"Νέο κύμα εκτοπισμένων φτάνει στην πρωτεύουσα του Αφγανιστάν", "Πρόσφυγες από τη Ρουάντα πεθαίνουν στο Κισανγκάνι", "Το Χονγκ - Κονγκ υποχρεώνει και άλλους ανθρώπους πλοιαρίων να επιστρέψουν στην πατρίδα τους", "Χιλιάδες οι εκτοπισμένοι εξαιτίας των βιαιοτήτων στην Κολομβία", "Στρατιωτική επέμβαση για την αναχαίτιση της εξόδου των Αλβανών", "Η Υπατη Αρμοστεία λέει ότι απειλείται το άσυλο στην Ευρώπη"...

Οι παραπάνω τίτλοι είναι μερικοί μόνο απ' αυτούς που δημοσιεύτηκαν, μέσα σε μία μόνο εβδομάδα του Απρίλη του 1997. Τίτλοι που μαρτυρούν έκδηλα την ανησυχία και τον προβληματισμό όλου του κόσμου για την αναγκαστική μετακίνηση των πληθυσμών - ως αποτέλεσμα διώξεων, ενόπλων συρράξεων και βίας- όταν απειλείται η ελευθερία ή ακόμα και η ζωή τους.

Εναν μόλις χρόνο μετά κι αυτή η ανησυχία, αυτός ο προβληματισμός έχει δώσει στη χώρα μας τη θέση του σ' ένα πρωτοφανές και αδικαιολόγητο "ανάθεμα" από την πλειοψηφία των ΜΜΕ. Ετσι, θύματα αυτής της επικίνδυνης ανάπτυξης του ρατσισμού και της ξενοφοβίας πέφτουν και οι πρόσφυγες που βρίσκονται στην Ελλάδα, οι οποίοι δικαιούνται την ηθική και οικονομική προστασία της κυβέρνησης. Γιατί ας μην ξεχνάμε πως η Ελλάδα είναι μία απ' τις χώρες που υπέγραψαν πριν 50 χρόνια την Οικουμενική Διακήρυξη για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου...

Κι αν σχεδόν πάντα οι εικόνες σοκάρουν (συνθήκες διαβίωσης σε προσφυγικούς καταυλισμούς, υποσιτισμένα παιδιά, κονβόι προσφύγων κλπ), υπάρχουν φορές που και οι αριθμοί το ίδιο συναίσθημα δημιουργούν. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες - που ανακοινώθηκαν χτες στην παρουσίαση του βιβλίου της "Οι πρόσφυγες του κόσμου 1997 - 1998" - ένας στους 120 ανθρώπους στη Γη έχει εξαναγκαστεί σε φυγή. Ο αριθμός των ξεριζωμένων ατόμων σήμερα στον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων και όλων των εκτοπισμένων μέσα στις ίδιες τους τις χώρες, φθάνει τα 50 εκατομμύρια!

Η Αφρική κατέχει τα σκήπτρα της προσφυγιάς με 4.341.000 πρόσφυγες και με 2.058.000 Εσωτερικά Εκτοπισμένα Ατομα (ΕΕΑ). Σε απόσταση αναπνοής ακολουθεί η Ασία με 4.809.000 πρόσφυγες και 1.719.000 ΕΕΑ, ενώ τρομακτική αύξηση της προσφυγιάς σημειώθηκε τα τελευταία πέντε χρόνια στην Ευρώπη, η οποία πλέον αριθμεί 3.166.000 πρόσφυγες και 1.066.000 ΕΕΑ. Το Αφγανιστάν, η Βοσνία - Ερζεγοβίνη, το Ιράκ, η Λιβερία, η Σομαλία, το Σουδάν, η Ερυθραία, η Ανγκόλα, η Σιέρα Λεόνε και η Ρουάντα είναι οι δέκα κορυφαίες χώρες "εξαγωγής" προσφύγων.

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Δημόσιας Τάξης, στις 31 Δεκέμβρη 1997 ο συνολικός προσφυγικός πληθυσμός έφτανε τα 5.859 άτομα. Ο αριθμός αυτός αντιπροσωπεύει τα άτομα στα οποία έχει αναγνωριστεί το προσφυγικό καθεστώς στην Ελλάδα από το 1980. Απ' αυτούς το 52% είναι άνδρες, το 25% γυναίκες και το 23% παιδιά.

Συγκεκριμένα κατά την περίοδο 1/1/91 - 31/12/97, χορηγήθηκε άσυλο σε 743 άτομα από τις ελληνικές αρχές. Οι κύριες ομάδες προέρχονταν από την Τουρκία, το Ιράκ και το Ιράν. Από τα 1.575 άτομα που έκαναν αίτηση ασύλου στην Ελλάδα το 1996, ο αριθμός τους έφτασε τα 4.367 άτομα το 1997. Οι περισσότεροι αιτούντες άσυλο ήταν Ιρακινοί Κούρδοι. Πρέπει πάντως να τονιστεί πως παρά την αύξηση των προσφύγων στη χώρα μας, δε σημειώθηκε παρόμοια αύξηση και στα κέντρα υποδοχής - μιας και στην Ελλάδα υπάρχει μόνο το Κέντρο Υποδοχής για αιτούντες άσυλο, στο Λαύριο, δυναμικότητας μόλις 300 ατόμων.

"Γιατί υπάρχουν τόσοι πολλοί πρόσφυγες σήμερα;", ήταν το ερώτημα που έθεσαν και απάντησαν ταυτόχρονα, χτες, όλοι οι εκπρόσωποι των Ηνωμένων Εθνών που συμμετείχαν στην παρουσίαση του βιβλίου. "Μα γιατί οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο απειλούνται από ένα εκρηκτικό μείγμα παραγόντων: Πόλεμοι, παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εθνικιστικές συγκρούσεις και οικονομική εξαθλίωση, ενώ αντιμετωπίζουν παράλληλα όλο και μεγαλύτερες δυσκολίες για να ξεφύγουν απ' αυτές τις επικίνδυνες καταστάσεις", ήταν η απάντηση.

"Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα προβλήματα των προσφύγων θα συνεχιστούν να υφίστανται και στον 21ο αιώνα. Αλλά φαίνεται ότι θα γίνεται όλο και πιο δύσκολο για τους πρόσφυγες να βρίσκουν άσυλο", επισήμανε η Τζούντιθ Καμίν, προϊσταμένη του τμήματος πληροφόρησης και εκπρόσωπος Τύπου των κεντρικών γραφείων της ΥΑ στη Γενεύη.

Το ζήτημα της ολοένα και πιο δύσκολης χορήγησης ασύλου στους πρόσφυγες, είναι ένα θέμα που όλο και πιο συχνά θέτει ο ΟΗΕ. Είναι ενδεικτικό πως το 1997 κατατέθηκαν συνολικά 240.000 αιτήσεις για χορήγηση ασύλου σε όλες τις χώρες της Κεντρικής και Δυτικής Ευρώπης - σχεδόν οι μισές μόνο στη Γερμανία. Ωστόσο, μέσα στο 1997 μόνο στο 14% όσων έκαναν αίτηση παραχωρήθηκε άσυλο, ενώ στο 10% επιτράπηκε να μείνει για "ανθρωπιστικούς λόγους".

Οσο για τους λόγους που έχουν προκαλέσει αυτό το φαινόμενο η Τζ. Καμίν ήταν σαφής: "Πολλά άτομα που έχουν αντικειμενικά ανάγκη προστασίας, δυστυχώς δεν αναγνωρίζονται επίσημα ως πρόσφυγες από ορισμένες Ευρωπαϊκές χώρες, επειδή αυτές οι χώρες διέπονται από μια πολύ αυστηρή ερμηνεία του όρου "πρόσφυγας". Επίσης η τάση αρκετών πολιτικών και δημοσιογράφων σε όλη την Ευρώπη, να βάζουν ταμπέλες σε όσους ζητούν άσυλο, έχει φέρει επικίνδυνα αποτελέσματα στην κοινή γνώμη και έχει προκαλέσει ξενοφοβία σε τέτοιο βαθμό, που ο θεσμός του ασύλου στον πλανήτη κινδυνεύει...".

Την εκδήλωση για την παρουσίαση του βιβλίου άνοιξε ο υπουργός ΕξωτερικώνΘ. Πάγκαλος,ενώ μίλησαν ακόμα ο Θ. Κουλουμπής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και η Μ. Σταυροπούλου υπεύθυνη νομικής προστασίας της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.

Μπέρρυ ΤΣΟΥΓΚΡΑΝΗ