άνθρωποι του λαού άλλαζαν εθελοντικά ο ένας τον άλλον, μη σταματώντας ούτε λεπτό τη βιαστική τους δουλιά. Το κρύο πρωινό φως φώτισε στην τεράστια χιονισμένη πλατεία τους δύο ανοιχτούς καφετιούς λάκκους, του έτοιμου αδερφικού τάφου.

Σηκωθήκαμε πριν την ανατολή του ήλιου και τραβήξαμε βιαστικά μέσα από τους σκοτεινούς δρόμους για την πλατεία Σκόμπελεφ. Στην τεράστια πόλη δε φαινόταν ούτε ψυχή. Απ' όλες τις πλευρές όμως, από μακριά κι από κοντά, ακουγόταν σιγανός και υπόκωφος ο θόρυβος της κίνησης, ακριβώς έτσι όπως αρχίζει η ανεμοθύελλα. Στο ωχρό μισόφωτο του πρωινού, μπροστά στο κτίριο του Σοβιέτ, συγκεντρώθηκε μια μικρή ομάδα από άντρες και γυναίκες με ολόκληρο μπόγο κόκκινων σημαιών, με χρυσές επιγραφές. Ηταν σημαίες της Εκτελεστικής Επιτροπής του Σοβιέτ της Μόσχας. Ξημέρωνε... Ο υπόκωφος θόρυβος που ερχόταν από μακριά δυνάμωνε, γινόταν πιο ισχυρός, μετατρεπόταν σε βουητό. Η πόλη σηκωνόταν στο πόδι. Βαδίσαμε προς τα κάτω από την οδό Τβερ, κρατώντας ψηλά τις σημαίες που κυμάτιζαν. Τα εκκλησάκια, από τα οποία περνούσαμε, ήταν κλειστά, βυθισμένα στο σκοτάδι. Κλειστό ήταν και το εκκλησάκι της Παναγίας του Ιβερσκ που παλιά το επισκεπτόταν κάθε νέος τσάρος, πριν από τη στέψη του στο Κρεμλίνο και το οποίο ήταν συνήθως ανοιχτό και γεμάτο κόσμο ολόκληρα εικοσιτετράωρα, λάμποντας από το φως των κεριών που άναβαν οι πιστοί και που αντανακλούσε στο χρυσάφι, στο ασήμι και στις πολύτιμες πέτρες των εικόνων του. Κι όπως μας βεβαίωναν, για πρώτη φορά τώρα, ύστερα από την επιδρομή του Ναπολέοντα, είχαν σβήσει τα κεριά στην εκκλησία.

...Η αγία ορθόδοξη εκκλησία έχασε την ευλογημένη της Μόσχα, που έγινε πια φωλιά των φαρμακερών φιδιών που τόλμησαν να βομβαρδίσουν το Κρεμλίνο... Οι εκκλησίες βούλιαξαν στο σκοτάδι, στη σιωπή και στο κρύο. Οι παπάδες εξαφανίστηκαν. Για τις κηδείες των κόκκινων δεν υπάρχουν παπάδες, δε θα διαβαστούν νεκρώσιμες ακολουθίες πάνω στους τάφους των ιερόσυλων, δε θα αναπεμφθούν κανενός είδους δεήσεις. Και πολύ σύντομα ο μητροπολίτης της Μόσχας, Τίχον, θ' αφορίσει τα Σοβιέτ!..

(1). Πόδι=30,5 εκατ. του μέτρου, γιάρδα = 91,5 εκατ. του μέτρου. Σύντ.

ΑΥΡΙΟ ΤΟ 80ό ΜΕΡΟΣ