Στη χώρα μας, η αξιοποίηση της επιστημονικής γνώσης είναι πάρα πολύ περιορισμένη, προς το παρόν, σημείωσε στην ομιλία του ο ομότιμος καθηγητής Γεωφυσικής Βασίλης Παπαζάχος. Κι αυτό γιατί υπάρχει το εξής επιχείρημα: 'Η προβλέπονται οι σεισμοί με ακρίβεια, μια γνώση που δεν την έχουμε για την ώρα - έγινε μια προσπάθεια όπως γνωρίζετε επί δύο δεκαετίες να γίνει αξιοποίηση ανύπαρκτης επιστημονικής γνώσης. 'Η, απ' την άλλη, δεν προβλέπεται τίποτα, άρα η επιστήμη είναι άχρηστη. Και αυτό είναι το ίδιο λάθος και το ίδιο επικίνδυνο με την πρώτη θέση που είχαν πάρει οι ιθύνοντες.

Θα εξηγήσω τι μπορεί να δώσει η επιστήμη πρακτικώς χρήσιμο. Κάθε επιστήμονας όταν μιλάει γι' αυτά τα θέματα οφείλει να μην εκφράζει μόνο τη δική του άποψη, αλλά γενικά τη δεσπόζουσα διεθνώς επιστημονική γνώμη. Αυτό που προκύπτει από τα συνέδρια, όπου πολλοί επιστήμονες έχουν μία αντίληψη. Τι προκύπτει από τις δημοσιεύσεις σε διεθνή περιοδικά, και να εκφράζει αυτό, ούτως ώστε και ο ίδιος να είναι σίγουρος. Γιατί και εμείς οι επιστήμονες αυτά που λέμε καμιά φορά, έχουν και υποκειμενισμούς.

Ο σεισμός έχει ορισμένα χαρακτηριστικά. Το πρώτο είναι ότι, ο σεισμός, θέλουμε - δε θέλουμε, θα γίνει. Δεν είναι σαν τη φωτιά που αν προσέξουμε δε θα ανάψει. Είναι ένα φυσικό φαινόμενο που δεν μπορούμε να το σταματήσουμε. Ακόμα κι αν μπορούσαμε δε θα μας συνέφερε, γιατί αποτελεί μέρος της φυσικής διαδικασίας εξέλιξης του πλανήτη μας. Είναι η ίδια διαδικασία που έκανε τον πλανήτη φιλόξενο για μας. Και δεύτερον, δεν απειλούμαστε άμεσα από το σεισμό. Απειλούμαστε έμμεσα από τα δικά μας δημιουργήματα. Απ' τα κτίριά μας, απ' τις γέφυρές μας κλπ. Αρα, εφόσον απειλούμαστε από τα δικά μας δημιουργήματα, μπορεί να ελεγχθεί το αποτέλεσμα του σεισμού.

Τώρα, από επιστημονικής πλευράς, τι μπορούμε να κάνουμε για την ώρα. 'Η αν κάνουμε μια λίγο μεγαλύτερη προσπάθεια, τι μπορούμε να κάνουμε. Το πρώτο που μπορούμε να κάνουμε ικανοποιητικά, είναι να καθορίσουμε σε κάθε τόπο ποιες είναι οι αναμενόμενες σεισμικές κινήσεις, ούτως ώστε ο μηχανικός να κάνει αντίστοιχες τις κατασκευές. Το πρόβλημα όπως το θέτω είναι λίγο εύκολο για τον εξής λόγο. Γιατί πρέπει να προβλέψω ποια κίνηση αναμένουμε στη Δυτική Αττική, σε ποιο χρονικό διάστημα και το χρονικό διάστημα που είναι ο χρόνος ζωής των κατασκευών. Δηλαδή τις τρεις παραμέτρους. Το μέγεθος του σεισμού. Τη θέση και το χρόνο, ο χρόνος γίνεται ευρύτερος, ο μηχανικός δεν ενδιαφέρεται πότε θα γίνει ο σεισμός. Ενδιαφέρεται όσο ζει το κτίριο, τι δύναμη θα δεχτεί. Αρα, λοιπόν, σ' αυτό το ερώτημα, υπάρχει ικανοποιητική απάντηση. Η απάντηση αυτή συνεχώς βελτιώνεται, συλλέγονται καινούρια στοιχεία και απόδειξη αυτού αποτελεί ο καινούριος αντισεισμικός κανονισμός, ο οποίος βέβαια είναι έργο και των σεισμολόγων και των μηχανικών και παρέχει μεγαλύτερη ασφάλεια.

Δεύτερον, υπάρχει η αντίληψη ότι οι σεισμολόγοι δεν μπορούν να πουν τίποτα άλλο πέρα από αυτό. Αυτό είναι μια λανθασμένη θέση, εξαιρετικά λανθασμένη. Και εξαιρετικά επικίνδυνη. Το πρόβλημα το οποίο ακούτε συνέχεια να συζητιέται είναι ο αντισεισμικός κανονισμός. Και αυτό είναι καλό. Ο αντισεισμικός κανονισμός όμως καλύπτει το 1,5 % του δομημένου συστήματος. Με το υπόλοιπο τι κάνουμε; Αν δεχτούμε ότι επιστημονικά δεν κάνουμε τίποτα, δεν υπάρχει καμία γνώση, αλλά μπορούμε μόνο τεχνολογικά να το αντιμετωπίσουμε, είναι πολύ δύσκολο. Τι θα κάνουμε; Θα ελέγξουμε όλα τα κτίρια σε όλη την Ελλάδα; Τα ιδιωτικά, τα δημόσια. Δηλαδή, θα έχουμε τόσο μεγάλες δαπάνες που δεν μπορεί να τις αντέξει η χώρα;

Η απάντηση των επιστημόνων που διεθνώς ισχύει, είναι ότι, ναι μεν δεν μπορούμε να κάνουμε ακριβή πρόγνωση του χώρου, του χρόνου και του μεγέθους του σεισμού, ώστε να πούμε στους κατοίκους μιας περιοχής: «θα γίνει ο σεισμός την τάδε μέρα, βγείτε έξω από τα σπίτια σας και ξαναμπείτε μέσα». Τέτοια γνώση δυστυχώς δεν υπάρχει προς το παρόν. Μπορούμε όμως να κάνουμε εκτιμήσεις, να μην τις πω προγνώσεις, για το πού περιμένουμε σεισμό τα επόμενα πέντε χρόνια με υψηλή πιθανότητα. 'Η αν θέλετε να το πω καλύτερα, μπορεί η πολιτεία, αν ήθελε, να ενισχύσει περισσότερο την έρευνα προς αυτήν την κατεύθυνση. Να ασκήσει έτσι μια ενεργή αντισεισμική πολιτική και όχι μια παθητική αντισεισμική πολιτική. Θα μπορούσε να προωθήσει την έρευνα, ούτως ώστε να ανασκουμπωθούν όλοι οι σεισμολόγοι και να δώσουν ολική απάντηση σ' αυτό το ερώτημα. Γι' αυτό έκανα ειδικό έγγραφο προς τον Οργανισμό Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας και του πρότεινα οι σεισμολογικοί φορείς της χώρας, πέραν της ελεύθερης έρευνας που κάνουν, να επικεντρώσουν στο πρόβλημα.

Η δική μου θέση είναι ότι είμαστε πολύ κοντά ή αν θέλετε θα είμαστε σε σύντομο χρονικό διάστημα, και σε πιο σύντομο ακόμα αν η πολιτεία το υιοθετούσε αυτό, σε θέση τέτοια ούτως ώστε να γνωρίζουμε πού περιμένουμε σεισμούς τα επόμενα τρία χρόνια. Αντί να ψάξουμε το δομημένο σύστημα σε όλη την Ελλάδα, που θα είναι πολύ δύσκολο, θα εστιάσουμε τα μέτρα ετοιμότητας στις συγκεκριμένες περιοχές και θα έχουμε ικανοποιητικότατες λύσεις. Θα ελέγξουμε τα σχολεία, θα κατεδαφίσουμε εκείνα τα οποία είναι ακατάλληλα, θα ενισχύσουμε τα υπόλοιπα, θα ελέγξουμε τα νοσοκομεία, ακόμα και τα ιδιωτικά έργα, τα μεγάλα ξενοδοχεία, αν απειλείται μια περιοχή. Και επομένως, θα έχουμε μια λύση στο πρόβλημα. Ομως, αυτό απαιτεί μια διαφορετική αντισεισμική πολιτική από τώρα και πέρα.

Το 226 π.Χ. είχε γίνει ένας σεισμός στη Ρόδο, εγώ τον εκτιμώ σε μέγεθος 7 Ρίχτερ. Οι Ρόδιοι ήταν τόσο πολύ ευφυείς που μάζεψαν τόσα πολλά λεφτά από όλους τους γείτονές τους και έκαναν μια Ρόδο τελείως διαφορετική από την προηγούμενη. Αυτό είναι ένα παράδειγμα που αξιοποιήθηκε η καταστροφή σε θετική κατεύθυνση.

Και θα σας πω τώρα ένα εντελώς αντίθετο παράδειγμα. Κοντά στα Τρίκαλα υπάρχει ένα μοναστήρι που έπαθε ζημιά από ένα σεισμό το 1544. Οι Τούρκοι τότε έδωσαν άδεια επισκευής στην οποία αναγράφουν: «θα το ξαναφτιάξετε ακριβώς όπως ήταν τη στιγμή που το βρήκε ο σεισμός».

Αυτά τα δύο παραδείγματα έχουν άμεση πρακτική σημασία. Η αντίληψη ότι πρέπει να επανέλθουν τα κτίρια - και δυστυχώς εφαρμόζεται αυτή - όπως ήταν πριν το σεισμό.

Ας βρει η κυβέρνηση από κάπου αλλού χρήματα και ας τα ρίξει στον τομέα της προστασίας. Κοινωνικά θα έχει μεγαλύτερη προσφορά. Αλλά δυστυχώς ισχύει η αντίληψη των Τούρκων για το μοναστήρι! Να επαναφέρουμε τα κτίρια εκεί που ήταν. Δηλαδή, να τα ξαναβρεί καινούριος σεισμός και να τα ξανακαταστρέψει. Δεύτερον, η ευκαιρία αυτή που μας δίνεται, που ιστορικά έχει αποδειχθεί ότι έχει αξιοποιηθεί, εμείς να μην την εκμεταλλευτούμε.

Συνεπώς, από επιστημονικής πλευράς, θέλω να πω ότι υπάρχει δυνατότητα αυτή τη στιγμή επιστημονικά να αλλάξει η αντισεισμική πολιτική της χώρας μας. Και από παθητική αντισεισμική πολιτική, που είναι αυτή τη στιγμή, να γίνει ενεργητική.

Δυστυχώς, αυτή η πρόταση που έχω κάνει κατά καιρούς με έγγραφα και την οποία στηρίζουν και άλλοι σεισμολόγοι, δε γίνεται αποδεκτή από την πολιτεία, από την εξουσία. Και δε γίνεται αποδεκτή γιατί δημιουργεί ευθύνες.