Αυτό που χαρακτήρισε την «προετοιμασία» της Λισαβόνας στα «κοινωνικά» δεν είναι τόσο η επανάληψη της πάγιας μονεταριστικής άποψης ότι για την ανεργία «ευθύνονται» (...) οι «ανελαστικοί» εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι που αργούν να πεθάνουν «επιβαρύνοντας» τα Ταμεία «σε βάρος των νέων».

Μετά από χρόνια προπαγάνδας για το «τέλος της εργασίας», για «αντίο στο προλεταριάτο» και για (...) χαρωπές «μειώσεις των εργάσιμων ωρών» υπέρ του «ελεύθερου χρόνου» των «ευδαιμονούντων πολιτών», οι βασικές προτάσεις ενόψει της Λισαβόνας επαναφέρουν συνθήματα για «πλήρη απασχόληση», για «ανεπάρκεια της μείωσης του όγκου του εργατικού δυναμικού», προτρέποντας «όσους περισσότερους πολίτες σε αναζήτηση εργασίας», καταργώντας τον «ελεύθερο χρόνο» με τη λεγόμενη «εκμάθηση διά βίου», απαγορεύοντας την πρόωρη συνταξιοδότηση και προτείνοντας στους υπερήλικες να δουλεύουν μέχρι να πεθάνουν στους χώρους εργασίας.

Φαίνεται ότι τα ντουβάρια, οι μηχανές / ρομπότ και τα πληροφοριακά «μπιτ» δεν αφήνουν τα ίδια περιθώρια κέρδους με την υπεραξία ενός «ευέλικτου», κακοπληρωμένου, χωρίς κοινωνική ασφάλιση και σύνταξη εργάτη.

Μετά από χρόνια κρατικής «προστασίας» των καθεστωτικών συνδικάτων σε όλη τη φάση «αναδιάρθρωσης» του κεφαλαίου, ιδιαίτερα τη δεκαετία του Μάαστριχτ, στη Λισαβόνα όλο το πακέτο προτάσεων για τον «εκσυγχρονισμό της αγοράς εργασίας» επικεντρώνεται στην «αποκέντρωση» των εργασιακών συμβάσεων, όχι μόνο από περιοχή σε περιοχή αλλά και από επιχείρηση σε επιχείρηση. Θίγοντας άμεσα την ίδια την ύπαρξη του συνδικαλισμού, με τη μορφή που δομήθηκε και λειτούργησε στον 20ό αιώνα. Φαίνεται ότι το κεφάλαιο επέλεξε την «υπέρβαση» των συνδικάτων με τον άμεσο, απευθείας έλεγχο της μισθωτής εργασίας. Η πλειοψηφία των ρυθμίσεων που προτείνονται για την «αγορά εργασίας», από την «ευέλικτη» κατάργηση της μόνιμης και σταθερής εργασίας, τη μερική απασχόληση, τις συμβάσεις ορισμένου χρόνου και τις «ιδιωτικές» συμβάσεις εργασίας, μέχρι τις μορφές του λεγόμενου «συνεταιριστικού καπιταλισμού», όλες οι προτάσεις παρακάμπτουν το συνδικάτο και αυτό που λέγεται «συλλογική σύμβαση εργασίας».

Οι μορφές απευθείας εξάρτησης των μισθωτών από το κεφάλαιο δεν αφορά μόνο μισθούς, συντάξεις κλπ. Οπως σημειώνουν οι «εισηγητές» στη Σύνοδο της Λισαβόνας, η αμερικανική εμπειρία «επένδυσης» της περιουσίας των Ταμείων απέδειξε ότι ο εργάτης «προσαρμόστηκε» και συμπεριφέρθηκε ως «επενδυτής» παρά ως μισθωτός, ακόμη και όταν η φάμπρικα που δούλευε τον απέλυσε επειδή αποφάσισε για λόγους κερδοσκοπίας να μετεγκατασταθεί εκτός ΗΠΑ. Μια μορφή φτωχού εργαζόμενου «επενδυτή» έχει αρχίσει να φαίνεται και στο διάχυτο παρασιτισμό του ελληνικού Χρηματιστηρίου, που εξαρτάται, όμως, ακόμη, από τις διαθέσεις της κρατικής τοκογλυφίας.

Η πλέον αποκαλυπτική και σκληρή αντεργατική πλατφόρμα, ενόψει Λισαβόνας, παρουσιάστηκε με κοινή «επιστολή» προς την αρμόδια πορτογαλική προεδρία του Συμβουλίου, του Βρετανού πρωθυπουργού Τ. Μπλερ και του Ιταλού ομολόγου του Μ. Ντ' Αλέμα, το περασμένο Σάββατο, στην οποία εμπεριέχονται και οι «αλλαγές» που προαναφέρθηκαν.

Οι προτάσεις προκάλεσαν σάλο, ιδιαίτερα στα ισχυρά ιταλικά συνδικάτα. Η «κεντροαριστερή» ιταλική κυβέρνηση προσπάθησε να τα «μαζέψει» αλλά το Λονδίνο διαμήνυσε ξερά ότι μια επιστολή που φέρει τις υπογραφές των δύο πρωθυπουργών είναι «κυβερνητικό κείμενο» και δεν μπορεί να αναιρεθεί. Η Βρετανία και η Ιταλία συμφωνούν με την Πορτογαλία ότι στη Λισαβόνα «πρέπει να συμφωνήσουμε σε ένα νέο στρατηγικό στόχο για την ΕΕ» στα πλαίσια του «Εκσυγχρονισμού των πολιτικών απασχόλησης», και προτείνουν:

1) «Η μείωση του όγκου του εργατικού δυναμικού δεν είναι ο καλύτερος δρόμος που πρέπει να ακολουθήσουμε. Δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι αυτή η μέθοδος είναι αποτελεσματική και καθιστά όλο και πιο δύσκολη την πληρωμή συντάξεων στον ηλικιωμένο πληθυσμό». Το συνοδευτικό «τεχνικό έγγραφο» της επιστολής προτείνει, μεταξύ άλλων, «δυνατότητα απολύσεων με κατάργηση δικαιώματος στην πρόωρη συνταξιοδότηση», δραστική μείωση και αυστηρό έλεγχο των αναπηρικών συντάξεων, αύξηση και «εναρμόνιση» των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, μορφές «σταδιακής» συνταξιοδότησης υπερήλικων εργαζομένων. Απορρίπτονται, εμφανώς, τόσο η γαλλική συνταγή του 35ωρου όσο και ο γερμανικός «προστατευτισμός».

2) Προτείνεται εργασιακή «αποκέντρωση» στα πλαίσια «συμφωνίας των μισθολογικών συμβάσεων με τα περιφερειακά προβλήματα». Το «τεχνικό έγγραφο» εκτιμά ότι «η αποκέντρωση της συλλογικής σύμβασης μπορεί να συνοδευτεί από μέτρα και ρυθμίσεις που θα προτρέπουν στην περιφερειακή ευκινησία των εργαζομένων και θα ενισχύουν την αποδοχή χαμηλόμισθων εργασιών, συνεχίζοντας την πληρωμή επιδομάτων ή ενός μέρους απ' αυτά».

Τις επόμενες μέρες έγινε λόγος για «καθιέρωση ενός κατώτατου μισθολογικού ορίου σε εθνικό επίπεδο», αλλά η ιταλική κυβέρνηση επιμένει στην «αποκέντρωση» τόσο μεταξύ περιφερειακών όσο και μεταξύ επιχειρήσεων. Ο Ιταλός καθηγητής Τ. Boeri, που συνέταξε το συνοδευτικό «τεχνικό έγγραφο», δήλωσε προς τον Τύπο, ότι ήδη στην Ιταλία «το 80% των νέων προσλήψεων είναι συμβάσεις ορισμένου χρόνου και ελαστικής εργασίας, προορισμένες να χαθούν μόλις αντιστραφεί ο οικονομικός κύκλος ανάπτυξης σε ύφεση».

Ο ίδιος σημειώνει ότι η κυβέρνηση, εκτιμώντας πως «οι επιχειρήσεις διατηρούν θυλάκους υπερπροστατευμένων εργατών ακριβώς γιατί έχουν τη δυνατότητα μιας ευέλικτης εργατικής εφεδρείας», προτείνει «περισσότερες εγγυήσεις στην ευέλικτη εργασία, μειώνοντας, ταυτόχρονα, την προστασία των μόνιμων θέσεων απασχόλησης». Δηλαδή παροδική συγκράτηση της ανεργίας, με μόνιμη επέκταση της φτώχειας και της εξαθλίωσης. Οπως, ακριβώς, στις ΗΠΑ.

3) Σύμφωνα με τους δυο πρωθυπουργούς, «υπάρχει ανάγκη εξισορρόπησης δικαιωμάτων και υποχρεώσεων και από πλευράς των ανέργων. Οι άνεργοι λογικά περιμένουν βοήθεια από τις κυβερνήσεις, αλλά όταν υπάρχει διαθέσιμη δουλιά, πρέπει και αυτοί να εκμεταλλεύονται τις ευκαιρίες. Αυτό είναι ένα λεπτό πολιτικό ζήτημα, αλλά πρέπει να αναγνωρίσουμε το γεγονός ότι μακροχρόνια ευεργετήματα έτειναν στην ενίσχυση της μακροχρόνιας ανεργίας». Ετσι, ακριβώς. Γι' αυτό προτείνεται η κατάργησητων επιδομάτων μακροχρόνιας ανεργίας, γιατί οι άνεργοι καλοπερνούν με τα επιδόματα - φιλοδωρήματα και αρνούνται να δουλέψουν.

Ο Ιταλός Ντ' Αλέμα και ο Βρετανός Μπλερ δεν είναι η πρώτη φορά που προτείνουν τέτοιου είδους αντεργατικά «πακέτα μεταρρύθμισης», αφού πέρσι το είχαν ξανακάνει τόσο στη συνάντηση του Διευθυντηρίου του «G7» στην Κολωνία, όσο και στο περιβόητο «συμπόσιο» της Φλωρεντίας, όταν παρουσία του Προέδρου των ΗΠΑ, Μπ. Κλίντον, αφέθηκαν σε (...) λυρικές περιγραφές του «ρεφορμισμού στον 21ο αιώνα».

Το Λονδίνο προχώρησε και σε «κοινή» επιστολή Μπλερ - Αθνάρ ενόψει της Λισαβόνας. Η επανεκλεγείσα ισπανική Δεξιά του Χ. Αθνάρ έχει καταθέσει ξεχωριστό «μανιφέστο» ενόψει της Λισαβόνας με τίτλο: «Στόχος 2010: ένα σχέδιο αναθεώρησης σε τρία στάδια». Η Μαδρίτη, ούτε λίγο - ούτε πολύ κάνει (...) κριτική στην Κομισιόν γιατί στις προτάσεις της «δεν τονίζει δεόντως την αναγκαιότητα ριζικής αναθεώρησης της αγοράς εργασίας και δεν προσδιορίζει ένα συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα στους περιορισμούς της δημόσιας βοήθειας».