1813 Γεννιέται ο Ρίχαρντ Βάγκνερ. Ενας από τους μεγαλύτερους συνθέτες κλασικής μουσικής, αλλά και θεωρητικός της τέχνης που επηρέασε αποφασιστικά τη μουσική δημιουργία. Κατά τη διάρκεια της επανάστασης (1848-'49) στη Γερμανία, ο Βάγκνερ επηρεάστηκε βαθύτατα από τον υλισμό (Φόιερμπαχ) και τους αναρχικούς. Στα πρώτα του έργα και τις θεωρητικές του μελέτες διατύπωνε την άποψη ότι ο αστικός πολιτισμός οδηγεί στην πολιτισμική παρακμή. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της σύνθεσης της γνωστής τετραλογίας «Το δαχτυλίδι των Νιμπελούνγκεν» δέχτηκε την επιρροή της αντιδραστικής φιλοσοφίας του Σοπενχάουερ και του Νίτσε. Στο έργο αυτό αποτυπώνεται η ιδέα του ήρωα - εξαγνιστεί, ενώ ανιχνεύονται και ιδέες εθνικιστικού περιεχομένου. Στηριγμένος σ' αυτό κυρίως το έργο, ο Χίτλερ προσπάθησε να εκμεταλλευτεί το έργο του Βάγκνερ και να παρουσιάσει τον δημιουργό ως τυπικό εκπρόσωπο του «εθνικοσοσιαλισμού». Ο Βάγκνερ είναι ο μεταρρυθμιστής της όπερας, ενώ έλυσε ορισμένα περίπλοκα καλλιτεχνικά προβλήματα, ανοίγοντας νέους δρόμους στη συμφωνική μουσική.