Η καμπάνα του αφανισμού, της υποχρεωτικής απαλλοτρίωσης, της ερήμωσης, του ξεκληρίσματος χτυπά λυπητερά για τέσσερα χωριά του λεκανοπεδίου Πτολεμαΐδας - Αμυνταίου - Κοζάνης. Πρόκειται για τα χωριά Κλείτος, Κόμανος, Προάστειο και Μαυροπηγή. Τα χωράφια τους, πάνω από 10 χιλιάδες στρέμματα εύφορης γης, στην περίπτωση του κάθε χωριού, «κάθονται» πάνω σε λιγνιτοφόρα κοιτάσματα που η ΔΕΗ τα χρειάζεται για εξόρυξη για τις ανάγκες των 5 θερμοηλεκτρικών σταθμών της στο Λεκανοπέδιο. Από δω ξεκινά το δράμα των κατοίκων των χωριών, που άλλοτε έσφυζαν από ζωή με την πλούσια αγροτική παραγωγή που τους έδινε ο καρπερός τους κάμπος.

Σήμερα η ΔΕΗ έχει απαλλοτριώσει υποχρεωτικά τα χωράφια τους και από τη μια στιγμή στην άλλη έχει μετατρέψει, με βάναυσο τρόπο, παραγωγικούς αγρότες σε άνεργους, σπρώχνοντάς τους στην υποχρεωτική μετακίνηση στην Πτολεμαΐδα ή την Κοζάνη και στη βίαιη «αστικοποίηση». Δίπλα σχεδόν στα χωριά, ιδιαίτερα στην περίπτωση του Κλείτου και Κομάνου, το τοπίο έχει μεταμορφωθεί από την αλόγιστη εξορυκτική δραστηριότητα. Βουνά από χώματα και τέφρα, φουρνέλα που σκάζουν για να δημιουργήσουν στοές ορυχείων, μαύρη σκόνη πλανάται παντού. Οι κάτοικοι αργοπεθαίνουν, ακόμα και μικρά παιδιά πάσχουν από αναπνευστικά και πνευμονικά νοσήματα.

Σ' αυτά τα χωριά του πόνου, της οργής, της προσμονής και της αντίστασης που αρχίζει να συνεπαίρνει τους κατοίκους, βρέθηκε την Κυριακή ο βουλευτής του ΚΚΕ Γιώργος Χουρμουζιάδης, συνοδευόμενος από αντιπροσωπεία της ΝΕ Κοζάνης του ΚΚΕ. Μίλησε με τους κατοίκους, αφουγκράστηκε τον πόνο και τα προβλήματά τους, συζήτησε για τις προοπτικές αντιμετώπισης του προβλήματος, για τις λύσεις που θα δοθούν μόνο με τη δραστηριοποίηση των ίδιων των κατοίκων και τον ενωμένο αγώνα τους.

Οι κάτοικοι σ' όλα τα χωριά αναγνωρίζουν ότι το ΚΚΕ είναι το μόνο κόμμα που από την αρχή που παρουσιάστηκε το πρόβλημα και με άλλα χωριά, βρέθηκε στο πλευρό των κατοίκων, αγωνίστηκε ειλικρινά μαζί τους για δίκαιη λύση.

Οσο η κουβέντα ξετυλίγεται, αποκαλύπτονται οι εξοργιστικές λεπτομέρειες σ' όλο το τραγικό τους μεγαλείο. Δεν είναι μόνο το βίαιο ξεκλήρισμα των αγροτών, η αποξένωση απ' τη γη τους και η μετατροπή τους σε άνεργους «ψευτοαστούς», κατά τη φράση του Γιώργου Χουρμουζιάδη, που αποδείχνουν την αναλγησία ενός συστήματος που επιμένει να στηρίζει την «ανάπτυξη» πάνω στην ανθρώπινη δυστυχία. Είναι και τα συνακόλουθα προβλήματα που έχουν συσσωρευτεί και προσδίδουν στην κατάσταση εκρηκτικές διαστάσεις.

Το ύψος της αποζημίωσης, όπως αυτή καθορίζεται από το Πρωτοδικείο της περιοχής, και η καθυστέρηση στην πληρωμή αποτελούν σοβαρό πρόβλημα. Οι τιμές καθορίστηκαν στις 300 - 350 χιλιάδες στο στρέμμα και ένα χρόνο περίπου μετά την έκδοση της δικαστικής απόφασης οι αγρότες εισπράττουν το 60%. Για το υπόλοιπο μπορεί να περάσουν 4 και 5 χρόνια ώσπου να το εισπράξουν. Στο μεταξύ τα χωράφια τους έχουν γίνει προ πολλού ορυχεία. «Σε 5 χρόνια όταν πάρω τα χρήματά μου δε θα μπορώ ν' αγοράσω ούτε καλύβα», είπε χαρακτηριστικά ένας κάτοικος στον Κλείτο.

Ο Παύλος συμπληρώνει: «Οταν ήρθα από τη Γερμανία με τα λεφτά που έφερα αγόραζα μια πολυκατοικία στην Κοζάνη. Εγώ από πολυκατοικίες δεν ήξερα, ήξερα από γεωργία. Αγόρασα λοιπόν 95 στρέμματα χωράφι. Τώρα η ΔΕΗ τα πήρε για ένα κομμάτι ψωμί και έμεινα άνεργος με 4 παιδιά. Αφησαν και όλο το χωριό άνεργο».

Το άλλο πρόβλημα που ταλανίζει τους κατοίκους είναι το θέμα της μετεγκατάστασης των χωριών σε άλλες περιοχές που έχουν καθοριστεί, μακριά από τις εξορυκτικές δραστηριότητες της ΔΕΗ, αφού η παραπέρα παραμονή στα σημερινά χωριά είναι επικίνδυνη και ανυπόφορη. Η μετεγκατάσταση όμως έχει οριστεί μόνο στα χαρτιά! Κι αυτό γιατί δε διαθέτονται τα απαραίτητα κονδύλια για να γίνουν τα έργα υποδομής - δρόμοι, αποχετεύσεις, παροχή νερού, ηλεκτρισμού κλπ. - που είναι απαραίτητα για να διαμορφωθεί ο χώρος του νέου οικισμού που θα επέτρεπε στους κατοίκους να κατασκευάσουν τις νέες κατοικίες τους και να μετεγκατασταθούν. «Σ' αυτή τη χώρα όλα τα ζωτικά για το λαό έργα εκτελούνται μόνο στα χαρτιά», παρατηρεί με πικρό σαρκασμό κάτοικος του Κομάνου.

Για την αντιμετώπιση του οξύτατου προβλήματος της ανεργίας, οι κάτοικοι και στα 4 χωριά προσβλέπουν σε πρόσληψη των ανέργων αγροτών, λόγω απαλλοτρίωσης των χωραφιών τους, από τη ΔΕΗ.

Οι κάτοικοι του χωριού Προάστειο, εκτός από όλα αυτά τα κοινά προβλήματα, αντιμετωπίζουν και ένα ξεχωριστό πρόβλημα, που έχει και στο παρελθόν ασχοληθεί το ΚΚΕ με κατάθεση Αναφοράς στη Βουλή από τους βουλευτές Μαρία Μπόσκου και Σταύρο Παναγιώτου στις 27/9/99. Πρόκειται για τη μη αναγνώριση από το κράτος των τίτλων ιδιοκτησίας των χωραφιών που το ίδιο το κράτος έδωσε στους κατοίκους του χωριού, μετά τον αναδασμό που διενεργήθηκε και κυρώθηκε νόμιμα στις 13.7.74 και οι τίτλοι κυριότητας μεταγράφηκαν στο οικείο Υποθηκοφυλακείο.

Τώρα όμως το κράτος δεν αναγνωρίζει τους δικούς του τίτλους και οι κάτοικοι, που τους πήραν τα χωράφια, δεν έχουν ακόμα πάρει ούτε δραχμή! Παρά το γεγονός ότι ο υπουργός Γεωργίας, κ. Γ. Ανωμερίτης, απαντώντας στην Αναφορά που κατέθεσαν οι βουλευτές του ΚΚΕ βεβαίωσε γραπτώς ότι «το Υπουργείο θα εισηγηθεί τη νομοθετική ρύθμιση του θέματος», το θέμα εκκρεμεί μέχρι σήμερα και οι κάτοικοι έχουν περιέλθει σε απόγνωση, γιατί το υπουργείο Οικονομικών διεκδικεί τα χωράφια τους και κινδυνεύουν να μείνουν κυριολεκτικά στο δρόμο, χωρίς καμία αποζημίωση!

Στη Μαυροπηγή οι κάτοικοι αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα με τα άλλα χωριά, αλλά εδώ υπάρχει και μια μεγάλη διαφορά. Εδώ οι κάτοικοι έχουν συνειδητοποιήσει ότι τα παράπονα μόνο δεν αρκούν. Για να λυθούν τα προβλήματα χρειάζεται η μαζική κινητοποίηση των ίδιων και ο συντονισμένος αγώνας. Γι' αυτό και έχουν συγκροτήσει Επιτροπή Αγώνα, έχουν κάνει τις δικές τους περιβαλλοντικές μελέτες, έχουν πάρει δικαστικά μέτρα για να διαφυλάξουν τις περιουσίες τους, έχουν απαγορεύσει στα συνεργεία της ΔΕΗ να μπουν στα χωράφια τους.

Η στάση των κατοίκων είναι ενδεικτική του αέρα της αντίστασης που φυσά σ' αυτό το χωριό. Οταν οι υπεύθυνοι της ΔΕΗ είδαν ότι δεν μπορούσαν να μπουν στα χωράφια λόγω των μέτρων ασφαλείας που είχε πάρει η κοινότητα, πλησίασαν μεμονωμένους ιδιοκτήτες και προσπάθησαν να τους δελεάσουν με διάφορους τρόπους για να τους επιτρέψουν να αρχίσουν εργασίες στα χωράφια τους. Πήραν όμως αρνητική απάντηση από όλους.

Ο Γιώργος Χουρμουζιάδης και τα στελέχη της ΝΕ Κοζάνης του ΚΚΕ επισήμαναν σ' όλα τα χωριά ότι χρειάζεται συντονισμένος αγώνας των κατοίκων όχι μόνο για το αίτημα πρόσληψης στη ΔΕΗ, την κανονική και άμεση αποζημίωση και την άμεση μετεγκατάσταση, αλλά και για μερικά σοβαρά γενικότερα θέματα, που από τη λύση που θα δοθεί σ' αυτά θα εξαρτηθεί η ανάπτυξη και το μέλλον ολόκληρης της περιοχής.

Τι θα γίνει όταν προχωρήσει η ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ; Τέθηκε το ερώτημα. Με προγραμματισμένες ήδη πολλές χιλιάδες απολύσεις, οι ιδιώτες ιδιοκτήτες θα προσλάβουν τους κατοίκους των χωριών, αφού το μόνο κίνητρο της επιχείρησης θα είναι το κέρδος; Χρειάζεται συνεπώς οι κάτοικοι να εναντιωθούν πιο δραστήρια στην ιδιωτικοποίηση. Ακόμα χρειάζεται να απαιτήσουν οργανωμένα μια άλλου είδους ανάπτυξη για την περιοχή, που να έχει στο επίκεντρό της τον άνθρωπο. Να απαιτήσουν την αποκατάσταση του τοπίου που έχει ήδη εξορυχτεί και τη δημιουργία καλλιεργήσιμων εκτάσεων που να αποδοθούν στους κατοίκους.