Προκειμένου για μια εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, η έννοια της ποιότητας μπορεί να εκτιμηθεί στην εκπαιδευτική διαδικασία. Είναι, βέβαια, δύσκολο να αποσαφηνιστεί αυτή η έννοια ποιότητας γενικά, αλλά, προκειμένου για μια διαδικασία ορατή και από όλα τα μέλη της κοινωνίας βιωμένη, νομίζω ότι μπορούμε να επισημάνουμε και να εκτιμήσουμε τα στοιχεία - έστω και εξωτερικά συμπτώματα - ποιότητας.

Ποιότητα εκπαίδευσης συνθέτουν:

α. Εύρυθμη λειτουργία (πρώτα άρτια οργάνωση) του σχολείου, το οποίο λειτουργεί ως πόλος έλξης για τα παιδιά, όπου οι παιδαγωγοί αναλαμβάνουν να οδηγήσουν (1) τους νέους προς τα παιδευτικά αγαθά: γνώσεις, δεξιότητες, ευαισθητοποίηση περί των αξιών της ζωής και της κοινωνίας.

Κατά πόσο οι υπεύθυνοι για την προωθούμενη "μεταρρύθμιση" έχουν προνοήσει να πληρούνται αυτές οι προϋποθέσεις (οργάνωσης και εύρυθμης λειτουργίας σχολείων), νομίζω φρόνιμο να μην το σχολιάσω ως συντάκτης του άρθρου, αφού μπορείτε άμεσα να το κρίνετε σεις, που έχετε κάποια σχέση με σχολείο, έστω και ως απλοί παρατηρητές (περιπατητές ή αναγνώστες εφημερίδων ή ακροατές - θεατές ειδήσεων).

β. Η ποιότητα διδασκαλίας αποτελεί το δεύτερο βασικό συστατικό της ποιότητας εκπαίδευσης και εκτιμάται από το βαθμό στον οποίο οι εκπαιδευτικοί κατορθώνουν να μεταδώσουν στους νέους τα παιδευτικά αγαθά (γνώσεις, δεξιότητες, ευαισθητοποίηση για αξίες) με λόγο σαφή, εποπτικό, ίσως και γλαφυρό, ώστε να κάνουν κατά το δυνατό άνετη και ευχάριστη για τα παιδιά τη μαθησιακή και λοιπή παιδευτική διαδικασία. Κατά πόσο η πολιτική ηγεσία έχει φροντίσει έγκαιρα να υπάρχουν στα σχολεία εκπαιδευτικοί ενημερωμένοι για το τι θα διδάξουν, νομίζω το γνωρίζετε σεις - καλύτερα από το συντάκτη του άρθρου - στην περιοχή σας. Από την πλευρά μου σημειώνω δύο λεπτομέρειες: Επισκέφθηκα στις 25 Σεπτέμβρη ένα λύκειο με την πρόθεση - παράκληση να μου δώσουν τη δυνατότητα να κάνω μια ώρα διδασκαλίας Ιστορίας στην Α Λυκείου. Μου έδωσαν αυτή τη χαρά, αλλά... ήταν το πρώτο μάθημα και χωρίς βιβλίο... Φωτοτύπησα τον πρόλογο της περσινής έκδοσης, για να έχουν και τα παιδιά μία σελίδα κειμένου. Για τα παιδιά μπορώ να γράψω ότι με ενθουσίασαν με την ευγένεια, τη συμμετοχή, την ευστροφία τους.

Η άλλη "λεπτομέρεια": η πολιτική ηγεσία οργάνωσε για τις 5 και 6 Οκτώβρη ενημερωτικό σεμινάριο για εκπαιδευτικούς, που θα αναλάβουν να προσφέρουν ενήμερωση στους άλλους συναδέλφους τους, σε κάποιες μεταγενέστερες ημερομηνίες, για το τι και πώς θα διδάξουν και πώς θα αξιολογούν τους μαθητές τους. Το διδακτικό έτος έχει αρχίσει στις 11 Σεπτέμβρη!

γ. Το περιεχόμενο της προσφερόμενης εκπαίδευσης αποτελεί αναμφισβήτητα το πιο σπουδαίο συστατικό της ποιότητας. Απ' τα παλιά τα χρόνια επισημάνθηκε ότι το ζητούμενο περιεχόμενο απαρτίζεται από παιδευτικά αγαθά που κρίνονται για τη ζωή "αναγκαία, χρήσιμα και καλά" (ωραία, που ομορφαίνουν τη ζωή). Εμείς καταγράφουμε μερικές μόνο απορίες για το παράδοξο πρόγραμμα(περιεχόμενο παιδείας), που προωθείται με την τωρινή εκπαιδευτική"μεταρρύθμιση":

1. Δεν περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα Γενικής Παιδείας στο Λύκειο η Ψυχολογία (βήμα αυτογνωσίας για τους εφήβους), ούτε η Λογική (που προσφέρει εννοιολογική - συλλογιστική προπαιδεία για τους νέους), ούτε ο ηλεκτρονικός υπολογιστής (που είναι σήμερα αναγκαίο συμπλήρωμα γραφής - ανάγνωσης - αρίθμησης).

2. Προγραμματίζεται να διδάσκεται στη Γ Λυκείου η Ιστορία (ελληνική - ευρωπαϊκή - παγκόσμια) από το 1815 ως το 1990. Στην πράξη η διδασκαλία δεν μπορεί να καλύψει την περίοδο πέρα από το 1920 ή 1930. Ετσι οι νέοι θα τελειώνουν το Λύκειο χωρίς να ακούσουν κάτι για "4η Αυγούστου" (1938), για "Εθνική Αντίσταση" (1941 - 44) (2), για Μεταπολεμικό Κόσμο. Αλλά τελειώνοντας το Λύκειο ενηλικιώνονται, γίνονται ψηφοφόροι. Η πολιτική σκέψη τους δε θα βασίζεται στον 20ό αιώνα, αλλά... Οσο γνωρίζω στις ευρωπαϊκές χώρες οι νέοι στην τελευταία τάξη του Λυκείου διδάσκονται Ιστορία από το Μεσοπόλεμο (1919 - 1939) και μετά. Γιατί οι δικοί μας νέοι εγκαταλείπονται στα παλαιότερα; Ανίδεοι για το πρόσφατο ιστορικό παρελθόν (3); Ισως γι' αυτό μοιραίοι;

Με παιδαγωγική αφέλεια,

Φ. Κ. Βώρος,Ph. D.,

Επίτιμος σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.

Σημειώσεις:

1. Στους Νόμους του Πλάτωνα (& 659 D) ένας από τους συνομιλητές διατύπωσε συμπερασματικά τούτο τον ορισμό: "Εστιν ουν παιδεία η παίδων ολκή και αγωγή προς τον ορθόν λόγον... ".

2. Αυτό το άτοπο ή παράδοξο επακόλουθο του νέου προγραμματισμού επισημάναμε στον υφυπουργό Παιδείας κατά τη διάρκεια ειδικής συζήτησης που είχαν οργανώσει οι Αντιστασιακοί στην αίθουσα "Παλλάς" (17.3.1998). Αρα, η περίπτωση πλάνης ή αβλεψίας περί το ατόπημα μπορεί λογικά να αποκλειστεί.

3. Αλλες απορίες για την προωθούμενη εκπαιδευτική πολιτική διατυπώσαμε σε προηγούμενα άρθρα στις εφημερίδες: "Ελευθεροτυπία" (20 Ιούλη), "Ριζοσπάστης"(10 - 11 - 12 Σεπτέμβρη). Επίσης στο μηνιαίο φύλλο "Εκπαιδευτικά Θέματα"(φύλλα Ιουλίου - Οκτωβρίου) και σε πολλές εφημερίδες επαρχιών (Λέσβου, Χίου, Βέροιας, Βόλου, Λάρισας κτλ.).