Μια τέτοια απόσταση μας φέρνει μέχρι των Περσικών πολέμων. Μέχρι τότε, που αντήχησε σ' αυτό τον χώρο το "ίτε, παίδες Ελλήνων, ελευθερούτε πατρίδα... ". Ο παιάνας, που θ' ακουστεί κι εφέτος στο θέατρο της Επιδαύρου από θίασο του Εθνικού Θεάτρου.

Μπορεί, λοιπόν, να σκεφθεί κανείς, ότι η μοίρα έταξε στους κατοικούντες σ' αυτόν το γεωγραφικό χώρο, να αντιμετωπίζουν βάρβαρες επιδρομές. Θα πουν μερικοί, ένας ήδη το είπε, ότι αυτές οι εξηγήσεις ανάγουν στο χώρο της μεταφυσικής. Εστω. Αλλά και η μεταφυσική δεν ανάγεται στο φαινόμενο της ζωής;

Οταν στις χώρες αυτές η αντίσταση περιοριζόταν σ' ένα μέρος του λαού... Οταν ο λαός της Γαλλίας, με τις μεγάλες επαναστατικές παραδόσεις του, είχε κατά μεγάλο μέρος του συνθηκολογήσει με το φασισμό..., ο ελληνικός λαός φλεγόταν, σχεδόν ολόκληρος, κατά τα ογδόντα πέντε, τουλάχιστον, τοις εκατό, από τη μεγάλη, την αθάνατη αντιστασιακή πάλη του, κατά της τότε βαρβαρότητας.

Αναφέρομαι σε μια από τις αντιστασιακές αναμνήσεις μου. Στα Δεκεμβριανά, μετά την αποχώρησή μας από την Αθήνα, όντας ενταγμένος στον ΕΛΑΣ, βρέθηκα, μ' ένα τμήμα του, στην Κοζάνη. Εκεί ήρθε ένας Σέρβος αξιωματικός, της Σερβικής Αντίστασης, και στις συζητήσεις, που είχαμε μαζί του, μας είπε: Στη Σερβία, η συμμετοχή στην Αντίσταση δεν ξεπερνά το σαράντα τοις εκατό του λαού. Αυτή η δική σας αντιστασιακή εξέγερση, που την είδα, απ' όπου πέρασα, να έχει πάρει τέτοιες, παλλαϊκές διαστάσεις, με κατέπληξε!

Τότε ήταν, που ο Κωστής Παλαμάς, ο μεγάλος μας ποιητής, βαθύς γνώστης της ελληνικής ψυχής και νοοτροπίας, μας είπε: "Παιδιά μου, δεν έχω να σας πω λόγο άλλον κανένα. Μεθύστε με το αθάνατο κρασί του Εικοσιένα". Και μεθύσαμε.

Το κρασί του Εικοσιένα πλουτίστηκε με το κρασί της Εθνικής Αντίστασης. Και σήμερα βλέπουμε, στις λαϊκές κινητοποιήσεις, να μεθά πάλι αυτός ο λαός μ' αυτό το κρασί, το αθάνατο.

Ασημάκης ΓΙΑΛΑΜΑΣ